15 sierpnia 2025 minęły 83 lata od przybycia pierwszego transportu 150-ciu więźniów z niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady KL Auschwitz-Birkenau do podobozu KL Auschwitz-Jawischowitz. Byli to Żydzi deportowani do KL Auschwitz z Francji. To pierwszy przypadek w niemieckim nazistowskim systemie obozowym wykorzystania więźniów do przymusowej niewolniczej pracy pod ziemią.
Uroczystości odbyły się dziś o godzinie 10:00 tej, wszyscy, którzy chcieli upamiętnić to wydarzenie mogli oddać cześć i poświęcić chwile na zadumę. W upamiętnieniu uczestniczyli: Pani Teresa Jankowska Wicestarosta Powiatu Oświęcimskiego, w imieniu Gminy Brzeszcze Burmistrz Pan Radosław Szot, w
imieniu Rady Miejskiej w Brzeszczach Przewodnicząca Rady Miejskiej w Brzeszczach Pani Danuta Socha wraz z Radnymi w osobach Pani Bogusława Dudzic, Pani Agnieszka Oleś i Pan Jan Korczyk, Konsul Generalny Niemiec w Krakowie Pan Holger Mahnicke, w imieniu Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie Pani Maria Konieczna, w imieniu Wojskowego Centrum Rekrutacji w Oświęcimiu Pani kapitan Agnieszka Kirepka-Hoła w imieniu Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau dr. Jacek Lachendro, delegacja Rady Sołeckiej w Jawiszowicach w osobach Pan Stanisław Pastuszka, Pan Bartłomiej Drewniak, Pani Marta Korczyk i Pani Marta Gocal-Łach, delegacja Stowarzyszenia Pokolenia koło w Brzeszczach, pozostałe delegacje stowarzyszeń oraz mieszkańców.
Utworzony w 1942 roku podobóz KL Auschwitz-Jawischowitz w 1944 roku osiągnął stan maksymalny tj. ponad 2500 osadzonych. Byli to więźniowie pochodzący z krajów całej ówczesnej okupowanej Europy-Polski, Francji, Holandii, Czech, Słowacji, Włoch, Belgii, Węgier, Jugosławii, Rosji, Austrii, Ukrainy, Niemiec. W 95% więźniami byli Żydzi, pozostałą część stanowiły osoby pochodzenia nieżydowskiego. Warunki pracy więźniów i życia w podobozie były bardzo ciężkie, panowała w nim wysoka śmiertelność, odbywały się też częste selekcje więźniów. Nie jest dokładnie ustalona liczba ofiar niemieckiego nazistowskiego podobozu KL Auschwitz-Jawischowitz, ale pochłonął on życie kilku tysięcy więźniów, z czego co najmniej około 2 tysięcy ludzi zginęło tylko w następstwie samych przeprowadzanych w obozie selekcji. 15 sierpnia 2025 roku po 83 latach upamiętniliśmy to wydarzenie w Miejscu Pamięci pod pomnikiem ofiar podobozu KL Auschwitz-Jawischowitz symbolicznym złożeniem kwiatów. Przed uroczystością został odczytany list od Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa Pani Marlena Happach.
Po uroczystości został zaprezentowany oryginalny obraz olejny z 1942 zatytułowany „Grube Jawischowitz” Klika lat temu prezentowaliśmy ten obraz w stanie, jakim do nas wtedy trafił , dziś pokazujemy go już po konserwacji która trwała ponad pół roku. Efekt tej konserwacji można było porównać z wydrukiem pokazującym stan z momentu kiedy trafił do zbiorów pod opieką naszej Fundacji.
Nie udało nam się ustalić, czy obraz został namalowany przez więźnia podobozu KL Auschwitz-Jawischowitz czy też przez innego artystę.
Organizatorami dzisiejszych uroczystości byli: Burmistrz Brzeszcz Pan Radosław Szot i Prezes Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau Agnieszka Molenda-Kopijasz.
Burmistrz Gminy Brzeszcze
Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.
