piątek, 25 kwietnia, 2025

82. rocznica egzekucji Więźniów Pawiaka w Palmirach

We wtorek, 21 czerwca, odbędą się uroczystości związane z 82. rocznicą największej egzekucji więźniów Pawiaka, przeprowadzonej w Puszczy Kampinoskiej w pobliżu miejscowości Palmiry. Obchody rozpoczną się na terenie Muzeum Więzienia Pawiak, następnie zaproszeni goście udadzą się na Cmentarz-Mauzoleum w Palmirach.

Egzekucje w Puszczy Kampinoskiej były następstwem działań ludobójczych trwających od początku okupacji niemieckiej. Wiosną 1940 roku represje przybrały na sile i rozpoczęła się „nadzwyczajna akcja pacyfikacyjna” (Ausserordentliche Befriedungsaktion), ukierunkowana na likwidację wybitnych reprezentantów polskiego społeczeństwa. Przeszła do historii pod kryptonimem „akcji AB”.

W dniach 20–21 czerwca 1940 r. Niemcy rozstrzelali w Palmirach 362 więźniów Pawiaka, w tym 82 kobiety. Zginęli wówczas działacze społeczni, polityczni, dziennikarze, lekarze, adwokaci i księża. Byli wśród nich: Mieczysław Niedziałkowski – długoletni poseł na Sejm RP, Maciej Rataj – Marszałek Sejmu, Janusz Kusociński – olimpijczyk, Halina Jaroszewicz – posłanka na Sejm i senatorka RP, Jan Pohoski – wiceprezydent Warszawy.

Pawiak

W czasie II wojny światowej największe niemieckie więzienie polityczne na terytorium okupowanej Polski. Miejsce przetrzymywania tysięcy Polaków – bestialsko katowanych i torturowanych na przesłuchaniach prowadzonych przez gestapo w al. Szucha.

Od października 1939 r. do sierpnia 1944 przeszło przez Pawiak około 100 tysięcy osób. Wielu jego więźniów rozstrzelano w tzw. warszawskim pierścieniu śmierci (Palmiry, Magdalenka, Lasy Kabackie, Wólka Węglowa, Wydmy Łuże, Rembertów, Wawer, okolice Jabłonny), później w ruinach getta. Tysiące wywieziono na pewną śmierć do obozów koncentracyjnych: KL Auschwitz-Birkenau, KL Stutthof, KL Lublin, KL Ravensbrück. Więziono na Pawiaku przedstawicieli różnych środowisk i zawodów. Jednak w pierwszych latach okupacji przeważali wśród osadzonych przedstawiciele inteligencji, najaktywniejsi uczestnicy życia politycznego, społecznego i naukowego, aresztowani na podstawie zawczasu przygotowanych przez najeźdźców specjalnych list.

Palmiry

Jedno z najlepiej znanych miejsc niemieckich zbrodni. Symbol śmierci około 2 tysięcy mieszkańców Warszawy i okolicznych miejscowości. O wyborze miejsca masowych egzekucji zadecydowały bliskość Warszawy (30 km od centrum) i fakt, że był to teren mało uczęszczany, otoczony gęstym lasem. Miało to, w opinii okupantów, zapewnić utrzymanie zbrodniczych działań w tajemnicy. Wszystkie egzekucje w Palmirach przygotowywane były przez Sicherheitspolizei z rozmysłem i precyzją. Doły grzebalne kopane były w dzień poprzedzający egzekucję i przypominać miały rowy przeciwlotnicze albo naturalne zapadliska terenu. Na czas egzekucji okolicę otaczały wzmożone patrole, a robotników leśnych zwalniano tego dnia z pracy. Wywożonym na egzekucję więźniom często wydawano dokumenty, rzeczy z depozytu, a nawet dodatkowe porcje chleba na drogę. Uspokojeni w ten sposób, przekonani, że jadą do obozu lub na roboty przymusowe do Rzeszy, nie stawiali oporu. Rozstrzeliwań dokonywał pluton egzekucyjny z broni maszynowej. Po egzekucji doły zasypywano i starannie maskowano.

Do dziś stwierdzono, że od grudnia 1939 do lipca 1941 r. w Palmirach Niemcy dokonali 21 egzekucji, w których straconych zostało ponad 1700 osób. Poszukiwania masowych grobów w miejscach zapamiętanych i oznaczonych przez pracowników leśnych rozpoczęto tuż po zakończeniu wojny. Prace ekshumacyjne prowadzono pod kierunkiem ekipy Wydziału Grobownictwa Polskiego Czerwonego Krzyża w obecności przedstawicieli Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce od 25 listopada 1945 r. do lata 1946. W latach 1946–1947 PCK kontynuował prace ekshumacyjne w innych częściach Puszczy Kampinoskiej i większa liczba odnalezionych wówczas zwłok także została pochowana na Cmentarzu – Mauzoleum w Palmirach.


Polski Związek b. Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych, Muzeum Więzienia Pawiak – oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie oraz Muzeum – Miejsce Pamięci w Palmirach, oddział Muzeum Warszawy zapraszają na uroczystość upamiętniającą 82. ROCZNICĘ EGZEKUCJI WIĘŹNIÓW PAWIAKA W PALMIRACH

  • 21 czerwca 2022 r. (wtorek)
  • godz. 11:00 Muzeum Więzienia Pawiak, ulica Dzielna 24/26
  • godz. 13:00 Cmentarz w Palmirach
PROGRAM UROCZYSTOŚCI:

Część I – Muzeum Więzienia Pawiak

11.00 – uczczenie pamięci oraz złożenie kwiatów i zapalenie zniczy pod Pomnikiem Drzewa Pawiackiego

12.00 – odjazd autokaru* sprzed Muzeum Więzienia Pawiak przy ulicy Dzielnej 24/26

Cześć II – Palmiry

13:00 – Uroczyste złożenie kwiatów na Cmentarzu w Palmirach w asyście Warty Honorowej Wojska Polskiego

*Prosimy o wcześniejszą rezerwację miejsc w autokarze pod numerem 22 831 92 89. Miejsca w autokarze w pierwszej kolejności mogą rezerwować rodziny ofiar egzekucji.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Pod naszym patronatem

Optymalizacja zarządzania zbiorami muz...

Muzea na całym świecie stawiają czoła rosnącym wyzwaniom związanym z efektywnym...

Zdarzenia muzealne – Maj 2025

Serdecznie zapraszamy do uczestnictwa w zdarzeniach muzealnych odbywających się...

Wernisaż wystawy czasowej — „Mag...

Zapraszamy na rodzinną wystawę do Galerii Śluza!

Leonardo. Zbliżenia

Leonardo da Vinci to najbardziej znany artysta w historii. Ten wszechstronnie u...

EKSPOZEO – uniwersalny pomocnik ...

EKSPOZEO to wyposażony w wiele funkcjonalności system, który pomoże muzeom i in...