Jednym z głównych zadań Instytutu Pamięci Narodowej jest zachowanie i pielęgnowanie pamięci o losach Narodu Polskiego w XX w. Archiwum, które jest sercem IPN, jest właśnie tym miejscem, gdzie przechowywane są wyjątkowe archiwalia. W zdecydowanej większości są to akta wytworzone i zgromadzone przez wojskowe i cywilne organy bezpieczeństwa komunistycznej bezpieki lat 1944-1990, a także III Rzeszę Niemiecką i Związek Sowiecki z lat 1939-1945.
XVI Międzynarodowy Kongres Archiwów ogłosił dzień 9 czerwca Międzynarodowym Dniem Archiwów. Do tego wydarzenia doszło na kongresie, zorganizowanym przez Międzynarodową Radę Archiwów w 2008 r. w Kuala Lumpur, z okazji 60. rocznicy utworzenia tej instytucji, działającej pod auspicjami UNESCO. Obecnie Rada zrzesza około 1 400 instytucji ze 199 krajów świata.
Międzynarodowy Dzień Archiwów jest okazją do pokazania rozwoju archiwów i stosowania rozwiązań ułatwiających dostęp do światowych zasobów archiwalnych. W tym dniu archiwa na całym świecie przypominają o swojej misji i znaczeniu dla zbiorowej pamięci narodów i społeczeństw.
W zasobie Archiwum IPN znajdują się 93 kilometry bieżących akt. Są to dokumenty, fotografie, rysunki, nagrania dźwiękowe, filmy, artefakty i rodzinne pamiątki, w których zapisane są historie Polaków. Wszystkie te materiały opowiadają o ich losach, składających się na historię naszego narodu. Pokazują odwagę, bohaterstwo i ofiarność naszych rodaków. Stanowią też świadectwo czasów komunistycznego oraz niemieckiego zniewolenia, przez co są niezastąpionym źródłem historycznym.
Informacje o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej oraz zasadach udostępniania dokumentów znajdują się w inwentarzu archiwalnym IPN oraz na stronie głównej Instytutu w zakładce ARCHIWA.
Niezwykle ważną rolę odgrywają również pamiątki przekazywane IPN z archiwów domowych. Jednym z priorytetowych działań Archiwum IPN jest projekt Archiwum Pełne Pamięci, w ramach którego Instytut Pamięci Narodowej zaprasza wszystkich do wydobycia z domowych zbiorów dokumentów ukazujących ważne wydarzenia z dziejów Polski i tych przedstawiających szerzej nieznane lub zapomniane historie rodzinne i podzielenia się nimi za pośrednictwem IPN z innymi.
Temu ma służyć m.in. portal www.archiwumpamieci.pl. Za jego pośrednictwem można się skontaktować z pracownikami Instytutu, by przekazać im dokumenty czy zainteresować IPN opowieścią o losach własnej rodziny. Do tej pory już 1 600 darczyńców z całego świata przekazało rodzinne pamiątki do Archiwum Pełnego Pamięci.
Misją projektu jest pozyskanie i zabezpieczenie oryginalnych dokumentów i zbiorów. W przypadku gdy dokumenty mają dla potencjalnych darczyńców wyjątkową wartość, IPN prosi jedynie o ich czasowe udostępnienie w celu wykonania kopii. Kilka niezwykłych historii rodzinnych można poznać już teraz, otwierając na wspomnianym portalu zakładkę „Okruchy historii”, gdzie znajdują się artykuły oraz podcasty.
