Jak wyglądał wzór bandery zaprojektowanej dla floty morskiej podczas powstania styczniowego w 1864 roku? Można się o tym przekonać np. w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. Podczas obchodów 155. rocznicy powstania styczniowego w 2018 roku w kościele pw. św. Michała Archanioła na Oksywiu odsłonięto replikę tej marynarskiej bandery. W ten sposób nie tylko oddano hołd żołnierzom i przywódcom powstania styczniowego, ale – o czym nie wszyscy słyszeli – upamiętniono również pewien nieznany epizod: próbę utworzenia przez Rząd Narodowy polskiej marynarki wojennej.
Powstańcza bandera została ustanowiono w 1864 roku. Miała ona służyć polskiej marynarce wojennej działającej na Morzu Bałtyckim i Czarnym. Niestety taka flota nigdy nie powstała, ale dzięki źródłom historycznym można było odtworzyć wzór bandery.
Replika bandery została wykonana według wytycznych z punktu 6 umowy z 1 lutego 1864 roku zawartej pomiędzy agentem wojskowym Rządu Narodowego w Paryżu – pułkownikiem Eugeniuszem Dębickim (ps. „Kot”) a organizatorem generalnym Floty Polskiej – kmdr. ppor. Władysławem Zbyszewskim (ps. „Karp”).
W 2018 roku powstały dwa egzemplarze repliki bandery. Jeden jest w posiadaniu parafii wojskowej Marynarki Wojennej RP pw. Matki Boskiej Częstochowskiej na Oksywiu, a drugi znajduje się w zbiorach Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.
Podczas powstania styczniowego pojawił się pomysł, aby wykorzystać morze do pomocy walczącym w kraju oddziałom. Kierujący walką Rząd Narodowy postanowił stworzyć polską marynarkę wojenną, która miała operować na Morzu Bałtyckim i Czarnym. Jej zadaniem miał być nie tylko transport broni, amunicji i ochotników, ale w razie potrzeby miała też atakować flotę handlową i wojenną Rosji.
Ustanowiono dla powstańczej floty polskiej wzór bandery: „dwukolorowa, biała i amarantowa, z herbem państwa takim, jakiego Rząd Państwowy na pieczęciach swych używa”. Było to weksylium utworzone z dwóch pasów – białego i amarantowego – z herbem (z Orłem Białym, litewską Pogonią i św. Michałem Archaniołem – patronem Rusi Kijowskiej) umieszczonym na białym pasie.
Niestety flota jednak nigdy nie powstała. Co ciekawe, w dziejach Polski było to pierwsze narodowe weksylium o barwach biało-czerwonych ułożonych w pas.
źródło: Polskie Towarzystwo Weksylologiczne i MMW
