Muzeum Narodowe w Warszawie wzbogaciło się o unikatowy w skali kraju zbiór 14 kolorowych prac Marca Chagalla (1887–1985). Dzieła pochodzące z dojrzałego okresu twórczości artysty zakupiono na międzynarodowej aukcji dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Bezprecedensowy zakup w historii polskiego muzealnictwa
– To wyjątkowy zakup do zbiorów muzealnych w Polsce. Do Muzeum Narodowego w Warszawie trafia nie jedno dzieło, lecz cała kolekcja prac Marca Chagalla. Wzbogaciliśmy polskie zbiory o dzieła z absolutnego kanonu światowej sztuki XX wieku – mówi wiceprezes Rady Ministrów, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. dr hab. Piotr Gliński. Podkreśla, że zakup wpisuje się w konsekwentnie realizowaną od 6 lat politykę rozwijania sieci muzeów – nie tylko tworzenia i budowy nowych instytucji, ale wzbogacania zbiorów najważniejszych muzeów o cenne obiekty i kolekcje sztuki polskiej oraz europejskiej. – W XX w. polskie zbiory sztuki ucierpiały w sposób bezprecedensowy. Odbudowa wielu kolekcji jest dziś niemożliwa. Ale państwo polskie musi swoje zasoby w dziedzinie kultury nieustająco wzbogacać, tworzyć i rozwijać. Kultura jest fundamentem naszej tożsamości, a instytucje kultury są ważnym czynnikiem rozwoju gospodarczego i społecznego – pod warunkiem, że będą żywe, aktywne, poszukujące, będą aktywnym uczestnikiem międzynarodowego życia kulturalnego. Dzisiaj mamy warunki, aby takie instytucje wspierać, aby finansować zakupy dzieł najwyższej klasy – i cieszę się, że polskie muzea z tych możliwości korzystają – dodaje. Poza warszawskim Muzeum Narodowym dziełami artysty może się poszczycić niewiele placówek muzealnych w Polsce: Muzeum Narodowe w Krakowie przechowuje pięć grafik Chagalla, a Muzeum Narodowe w Lublinie – dwie.
Prezentacja całej zakupionej kolekcji na wystawie w 2022 roku
– Chcemy cieszyć się Chagallem razem z naszą publicznością, dlatego już wiosną 2022 roku zaprezentujemy w Muzeum wszystkie zakupione dzieła na specjalnej wystawie czasowej. Mamy nadzieję, że prace spotkają się z żywym zainteresowaniem i entuzjazmem zwiedzających. To absolutnie wyjątkowy zakup w najnowszej historii MNW. Stale powiększamy swoje zbiory, a zakupione rysunki Chagalla będą, obok należących do Muzeum prac Pabla Picassa, ozdobą całej kolekcji – mówi dyrektor MNW, dr hab. Łukasz Gaweł, prof. UJ. Ze względu na surowe wymogi konserwatorskie, wynikające z wrażliwości podłoża i nietrwałości techniki, prace nie mogą być prezentowane na stałe.
Warszawska kolekcja dzieł Marca Chagalla
Nowo nabyte prace powstały w okresie rozkwitu technik rysunkowych i graficznych w zachodniej Europie w latach 60. i 70. XX wieku. Chagall łączy ze sobą gwasz i temperę, kredkę, ołówek i kolorowy tusz, a nawet pastel. Kolory jego prac z tego okresu są żywe i intensywne. Część zakupionych dzieł przedstawia sceny ze Starego Testamentu, osobliwie, indywidualnie zinterpretowane, część – pary zakochanych, bukiety kwiatów i zwierzęta. Pojawiają się także nawiązania do dzieciństwa. Przedstawiona rzeczywistość objawia się na dwóch poziomach: realnej i fantastycznej. Zespół prac Chagalla dołączy do należących już do zbiorów MNW dwóch wczesnych grafik artysty. To ilustracje do autobiografii Mein Leben i Martwych dusz Gogola, wykonane w technice suchej igły i akwaforty.
Zakupione dzieła
1. Wokół Księgi Wyjścia, 1960–1968, 44 × 60,3 cm, gwasz, tempera, tusz indyjski, pastel, kredka barwna, papier
2. Ukrzyżowanie, 1954–1959, 55,9 × 38,2 cm, gwasz, pastel, papier
3. „Moje życie” między Witebskiem a Paryżem, 1954, 65 × 49,8 cm, gwasz, tusz indyjski, ołówek, papier
4. Król Dawid z harfą, 1967, 44 × 60,3 cm, gwasz, tusz indyjski, ołówek, papier
5. Hołd – wielki bukiet, ok. 1975, 64,9 × 51,3 cm, gwasz, tusz indyjski, pastel, tempera, papier
6. Zatoka aniołów, 1971–1978, 58 × 67,5 cm, gwasz, pastel, papier
7. Scena fantastyczna na różowo-zielonym tle, 1978–1980, 65,5 × 50,6 cm, gwasz, tusz indyjski, pastel, tempera, tusz barwny, papier
8. Kobieta z czerwonym słońcem, 1961, 79 × 60 cm, gwasz, pastel, kredka tłusta, papier
9. Żółty koziołek na wsi, 1968, 47,7 × 33,3 cm, gwasz, tusz indyjski, pastel, tempera, ołówek, papier
10. Różowe święto zakochanych, 1978–1980, 68,2 × 51,5 cm, gwasz, pastel, tusz indyjski, tusz barwny, papier
11. Wielki wiosenny bukiet na stole malarza, ok. 1978–1980, 76,3 × 57,2 cm, gwasz, tusz barwny, tempera, pastel, papier
12. Światło i skrzypek, 1979, 64,5 × 50 cm, gwasz, pastel, tusz indyjski, papier
13. Wizyta Mojżesza i złotego cielca w pracowni, ok. 1976, 55,8 × 75,5 cm, gwasz, tusz indyjski, tusz barwny, tempera, papier
14. Konwalie na święto 1 maja w pracowni, ok. 1981, 65,5 × 50,3 cm, gwasz, tusz indyjski, tempera, węgiel, papier
Wszystkie dzieła zakupione do zbiorów MNW są opatrzone certyfikatem z potwierdzeniem autentyczności wystawionym przez Comité Marc Chagall w Paryżu – instytucję sprawującą pieczę nad spuścizną artysty.
O artyście
Marc Chagall (1887–1985) urodził się w Witebsku w rodzinie chasydzkiej. Kształcił się w Rosji, ale największy wpływ na jego sztukę miały studia artystyczne w Paryżu i kontakty ze środowiskiem École de Paris. Tam zaznajomił się z kubizmem i futuryzmem. Podczas II wojny światowej wyemigrował z Francji do USA, zamieszkał w Nowym Jorku. Doświadczenia komunizmu i faszyzmu znalazły odzwierciedlenie w późniejszej twórczości artysty. W 1948 r. wrócił do Francji, ostatecznie w 1966 r. osiadł w Saint-Paul-de-Vence k. Nicei.
Kanon tematów w twórczości Chagalla
Tematyka dzieł Chagalla i jego styl ukształtowały się w latach 20. XX wieku i pozostawały właściwie niezmienne przez całe życie artysty. Często nawiązywał on do judaizmu, chętnie malował pary zakochanych, zwierzęta i kwiaty. W późniejszym okresie twórczości katalog podejmowanych tematów powiększył się o motywy związane z chrześcijaństwem. Po II wojnie światowej Chagall częściej i chętniej niż dotychczas sięgał po grafikę i rysunek. Prace wykonane w tych technikach były tańsze i łatwiej dostępne dla przeciętnego odbiorcy. Artysta także chętnie tworzył witraże.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Dotacja celowa na zakup rysunków Marca Chagalla.
fot. Bartosz Bajerski Muzeum Narodowe w Warszawie