Cytat z Natalia Krzeszczakowska data 18 lipca 2023, 14:54

Styl o wielu nazwach, czyli tzw. secesja. W Polsce przypada na koniec XIX wieku. Początkowo proces kształtowania nowej sztuki wzbudzał wiele kontrowersji i sprzecznych emocji. Tradycjonaliści i historycy sztuki nie kryli swojego oburzenia nowym nurtem, natomiast zwolennicy nowatorskiego spojrzenia podchodzili do niego z euforią i entuzjazmem.

Secesja, czyli moda na kiczowatość?

W początkowej fazie kształtowania nowej formy w sztuce, secesja kojarzona była z określeniem kicz. Przesadne ornamenty i styl art déco dodatkowo nasilały negatywne komentarze. Sytuacja uległa zmianie dopiero w latach 50. XX wieku, kiedy to styl dekoracyjny rzemiosła artystycznego zyskał niesłychany rozgłos dzięki licznym aukcjom, wystawom sztuki oraz niemałym zainteresowaniem wśród antykwariuszy. Historycy sztuki zaczęli po raz kolejny przyglądać się malarstwu, rzeźbie i architekturze, analizując i dostrzegając, w tym nurcie, nowatorski program ideowo-artystyczny. Dzięki nowej opinii, dzieła i przedmioty, które stworzone były w stylistyce secesyjnej zaczęły cieszyć się ogromną popularnością wśród antykwariuszy, kolekcjonerów oraz miłośników stylu.

„ Dzieła zachwycały pięknem i finezją ornamentu z mistrzowsko stylizowaną naturą, intrygował używany często w kompozycjach motyw postaci kobiecej, zmysłowej i o ekstatycznym wyrazie twarzy”.

Proponowany przez nas tytuł „Secesja. Przewodnik dla kolekcjonerów” autorstwa Anny Szkurłat  ukazuje świat belle époque z perspektywy oryginalnych zabytków, spowitych aurą tajemniczości. Jednocześnie publikacja pomaga nam zapoznać się z kunsztem artystycznym secesyjnych twórców oraz zrozumieć i ocenić estetykę tego stylu.

„Uosobienie dobrego smaku, subtelności, wytworności, postępu, młodości, dla innych synonim dziwactwa, śmieszności i blagi”.

Secesja - styl o wielu nazwach.

W zależności od kraju, regionu czy obszaru kulturowego zjawisko secesji, jako nowego kierunku stylistycznego znane było pod różnymi nazwami. We Francji, Belgii, Anglii oraz Stanach Zjednoczonych używano określenia Art nouveau. Na obszarach niemieckojęzycznych secesja znana była pod nazwą Jugendstil, z wyjątkiem Austrii, gdzie posługiwano się terminem Sezessionstil, który pochodził od stowarzyszenia nowatorskich malarzy i rzeźbiarzy. To właśnie od austriackiego określenia zawdzięczamy polskie nazwy – secesja, Młoda Polska czy modernizm. We Włoszech posługiwano się trzema nazwami : Stile Floreale – od ornamentów kwiatowych, Stile Inglese oraz Stile Liberty. Na terenie Hiszpani nową sztukę określano mianem modernisimo, a w Rosji Stil modiern lub Nowyj Stil. Wszystkie nazwy mały za zadanie oddać nowoczesny charakter stylu i związać go z epitetami – nowy, młody, aktualny. Zanim jednak przyjęto oficjalną wersję, znane były terminy, które w bardzo negatywny sposób opisywały styl secesyjny. Posługiwano się wtedy nazwami takimi, jak styl makaronowy, węgorzowaty, tasiemcowy, zakrętasowy, falisty czy deskowaty. Pomimo, że były to bardzo pogardliwe określenia to opisywały ważną cechę stylu – płynną i falistą linię, która widoczna była w rzemiośle artystycznym, architekturze, grafice oraz rzeźbie.

“Najoryginalniejsze i najbardziej niezwykłe zjawisko w historii sztuki”. – Salvador Dali

Wszechobecna estetyka secesyjna.

W stylistyce twórczości artystycznej, wyróżnione zostały dwa nurty. Pierwszy był pełen wdzięku, miękkich linii, symbolizmu oraz ornamentów wywodzących się ze świata flory i fauny. Drugi był symetryczny, zgeometryzowany, bardziej surowy z ubogą ilością elementów dekoracyjnych. Oba style widoczne były we wszelkich aspektach życia codziennego i społecznego. Od wystroju ulic: latarń, stacji metra, ogrodzeń, ogrodów, fontann, po architekturę ( pozostałości tego stylu szczególnie widoczne są w Barcelonie, gdzie przedstawicielem secesyjnej architektury był Antoni Gaudi). Modne wzornictwo wykorzystywano także w drukarniach, gdzie styl secesyjny stał się wizytówką pocztówek, książek , prasy codziennej lub periodyków. Styl ten towarzyszył także projektantom mody, tworząc charakterystyczny krój z motywami wyszywanymi i aplikowanymi. Dodatkowo do ubiorów niezbędne były modne kapelusze, buty oraz akcesoria jubilerskie: biżuterie z motywami roślinnymi i zwierzęcymi. Wzornictwo obejmowało także sprzęty codziennego użytku: nakrycia stołu, zastawy i naczynia kuchenne, ceramikę, sprzęty związane z toaletą i higieną np. zdobione grzebienie, tkaniny, meble, piece oraz kominki i wiele więcej…

„ Najczęściej tak właśnie urządzała swe mieszkania idąca z duchem czasu elita mieszczaństwa: bogata burżuazja, a także część inteligencji i awangardowi artyści”.

Podróż w czasy belle époque dobiegła końca…

Dzięki publikacji Czytelnik może zapoznać się z pięknem niebanalnego wzornictwa secesyjnego i wskazać główne ideę, którymi kierowali się twórcy tego odłamu sztuki modernistycznej. Mogliśmy także odkryć, jak ważne miejsce w historii sztuki odegrała stylistyka Art nouveau. Mimo, iż w porównaniu z innymi stylami sztuki, jej działalność była stosunkowo krótka, to zdecydowanie obejmowała ogrom twórczości artystycznej. Opracowanie ma za zadnie pogłębić wiedzę kolekcjonerów, aby mogli oni w przyszłości powiększać swoje zbiory w dzieła wartościowe. Wybór dzieł oraz artystów nie jest także przypadkowy, został uwarunkowany potrzebami polskiego odbiorcy, który będzie klientem polskiego rynku antykwarycznego.

„Życzę udanych łowów, ale też zaprzyjaźnienia się ze wspaniałą, jedyną w swoim rodzaju sztuką secesji. Życzę, by Państwo czerpali radość nie tylko z posiadania przedmiotów luksusowych, ale też ze zwykłego guzika, w którym zaklęta jest secesyjna dusza”.