9 stycznia 2023 roku w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku została otwarta pracownia konserwacji papieru. Nowo powstałą przestrzeń wyposażono w meble laboratoryjne, sprzęt i urządzenia dostosowane do przeprowadzania poszczególnych etapów zabiegów konserwatorskich. Inwestycja na kwotę 500 000 zł została sfinansowana w całości ze środków Ministerstwa i Kultury Dziedzictwa Narodowego.
Wydarzenie otworzył dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, prof. Grzegorz Berendt, który podkreślił, że ponad 70% całości zarejestrowanych w muzealnych zbiorach zabytków ma podłoże papierowe.
– W związku z tym było jasne, że przy tak dużej reprezentacji zabytków papierowych, musimy dysponować kadrą i wyposażeniem, aby jak najlepiej się tymi zabytkami zaopiekować, a dzięki temu umożliwić ich eksponowanie, czy to na wystawie stałej czy na wystawach czasowych – dodał.
Następnie głos zabrał kierownik Działu Zbiorów, Wojciech Łukaszun:
– Materiały papierowe są dla nas szczególnie cenne, ponieważ bardzo często stanowią jedyny dowód na to, że dana osoba działała w czasie wojny. (…) Dzięki temu, że mamy nową pracownię i specjalistów od papieru, będziemy mogli oprócz profesjonalnej opieki nad eksponatami, które stosunkowo dobrze się zachowały od czasów wojny, uratować także te, które mimo chęci w latach powojennych były nieumiejętnie zabezpieczone.
Jako ostatni podczas wydarzenia przemawiał kierownik Działu konserwacji, dr Szymon Bednarz:
– Duże zróżnicowanie materiałowe obiektów które trafiają do Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku stanowi nie lada wyzwanie dla konserwatorów, którzy na co dzień muszą się zmagać z zapewnieniem im odpowiedniej ochrony. Obiekty papierowe, które znajdują się w naszej kolekcji, zostały wytworzone najczęściej w pierwszej połowie XX w., z kiepskiej jakości surowców. To ma swoje bezpośrednie przełożenie na określone problemy konserwatorskie. Na przykład problem odkwaszania. Dzisiaj dzięki otwarciu nowej pracowni znacząco poszerzamy możliwości prowadzenia prac przy tych właśnie obiektach.
Na wyposażenie nowo otwartej pracowni składają się:
- stoły jezdne z odpornymi chemicznie blatami, na których można wykonywać zarówno prace z zakresu wstępnego oczyszczania obiektów, jak i (po uruchomieniu wyciągów filtrujących) pewne zabiegi z użyciem rozpuszczalników organicznych;
- zespół kuwet ze stali nierdzewnej, gdzie można wykonywać konieczne kąpiele obiektów papierowych w wodzie, mieszaninie wodno-alkoholowej itp.;
- stacja uzdatniania, która umożliwia uzyskanie wody o drugiej lub pierwszej klasie czystości, koniecznej do prawidłowego przeprowadzenia procesu konserwacji (do przygotowywania preparatów wprowadzanych w strukturę konserwowanych obiektów);
- stół niskociśnieniowy, na którym można płukać obiekty wysoce wrażliwe, w złym stanie zachowania, niekwalifikujące się do kąpieli; jest on również pomocny przy usuwaniu taśm klejących, plam itd. – słowem wszystkich zabiegach, które należy wykonać w konkretnym miejscu na obiekcie bez narażania całości; wspiera też suszenie i prasowanie obiektów wielkoformatowych (np. map) oraz tych z wrażliwymi na rozmycie elementami (kolorowe wpisy, pieczęcie itp.);
- stół podświetlany, pozwalający na precyzyjne reperowanie przedarć czy ubytków podłoża papierowego;
- prasy introligatorskie i nożyce, które są pomocne w pracach wykończeniowych (prasowanie, suszenie, przycinanie materiałów pomocniczych w konserwacji);
- stół jezdny z szufladami do przechowywania oraz dużym blatem o regulowanej wysokości ułatwiający prace przy obiektach wielkoformatowych;
- wentylowane szafy do przechowywania chemikaliów oraz digestorium do bezpiecznego prowadzenia zabiegów chemicznych;
- lampy jezdne z pasmem światła dziennego, które pozwalają w razie konieczności na efektywne bezcieniowe doświetlenie miejsca pracy.
W pracowni zorganizowano także stanowiska biurowe z komputerami – jest to miejsce niezbędne do prowadzenia ewidencji wykonywanych działań konserwatorskich itp.
