Polak pochodzenia żydowskiego, którego piętno w ojczystym kraju odczuwał większość swojego życia. Postać kontrowersyjna – dla jednych wybitny socjolog, pisarz, światowej sławy twórca płynnej nowoczesności. Dla innych – zdrajca, który aktywnie kładł fundamenty pod budowę opresyjnego systemu. 29 września odbywa się premiera obszernej i rzetelnej biografii Zygmunta Baumana, która rzuca zupełnie nowe światło na jego życiorys.
Zygmunt Bauman z Polski uciekał dwukrotnie: jako dziecko tuż po wybuchu II wojny światowej i jako wybitny nauczyciel akademicki w 1968 roku. Z uniwersytetu usunęła go ta sama władza, której podobno tak gorliwie służył. Przez całe życie bronił idei, w które wierzył, a jego dzieła – niekiedy dojmująco pesymistyczne – zawsze miały w sobie pewnego rodzaju czułość i nadzieję. Zmarł w styczniu 2017 roku w brytyjskim Leeds, gdzie przez wiele lat pełnił funkcję kierownika Katedry Socjologii na University of Leeds.
„Bauman. Biografia” profesor Izabeli Wagner to pierwsza biografia socjologa, która ukazała się na arenie międzynarodowej. To także pierwsza książka zawierająca niepublikowane dotąd prywatne zapiski Zygmunta Baumana, osobiste wspomnienia z czasów dzieciństwa i młodości. Autorka wnikliwie analizuje kolejne wydarzenia z jego życia, próbując zrekonstruować, kim tak naprawdę był jako świadek i uczestnik historii.
Jak sama mówi, spędziła z Baumanem ostatnie osiem lat. Pomysł na powstanie biografii zrodził się już w 2013 roku, gdy pisała artykuł poświęcony jego karierze naukowej. Po wywiadach przeprowadzonych z Baumanem odkryła w archiwach IPN-u pudła pełne dokumentów i postanowiła poświęcić jego życiu znacznie więcej czasu. Później, w 2017 roku, dzięki życzliwości córek badacza zyskała dostęp do prywatnych zapisków Baumana, które wcześniej nie były przeznaczone do publikacji.
– Jego biografia składa się z tylu doświadczeń, iż można byłoby nimi obdarzyć wiele innych. Potrafił się świetnie dostosować do nowego otoczenia – ta wybitnie rozwinięta umiejętność stwarzała też poczucie ułudy, że zna się go od zawsze, a relację z nim można było uważać za wyjątkową przyjaźń. Bauman pozostał jednak postacią nieokiełznaną. Ta wielowymiarowość, podbudowana niespotykaną wręcz witalnością, powodowała, że jego życie odbywało się w tempie „allegro vivace” i to chciałam odtworzyć w mojej biografii – mówi Izabela Wagner.
W ponad osiemsetstronicowej biografii Wagner ukazuje rozmaite oblicza Baumana, z których każde może w jakiś sposób zaskoczyć czytelnika. Mamy do czynienia z Baumanem żołnierzem, który został ranny w trakcie bitwy o Kołobrzeg i Baumanem szkoleniowcem, organizującym dla młodych rekrutów mecze piłki nożnej. Bauman w mundurze ustępuje miejsca Baumanowi akademikowi, który dyskutuje z Leszkiem Kołakowskim i publikuje „rewizjonistyczne” artykuły, coraz bardziej narażając się władzy – aż do tragicznego finału w 1968 roku. Każdy Bauman, kiedy dochodził już do etapu małej stabilizacji, musiał porzucać swoje życie, zaczynać od nowa albo po prostu uciekać. Dopiero w Leeds rozwija skrzydła znany na całym świecie Bauman wybitny socjolog i eseista. Oraz nieco despotyczny gospodarz, który urządzał dla swoich gości prawdziwe uczty.
Biografia pierwotnie ukazała się w Wielkiej Brytanii w 2020 roku, nakładem Polity Press – macierzystego wydawnictwa Baumana. Do tej pory została przetłumaczona na język portugalski, a w przygotowaniu są wydania: hiszpańskie, koreańskie oraz chińskie.
O autorce
Dr hab. Izabela Wagner ur. 1964 – profesor socjologii w Collegium Civitas i badaczka w Institut Convergences Migrations w Paryżu, absolwentka Akademii Muzycznej w Poznaniu. Główną oś jej zainteresowań badawczych stanowią biografie. Doktorat z socjologii obroniła w paryskiej École des hautes études en sciences sociales w 2006 roku. Profesorka i badaczka wizytująca m.in. na Uniwersytecie Harvarda oraz na uczelniach w Nowym Jorku, Rzymie, Szanghaju, Paryżu oraz Strasburgu. Od 2016 roku mieszka na Sardynii, gdzie jako wolontariuszka pracuje w obozie dla uchodźców.
