Piknik Krzemionkowskie Spotkania z Epoką Kamienia z warsztatami, laboratoriami, pokazami i inscenizacją historyczną – to elementy obchodów setnej rocznicy odkrycia pradziejowych kopalni krzemienia pasiastego. Od 16 do 24 lipca potrwają jubileuszowe wydarzenia w Ostrowcu Świętokrzyskim.
Pradziejowe kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach zostały odkryte sto lat temu przez geologa Jana Samsonowicza. W 2019 roku zabytek podniesiono do rangi dobra UNESCO. To największy na świecie kompleks prehistoryczny kopalni krzemienia. Kopalnie powstały w okresie neolitu i wczesnej epoki brązu, około 5 tys. lat temu.
Efektem prowadzonej tam działalności jest pole górnicze o powierzchni prawie 80 hektarów, na którym znajduje się około 4 tys. kopalń. Można tam prześledzić wszystkie techniki pozyskiwania krzemienia: od najprostszych jam, po duże skomplikowane kopalnie osiągające głębokości 10 m. Skałę wapienną drążono, tworząc rozległe komory o wysokości z reguły nieprzekraczającej jednego metra.
Do stanowisk pracy wiodły ciasne korytarze prowadzone w gruzie wypełniającym wyeksploatowane części kopalni. Licowanie ścian chodników gładkimi płytami odrywanymi od stropu ułatwiają przemieszczanie się. Krzemienie pasiaste były i pozyskiwane ze złoża za pomocą kamiennych kilofów i dźwigni wykonanych z poroża. Urobek transportowano w koszach lub workach i przenoszono na powierzchnię, gdzie następowała jego obróbka.
„Jak się okazało, był to prawdziwy skarb, a data 19 lipca 1922 roku zapisała się na kartach historii polskiej archeologii” – przypomina na swoich stronach Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim, które organizuje w dniach 16 – 24 lipca 2022 roku kilkudniowe obchody setnej rocznicy odkrycia.
Jubileusz będą celebrować wraz z szeroką publicznością: archeolodzy, konserwatorzy zabytków górniczych, geolodzy, przyrodnicy, organizatorzy turystyki oraz inni miłośnicy pradziejów.
Na terenie Muzeum Archeologicznego i Rezerwatu Krzemionki odbędzie się m.in. piknik z prezentacjami i warsztatami związanymi z epoką kamienia i wczesną epoką brązu oraz laboratoriami i pokazami popularnonaukowymi. Planowana jest również inscenizacja historyczna, promocja okolicznościowej monety NBP, karty pocztowej Poczty Polskiej oraz wydawnictw naukowych i popularnonaukowych, a także wernisaż wystawy włoskiego fotografa.
Wstępny harmonogram wydarzeń w ramach jubileuszu obejmuje:
- Od 16 do 19 lipca – Krzemionkowskie Spotkania z Epoką Kamienia. Warsztaty dla zwiedzających odbędą się na terenie rekonstrukcji osady pradziejowej w Krzemionkach i jej bezpośredniego otoczenia. Przewidziano rekonstrukcje życia codziennego i wytwórczości ludzi zamieszkujących dolinę rzeki Kamiennej od paleolitu schyłkowego po wczesną epokę brązu.
- W dniach 16 i 17 lipca – laboratoria popularnonaukowe. Odbiorcy zostaną zaznajomieni z różnymi rodzajami badań specjalistycznych: antropologicznych, traseologicznych, geofizycznych czy przyrodniczych, a także z podstawowymi zasadami metodyki stosowanej w trakcie wykopalisk.
- Od 22 do 24 lipca pod hasłem Wehikuł Czasu organizowane będą pokazy rekonstrukcyjne i warsztaty edukacyjne nawiązujące do dorobku kultur megalitycznych.
- Na 19 lipca przygotowywana jest parateatralna inscenizacja historyczna odkrycia śladów prehistorycznej działalności górniczej przez Jana Samsonowicza.
- 23 lipca odbędzie się wernisaż wystawy fotografii Franco Storti’ego pt. „Megality”.
Krzemionki warto odwiedzić także w sierpniu i we wrześniu. Między 13 a 15 sierpnia odbędzie się Ostrowiecki Festiwal Kultury Prehistorycznej i Antycznej. Program obejmuje warsztaty i pokazy dotyczące kontaktów z cywilizacjami: celtycką i rzymską oraz dorobku ludności zamieszkującej rejon Krzemionek pomiędzy V w. p.n.e. a V w. n.e. Będzie można uczestniczyć w prezentacjach dotyczących życia codziennego ludzi eksploatujących krzemionkowskie kopalnie w epoce kamienia, a także wziąć udział w koncertach muzyki etnicznej na dziedzińcu Muzeum.
Naukowców może zainteresować zaplanowana na 15 i 16 września konferencja poświęcona problematyce badań nad wydobyciem i przetwarzaniem krzemienia pasiastego w neolicie i wczesnej epoce brązu, ze szczególnym uwzględnieniem historii badań Krzemionkowskiego Regionu Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego.
Szczegółowy program planowanych wydarzeń będzie dostępny na TEJ stronie w zakładce „100-lecie odkrycia kopalń krzemienia pasiastego w Krzemionkach”.
Więcej można przeczytać w 4-częściowym reportażu serwisu Nauka w Polsce z rezerwatu w Krzemionkach:
1. Krzemień pasiasty oprawiony w naukę
2. Krzemionki jako neolityczna politechnika – zalążek przyszłych szkół górniczych
