W listopadzie w londyńskim Muzeum Wiktorii i Alberta otwarta zostanie wystawa „Fabergé in London: Romance to Revolution”. Będzie to pierwsza duża ekspozycja poświęcona legendarnemu rosyjskiemu złotnikowi, a trzy z jego legendarnych cesarskich jajek wielkanocnych będą pokazane w Wielkiej Brytanii po raz pierwszy.
Prezentująca ponad 200 obiektów wystawa opowie historię Petera Carla Fabergé i jego znanej na całym świecie firmy, która symbolizowała rosyjskie rzemiosło i elegancję. Nie obędzie się oczywiście bez odniesień do rosyjskiej rodziny cesarskiej: przepychu, w jakim żyła i tragedii, jaką przeżyła.
Wystawa ukazywać będzie jednak głównie angielską gałąź działalności P.C. Fabergé, czyli jedyny pozarosyjski oddział, otwarty w Londynie w 1903 roku. Członkowie rodziny królewskiej, arystokraci, amerykańskie dziedziczki, wygnani wielcy książęta rosyjscy, maharadżowie i finansiści z nowo powstałymi fortunami przybywali tam, by kupować sobie nawzajem niebywale luksusowe prezenty. Prace Fabergé były tak samo popularne w Wielkiej Brytanii, jak wcześniej w Rosji.
Pierwsza część wystawy ukazuje rolę P.C. Fabergé jako oficjalnego złotnika rodziny cesarskiej Romanowów. Jej członkowie często wręczali innym prezenty Fabergé. Były to zwykle wykonane na zamówienie ozdobne przedmioty, w tym kwiaty wykonane z kryształu górskiego, złota i diamentów oraz wykwintne miniatury portretów rodzinnych. Ta część wystawy opowiada też o młodości P.C. Fabergé, jego podróży po Europie i początkach w rodzinnej firmie. Olśniewające piękno prac Fabergé zostanie ukazane przez lśniący akwamaryn i
diamentową tiarę – dowód miłości Fryderyka Franciszka IV, Wielkiego Księcia Meklemburgii-Schwerin do
jego narzeczonej, księżniczki Aleksandry. Fabergé zostanie też pokazany jako nauczyciel – poprzez prace jednej z jego najbardziej znanych projektantek, Almy Pihl.
Druga część wystawy opowie historię pobytu P.C. Fabergé w Londynie i rozkwitu jego firmy pod patronatem królewskim. Wręczanie wyrobów Fabergé w charakterze prezentów stało się w owym czasie ostentacyjnym pokazem bogactwa wśród kosmopolitycznej elity, która zjechała do miasta. Wybór Londynu na nową siedzibę firmy nie był zresztą przypadkowy: była to wówczas finansowa stolica świata, miejsce luksusowego handlu detalicznego, które mogło przyciągnąć zamożną i międzynarodową klientelę. Był to również dom Edwarda VII i królowej Aleksandry, którzy byli zapalonymi kolekcjonerami Fabergé, co czyniło bardzo prawdopodobnym królewski mecenat w Londynie.
Ta część wystawy przeniesie odwiedzających z Rosji do tętniącego życiem Londynu i podkreśli silne powiązania między brytyjskimi i rosyjskimi rodzinami królewskimi. Będzie tu można zobaczyć m.in. fotografię brytyjskiej rodziny królewskiej w ramce Fabergé, prezenty przekazane jej przez cesarza Mikołaja II i cesarzową Aleksandrę Fiodorownę czy ozdobny notes podarowany przez cara i carycę królowej Wiktorii na Boże Narodzenie w 1896 roku.
W tej części wystawy zobaczymy także, jak fatalny wpływ na Fabergé miała Wielka Wojna i rewolucja rosyjska. Wraz z przystąpieniem Rosji do wojny w 1914 r. produkcja Fabergé nagle musiała się przebranżowić: warsztaty skupiły się na potrzebach wojska i przeszły od tworzenia wykwintnych przedmiotów do produkcji amunicji, z klejnotów i metali szlachetnych na miedź, mosiądz i stal. W 1917 roku, gdy rewolucja uderzyła w warsztaty Fabergé w Rosji, placówka firmy w Londynie przestała działać.
Ostatnia część wystawy będzie poświęcona dziedzictwu Fabergé pokazanemu poprzez kultowe jajka wielkanocne. Na wystawie zobaczymy kilka prac nigdy wcześniej nie pokazywanych w Wielkiej Brytanii, w tym największe – Jajko Kremlowskie – inspirowane architekturą moskiewskiego Soboru Zaśnięcia Matki Bożej, a wypożyczone z muzeum kremlowskiego.
Podczas gdy rewolucja rosyjska i wojna nieodwracalnie zmieniły porządek społeczny w Rosji i Europie, zamiłowanie do Fabergé przetrwało – zwłaszcza w Londynie, gdzie prace firmy nadal były cenione.
Od lat dwudziestych XX w. dealerzy i domy aukcyjne w Londynie nabywali skonfiskowane przedmioty Fabergé sprzedawane przez ZSRR. Ostatnio jednak Rosjanie, motywowani patriotyczną repatriacją, znów stali się znaczącymi kolekcjonerami prac Fabergé.
Chociaż firma Petera Carla Fabergé przestała istnieć, jej mit skrystalizował się wokół cesarskich jajek wielkanocnych. Popyt na wyroby Fabergé przetrwał, a jego projekty wciąż inspirują i zachwycają.
