Wylot w kosmos i podróże kosmiczne miały szczególne znaczenie dla byłego Związku Radzieckiego i jego sojuszników. Wyjątkowym dniem był 12 kwietnia 1961 roku, kiedy to Jurij Gagarin – jako pierwszy człowiek – poleciał w kosmos. Z okazji 60. rocznicy tego wydarzenia Niemieckie Muzeum Techniki w Berlinie prezentuje wystawę fotografii „Kultura kosmiczna” Dietera Seitza.
Fascynacja Związku Radzieckiego podróżami kosmicznymi znalazła odzwierciedlenie nie tylko w budowaniu pomników, ale także w drobnych przedmiotach codziennego użytku. Fotograf Dieter Seitz z Bonn wyruszył na poszukiwanie tej „kosmicznej kultury”. Jego zdjęcia pokazują wykorzystanie tej tematyki w przestrzeni publicznej, ale też w prywatnych domach. Spektrum jest bardzo szerokie: od dużych fresków ściennych po paczki papierosów i szklanki do herbaty z motywami rakiet. Te prawdziwe motywy uzupełniają portrety ludzi, którzy znaleźli pracę i powołanie w sowieckim i rosyjskim programie kosmicznym lub w działaniach związanych z kosmosem.
Ludzi zawsze fascynowała przestrzeń kosmiczna. Marzenie o gwiazdach i podróż w świat pozaziemski ukształtowało tęsknoty wielu kultur – na długo przed tym, zanim „podbój kosmosu” wydawał się technicznie możliwy. Faktyczny wyjazd w kosmos był jednak wydarzeniem wysoce politycznym: kiedy radziecki Sputnik stał się pierwszym sztucznym satelitą, który okrążył Ziemię w 1957 roku, wywołał „szok Sputnika” na Zachodzie. Lot kosmiczny radzieckiego kosmonauty Jurija Gagarina zapoczątkował „wyścig na księżyc”, który Stany Zjednoczone wygrały w 1969 roku. Podróże kosmiczne były częścią systematycznej rywalizacji między Wschodem a Zachodem i przedmiotem propagandy politycznej obu stron podczas zimnej wojny.
Ale fascynacja podróżami kosmicznymi znalazła również swoje miejsce w życiu zwykłych obywateli Związku Radzieckiego, a później też NRD i innych krajów Europy Wschodniej. Motywy i symbole kosmosu ukształtowały projekt artefaktów w przestrzeni publicznej i prywatnej: motywy kosmiczne można znaleźć na produktach masowych, takich jak paczki papierosów, wyroby tekstylne, zegarki i szpilki. Kosmos zainspirował projektowanie i nazewnictwo przedmiotów codziennego użytku. Estetyka przestrzeni stała się wszechobecna w krajobrazie ulicznym w postaci architektury, mozaik ściennych i rzeźb. Krótko mówiąc: „kosmos” stał się częścią codziennej kultury w wielu różnych aspektach.
Wystawa „Kultura kosmiczna” pokazuje różnorodne wpływy tej inspirowanej kosmosem estetyki na codzienne życie ludzi na wschodzie Europy. Choć o podróżach kosmicznych nie decydowały już spektakularne wydarzenia po pionierskich latach, estetyka kosmosu pozostała obecna w codziennej kulturze te części świata. Wraz z rozpadem Związku Radzieckiego w 1991 roku i późniejszym kryzysem wartości społeczne, z którymi związany był „kosmos”, nagle straciły na znaczeniu.
W latach 2016-2019 fotograf Dieter Seitz wyrusza w poszukiwaniu reliktów „kultury kosmosu”. Dobra konsumpcyjne produkowane kiedyś masowo, teraz, 30 lat po upadku systemu trudno było wyśledzić. Seitz znajduje je w miejscach publicznych, ale i w chronionych strefach bezpieczeństwa; w muzeach, prywatnych zbiorach i ukrytych archiwach. Pokonał tysiące kilometrów: przez Rosję i byłe republiki radzieckie Kazachstanu, Tadżykistanu, Kirgistanu, Uzbekistanu i Gruzji, aż do wschodnich Niemiec. Po drodze spotyka ludzi ze wszystkich pokoleń, którzy żyją za pan brat podróżami kosmicznymi i z samych podróży. Jego portrety pokazują, jak dawny mit stał się codzienną rzeczywistością, biznesem, zawodem – a nawet zupełnie normalną pracą.
