We wrześniu SMK (Statens Museum for Kunst) prezentuje wystawę siedmiorga duńskich artystów z byłej Jugosławii. Biorąc za punkt wyjścia swoje wielokulturowe pochodzenie stworzyli oni prace poświęcone wojnie, migracji, przynależności i polityce azylowej.
W latach 90. wojny w byłej Jugosławii skłoniły ponad pół miliona ludzi do ucieczki z domu, głównie z Bośni i Hercegowiny. W tym roku minęło dokładnie 30 lat, odkąd 20 000 z nich przybyło do Danii w ramach ówczesnej europejskiej akcji migracyjnej – najtrudniejszej od czasów II wojny światowej.
Wielu z tych uchodźców ostatecznie zdecydowało się pozostać w Danii, a dziś duńska scena sztuki współczesnej nosi ślady kilku wybitnych artystów z byłej Jugosławii. To twórcy, którzy kształcili się w duńskich akademiach sztuki, ale często wykraczają poza swoje obecne doświadczenia życiowe, podejmując tematy takie jak wojna, uchodźcy, migracja i poczucie przynależności.
We wrześniu SMK prezentuje wystawę Connections – duńscy artyści z byłej Jugosławii, na którą składają się prace siedmiorga artystów. Każdy na swój sposób wyróżnił się nie tylko w Danii, ale też na arenie międzynarodowej. Z kilkoma wyjątkami wszyscy przybyli do Danii jako dzieci, kiedy ich rodziny uciekły przed wojną na Bałkanach.
Powiązania między „tu” i „tam”
Artystów obecnych na wystawie łączy wieloraka przynależność kulturowa, ale przy tworzeniu powiązań między „tu” i „tam”, „teraz” i „wtedy” przyjmują bardzo różne podejścia formalne i konceptualne.
Na przykład: zwiedzający mogą obejrzeć dużą wideoinstalację Nermina Durakovića, która oferuje widok z lotu ptaka na krajobraz z granicą. Oprócz wyznaczenia obszaru geograficznego między Bośnią i Hercegowiną a Chorwacją, temat ten stanowi również granicę etyczną w odniesieniu do obecnej europejskiej polityki wobec uchodźców: jest to właśnie przejście graniczne, które uchodźcy z Bliskiego Wschodu starają się przebyć, aby dostać się do UE.
Na wystawie prezentowane jest również monumentalne dzieło Ismara Čirkinagića składające się z trzech dużych żagli zszytych z ubrań zebranych z piętnastu krajów dotkniętych konfliktami. Równie duże dzieło Any Pavlović przybiera formę duńskiego teatru, w którym w centrum uwagi znajduje się historia migrantki.
Wśród prezentowanych na ekspozycji obiektów znajdują się też:
- model karczmy – domu inspirowanego tradycyjną architekturą bośniacką, który artysta Amel Ibrahimović zbudował w Danii na podstawie rysunków architektonicznych swojego ojca z lat 90.;
- ręcznie szydełkowana mapa świata Suady Demirović, stworzona we współpracy z matką, przedstawiająca historię migracji rodziny;
- prace fotograficzne Alena Aligrudića przedstawione w formie pocztówek z kraju, którego już nie ma;
- film Vladimira Tomića Flotel Europa, w którym artysta wykorzystuje nagrania z domowych archiwów jako kluczowy element w przekazywaniu osobistych i zbiorowych wspomnień o życiu na statku funkcjonującym na początku lat 90. jako tymczasowy ośrodek dla uchodźców w centrum Kopenhagi.
Suada Demirović, Dom – straszne piękno nieprzynależności, 2021. Foto: Suada Demirović. © Suada Demirović / VISDA
