Przemierzając alpejskie górskie wioski, nie sposób oderwać wzroku od niezwykłej architektury noszącej ślady dawnej kultury i symboli sakralnych. Pamięć o pierwszych osadnikach zachowała się w kilku wyjątkowych miejscach. Romantyczna wioska, miasto rządzone przez krasnoludy czy osada położona ponad chmurami – to właśnie tam, czas zatrzymał się dekady temu. Niedawno listę najpiękniejszych włoskich osad w Trentino wzbogaciły Luserna oraz Pieve Tesino. Teraz jest już ich osiem.
Luserna – cymbryjska wyspa
Gdy w pierwszych promieniach słońca, z mgieł spowijających Valle dell’Astico wyłania się garstka domków, osada wygląda jakby, unosiła się w powietrzu. Przekraczając skraj miasteczka przenosimy się do innego świata, którego granice wyznacza jedynie krawędź skalnego brzegu usytuowana na zachodzie. Bezkres na horyzoncie mieni się alpejską paletą barw, w której łatwo się zatopić. Tak prezentuje się Luserna, górska osada położona na wysokości 1333 m n.p.m. na południowy zachód od Trydentu. Otoczenie rozległego alpejskiego pastwiska i odizolowanie od innych miejscowości przywodzi na myśl wyspę. Dzieje się tak nie tylko z powodu wyjątkowego położenia, ale również za sprawą dawnej odmiany języka bawarskiego, którym posługuje się 90% mieszkańców osady. Jest to ostatnie miejsce w regionie, w którym tak licznie usłyszymy poprawnie używany język cymbryjski.
Jednym z ważniejszych przystanków na drodze do poznania osady jest wizyta w Ośrodku Dokumentacji Lusérny (Dokumentationszentrum Lusérn), mieszczący się w niemieckiej, dziewiętnastowiecznej szkole, będącej siedzibą muzeum z oddziałami poświęconymi historii i tradycjom, lokalnej faunie, piecom hutniczym z epoki brązu oraz I Wojnie Światowej (właśnie na plac i na kościół w Lusernie spadły o poranku 25 maja 1915 roku, pierwsze włoskie bomby zrzucone na terytorium Cesarstwa Austro-Węgierskiego). Kolejny to Dom-muzeum „Haus von Prükk” – symbol tradycji tej mniejszości. Powstał on dzięki odrestaurowaniu zabytkowej chaty maso, w której zachowały się w stanie niemal nienaruszonym wszystkie cechy wiejskiego, dziewiętnastowiecznego domostwa.
Pieve Tesino – wspomnień czar
Pieve Tesino rozciąga się na południowych połaciach dzikiego wzniesienia Monte Silana. U swych stóp ma piękne dorzecze Tesina o morenowych wzgórzach. Pieve zawdzięcza swą nazwę obecnemu w dolinie od niepamiętnych czasów kościołowi Chiesa Pievana (samo słowo, pochodzące z łacińskiego plebe odpowiada naszym plebaniom). Jest znana jako miasto rodzinne malarza Alcide De Gasperi (1881-1954), któremu poświęcono Muzeum Casa Degasperi. Zabudowania o pastelowych barwach stoją wdzięcznie na naturalnych tarasach, połączonych między sobą wąskimi i niekiedy wciąż wybrukowanymi uliczkami. Sercem osady jest Piazza Maggiore, na której stoi dumnie „dama delle fonti” (pani źródeł), zabytkowa fontanna o kształcie ośmiokąta, wykonana z czerwonego kamienia.
Budynki i portale przechowują świadectwo intensywnej przeszłości miasteczka, sięgającej aż XV wieku. Museo per via mieszczące się w Casa Buffa Giacantoni odgrywa główną rolę w ochronie wspomnień wędrownych sprzedawców, którzy ze swoimi artystycznymi drukami docierali do najodleglejszych zakątków świata, by tam zakładać sklepy, a nawet wydawnictwa. Muzeum opowiada historię z dwóch różnych perspektyw – tych, którzy wyruszali by szerzyć kulturę społeczeństwa oraz ich rodzin, pozostawionych w osadzie. Piękna i długa historia miasteczka z pewności zasługuje na odkrycie, a wraz z nią smaki Tesino. Typowym przysmakiem jest „le Verde”, kiszona kapusta, podawana na ciepło i zimno.
Więcej informacji znajduje się na stronie regionu Trentino https://www.visittrentino.info/pl.
