Trzy wątki tematyczne, trzy piętra i licząca ponad 2 500 m² przestrzeń wypełniona niemal 400 obiektami z kolekcji muzeum składają się na wielowątkową opowieść o Łodzi ukształtowanej przez przemysł włókienniczy. To historia o energii i dynamice miasta będącego w nieustannym ruchu, o jego wzlotach i upadkach oraz transformacjach warunkujących życie mieszkańców. Nową wystawę stałą MIASTO-MODA-MASZYNA w Centralnym Muzeum Włókiennictwa można oglądać od 30 grudnia.
Miasto mody, miasto maszyn, moda w mieście, maszyneria miasta, machina mody, moda na miasto, moda na maszyny. Nieprzypadkowe nawiązanie do futurystycznego manifestu Tadeusza Peipera „Miasto. Masa. Maszyna” oddaje charakter ekspozycji, która dekonstruuje tradycyjnie linearną, chronologiczną narrację, zapraszając jednocześnie zwiedzających do dialogu i wielokrotnego odkrywania historii Łodzi na nowo.
– Wystawa MIASTO-MODA-MASZYNA to przenikające się wyspy, w których splatają się różnorodne wątki i narracje. Jest jak ogród o rozwidlających się ścieżkach, w których można błądzić i za każdym razem odkrywać na nowo inne konteksty – mówi Agnieszka Wojciechowska-Sej, jedna z kuratorek wystawy.
Parter najstarszego skrzydła Białej Fabryki poświęcony jest maszynom i technikom włókienniczym: od prostych wrzecion i kołowrotków do pneumatycznych krosien i przędzarek. Ta część ekspozycji odtwarza atmosferę hali fabrycznej, gdzie codzienny znój, mozół, kurz i szum wyznaczały powtarzalny rytm pracy. Przestrzeń zamyka Laboratorium, w którym będzie można zapoznać się z procesami obróbki lnu, bawełny, wełny, przędzeniem, snuciem, tkaniem i drukowaniem. Chętni będą mogli spróbować swoich sił przy pracy z wrzecionem czy krosnem ręcznym. Stanowisko z mikroskopem pozwoli obejrzeć w powiększeniu strukturę tkanin i splotów.
Pierwsze piętro zabierze zwiedzających w podróż po rozrastającym się i zmieniającym mieście. Ujrzymy tu migawki z życia Łodzi i jej mieszkańców. Zobaczymy, jak zmieniała się tkanka miasta w warstwie architektonicznej, demograficznej, ekonomicznej oraz życiu codziennym łodzian. To burzliwa historia miasta, od powstawania wielkich fabryk, poprzez przejęcie ich na własność państwa, po upadek i bezrobocie, procesy prywatyzacji, aż po rewitalizację fabrycznych kompleksów w czasach współczesnych.
W tej części wystawy będzie też można zapoznać się z łódzkimi projektami urbanistycznymi z lat 60. i 70. XX wieku, które nie doczekały się realizacji. To futurystyczna wizja Łodzi, której wprawdzie nie udało się wcielić w życie, ale świadcząca o niezwykłym rozmachu i wyobraźni architektów. Do najciekawszych należy odważna koncepcja architektoniczna Palmiarni czy projekt przebudowy Placu Wolności.
Tutaj zobaczymy również, jakie aktywności w czasie wolnym proponowały łódzkie zakłady pracy, w którym parku łodzianie najchętniej wypoczywali i gdzie serwowano najlepsze lody w mieście.
Ostatnie piętro oddane jest modzie, której nie mogło zabraknąć w opowieści o fuzji włókienniczej Łodzi z Wydziałem Projektowania Ubioru i Tkanin PWSSP. Ekspozycja przeniesie zwiedzających do serca miasta, ulicy Piotrkowskiej, będącej najdłuższym wybiegiem modowym Europy. Po obu jej stronach migoczą neony znane łodzianom z lat 70., a na muralach widnieją kojarzone z przeszłości znaki graficzne słynnych zakładów przemysłowych. Uwagę przykuwają witryny sklepowe takich marek modowych, jak Telimena, Moda Polska, Nestor czy Cora. Idąc dalej, mijamy kultowy Central, następnie bazar na stadionie ŁKS, by tuż obok przenieść się do małego mieszkania krawcowej, a chwilę potem obejrzeć murale Uniwersalu czy kojarzonego z luksusem Peweksu.
Ekspozycję dopełniają aplikacje przybliżające nieistniejącą siatkę łódzkich fabryk z lokacjami i adresami, fragmenty kronik filmowych i filmów dokumentalnych oraz nagrania audio będące zapisem historii mówionych łodzian dzielących się wspomnieniami okresu transformacji i opowieściami o mieszkaniu w Łodzi.
– W 2023 roku będziemy obchodzić 600-lecie nadania Łodzi praw miejskich. Otwierana przez nas wystawa MIASTO-MODA-MASZYNA jest więc idealną okazją do podjęcia rozważań o naszym mieście i jego burzliwych losach ukształtowanych przez przemysł włókienniczy. Ekspozycja jest uzupełnieniem otwartej rok temu wystawy „Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie” w Łódzkim Parku Kultury Miejskiej. Obie wystawy, poprzez swój przekrojowy i komplementarny charakter, stanowią obowiązkowy punkt zwiedzania na kulturalnej i turystycznej mapie Łodzi – mówi Aneta Dalbiak, dyrektorka Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.
Otwarcie ekspozycji odbyło się 30 grudnia 2021 r., a już 6 stycznia 2022 r. z okazji Urodzin Geyera – założyciela Białej Fabryki, w Muzeum odbędzie się szereg wydarzeń towarzyszących wystawie, w tym m.in. oprowadzania kuratorskie i warsztaty tematyczne.
Mɪᴀsᴛᴏ–Mᴏᴅᴀ–Mᴀsᴢʏɴᴀ
Kuratorzy: Aneta Dmochowska, Marcin Gawryszczak, Anna Grala, Agnieszka Wojciechowska-Sej
Zespół scenograficzny pod kierownictwem Mai Pawlikowskiej: Filip Appel, Magdalena Gonera, Filip Finke
Koncepcja aranżacji wystawy: Filip Appel, Magdalena Gonera i Maja Pawlikowska
Projekt architektoniczno-budowlany: Justyna Olejnik
Grafika, dźwięk i multimedia: Filip Appel
Reżyseria światła: Artur Frątczak
Produkcja: Aleksandra Kmiecik, Paulina Kowalczyk, Karolina Melon, Mirosław Owczarek, Przemysław Purtak, Marcin Rodewald, Izabela Żak
Patroni medialni: TVP Kultura, TVP Historia, Histmag.org
Wystawa powstaje w zmodernizowanym, najstarszym skrzydle Białej Fabryki. Inwestycja przeprowadzona została w ramach projektu pn. „Wzbogacenie oferty Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi poprzez modernizację infrastruktury, prace konserwatorskie i zakup wyposażenia”, który otrzymał dofinansowanie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Wystawę dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego w ramach programu „Wspieranie działań muzealnych 2021”.
Dofinansowanie MKiDN: 165 000 PLN netto. Całkowita wartość zadania: 367 402,29 PLN netto.
