Na przestrzeni wieków biblijna „Pieśń nad Pieśniami”, czytana zarówno przez Żydów, jak i chrześcijan, doczekała się licznych interpretacji. Pomimo różnego odczytania roli protagonistów tego utworu, oblubieńca i oblubienicy, nie ulega wątpliwości, że jest to tekst mówiący o miłości mężczyzny i kobiety. Jego uniwersalny charakter pozwala się posłużyć nim dla uzmysłowienia nam piękna i głębi uczucia łączącego Wiktorię i Józefa Ulmów.
Owocem i świadectwem ich wzajemnej miłości były dzieci, wraz z którymi ponieśli oni śmierć w marcu 1944 roku. Szczęście rodzinne, które jako małżonkowie razem współtworzyli, nie uczyniło ich nieczułymi na potrzeby innych, zwłaszcza tych, którzy znajdowali się w ich pobliżu. Licząc się z konsekwencjami, jakie niosło ze sobą ukrywanie we własnym domu rodzin żydowskich, zdecydowali się wbrew wszystkiemu okazać pomoc. Ich heroizm, wynikający niewątpliwie z głębi ich wiary i przyjętych całym sercem zasad moralnych, znajdował swe źródło w ich wzajemnej miłości jako małżonków, którzy na ślubnym kobiercu złożyli sobie przysięgę miłości, wierności, uczciwości oraz tego, że nie opuszczą się aż do śmierci.
Ustanowienie liturgicznego wspomnienia błogosławionej rodziny Ulmów na dzień 7 lipca pozostaje wyrazem uznania przez Kościół wagi łączącego ich sakramentu dla poniesionego przez nich męczeństwa.
Wychodząc temu naprzeciw, Muzeum Polaków Ratujących Żydów Podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej chce pamięć o jego patronach uczcić dedykowanym im spektaklem muzycznym prezentowanym w ramach programu edukacyjnego „Szkoła Etyki Muzeum Ulmów”, który powstaje we współpracy m.in. z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II oraz z Polskim Towarzystwem Naukowym – Akademia Sprawiedliwych.
Słowno-muzyczną oprawę tego wydarzenia tworzą tłumaczenie „Pieśni nad Pieśniami” pióra Romana Brandstaettera i aranżacja muzyczna zmarłego przed kilku laty Roberta Pożarskiego. Konwencja przedstawienia nawiązuje do średniowiecznych misteriów i dramatów religijnych i stanowi wyraz pozaliturgicznej refleksji nad rolą męczeństwa małżeństwa Ulmów.
Przy czytaniu przekładu Brandstaettera koleje jego życia nie pozwalają zapomnieć o bogactwie dwóch tradycji: żydowskiej i chrześcijańskiej, które się w nim przeplatały. Jego tłumaczenie, cieszące się powszechnym uznaniem ze względu na kompetencje językowe tłumacza, nie jest jednak pozbawione wyjątkowego artyzmu wydobywającego na jaw charakter starożytnej liryki miłosnej Hebrajczyków. Z kolei muzyka Pożarskiego inspirowana chorałem gregoriańskim, oficjalnym śpiewem liturgicznym Kościoła łacińskiego, zachęca do pogłębionej medytacji nad tekstem biblijnym oraz stwarza wokół życia i historii błogosławionej rodziny Ulmów atmosferę modlitewnej kontemplacji i refleksji nad naszym kulturowym dziedzictwem.
Chociaż pomysł kompozytora, polegający na umuzycznieniu starożytnego tekstu biblijnego za pomocą chorału średniowiecza, może zdumiewać, to jednak należy przyznać, że te dwa różne elementy współgrają ze sobą zaskakująco dobrze. Spoiwem artystycznym w tym przypadku jest uniwersalny charakter przesłania „Pieśni nad pieśniami” wyrażony środkami monodii gregoriańskiej. Oszczędność ekspresji muzycznej, tak rzadka w naszych czasach, paradoksalnie przyczynia się do większego skupienia uwagi odbiorców na przesłaniu przedstawienia. Przez to historia miłości patronujących temu wydarzeniu małżonków zostaje opowiedziana niebanalnie, a zarazem z największym szacunkiem.
