21 grudnia w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zaprezentowane zostały wyniki konkursu na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej cmentarza wojskowego Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte.
Największe uznanie jury zyskała praca zespołu NM architekci Tomasz Marciniewicz, Zuzanna Szpocińska, Jerzy Grochulski. Przygotowali ją Tomasz Marciniewicz, Zuzanna Szpocińska, Jerzy Grochulski i Karolina Kayzer.
Cieszę się z faktu, że zwycięska koncepcja wpisała się w nasze oczekiwania, które zawarliśmy w Regulaminie Konkursu. Dla nas niezwykle istotne było to, aby cmentarz został dostrzeżony jako część Muzeum Westerplatte i Wojny 1939, aby wpisał się w założenia programowe całej memoratywnej, muzeologicznej koncepcji. Tak się stało i to budzi wielką radość. Bardzo zależało nam także na tym, aby Westerplatte – miejsce, które niestety zostało przygniecione współczesnością PRL-u, industrialną współczesnością lat dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych, które zatraciło swoją historyczność oraz krajobraz przestrzenny niosący ze sobą wielką symbolikę – nie przygnieść monumentalną koncepcją cmentarza. Ten warunek również został dzięki tej pracy spełniony. Bardzo ważne było dla nas także, aby w całej koncepcji cmentarza obok placu apelowego i miejsca pochówku wkomponować oraz wyeksponować Wartownię nr 5 i Willę Oficerską – relikty Wojskowej Składnicy Tranzytowej, które mają przemawiać do zwiedzającego. Cieszę się, że te wszystkie trzy wymagania zostały spełnione.
podkreśla dyrektor muzeum dr Karol Nawrocki.
W uzasadnieniu werdyktu czytamy: „Praca uzyskała I nagrodę, ponieważ najlepiej ze wszystkich przedstawionych projektów realizuje idee konkursu, w tym symboliczność przekazu i czytelność ideową. Praca minimalnymi środkami wyrazu organizuje przestrzeń cmentarza jako współczesną propozycję klasycznych symboli. Ponadczasowa – absolutna forma zamyka drogę przez las Westerplatte, a stalle – miejsca pochówków, stojące wokół krzyża, symbolicznie się z nim jednoczą. Minimalne środki wyrazu zaproponowane w pracy pozwalają przemówić krajobrazowi, niebu, drzewom, łące, które są najważniejszym nośnikiem pamięci dramatu, który rozegrał się na Westerplatte. Dostosowanie uniwersalnego, geometrycznego archetypu, który czerpie z antycznej, potem renesansowej, a także współczesnej symboliki, do tego krajobrazu pozwoli na zaistnienie Miejsca. Odkształcenie geometrii, które będzie wynikiem uformowania terenu, uwzględnienia istniejących drzew, spowoduje stopienie ponadczasowego symbolu z przestrzenią ukształtowaną przez historię”.
Celem konkursu było wyłonienie pracy, która w odpowiedni dla rangi historycznej i kulturowej symbolicznego miejsca rozpoczęcia II wojny światowej sposób upamiętni poległych żołnierzy Wojska Polskiego. Jednocześnie na jej podstawie opracowana będzie pełna dokumentacja inwestycji. Cmentarz – jak informuje muzeum – „ma być miejscem pamięci, interakcji społecznej, kultury, edukacji patriotycznej i historycznej oraz przestrzeni, w której będą się odbywać uroczystości państwowe, religijne, a także wojskowe”.
Konkurs był bardzo trudny. Należało z jednej strony zaprojektować kameralny cmentarz dla bohaterów dramatycznych wydarzeń na Westerplatte, a z drugiej znaleźć formę ponadczasowego, uniwersalnego upamiętnienia, które uszanuje kruche, autentyczne świadectwa historii: krajobraz, ukształtowanie terenu, ruiny, leje po bombach. Nadesłane prace należy ocenić jako dobre lub bardzo dobre
podkreśla prof. Bolesław Stelmach, prof. Politechniki Łódzkiej, dyrektor Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki, przewodniczący Sądu Konkursowego.
Konkurs zorganizowało Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Stowarzyszenia Architektów Polskich Oddział Wybrzeże. Nadesłane prace zostaną zaprezentowane w muzeum na wystawie pokonkursowej, gdy tylko sytuacja epidemiczna na to pozwoli.
Szczegółowa lista wszystkich nagrodzonych i wyróżnionych prac dostępna jest na stronie https://konkurs.muzeum1939.pl.
