czwartek, 7 listopada, 2024

Lipiec w Muzeum Inżynierii Miejskiej i Ogrodzie Doświadczeń

Lato w krakowskim Muzeum Inżynierii Miejskiej oraz jego oddziale – Ogrodzie Doświadczeń im. St. Lema – będzie wyjątkowo ciekawe. Spacery, wycieczki (także dla ludzi o mocnych nerwach!), warsztaty, gry i zabawy, a na deser spotkanie z ostatnim drukarzem tyflograficznym – tu każdy znajdzie coś dla siebie.

„Spacer po Kazimierzu” – spacer w ramach Festiwalu Kultury Żydowskiej

3 lipca, godz. 13:00

Spotkanie pozwoli wczuć się w prawdziwą atmosferę tej fascynującej, krakowskiej dzielnicy. Poznamy historię słynnych synagog: Tempel, Izaaka, Kupa, Wysokiej, Remu i Starej. Przewodnik opowie o ulicy Szerokiej, bijącym sercu Kazimierza i budynku dawnej rzeźni rytualnej. Ale także pokaże miejsca zabytkowe niezwykle ważne dla katolików, takie jak Kościół Bożego Ciała czy Bazylika Na Skałce ze słynną sadzawka św. Stanisława. Spacerowicze zatrzymają się przy ratuszu na Placu Wolnica, który pełnił funkcję siedziby władz miasta Kazimierz aż do chwili utraty statusu miasta. Trasa spaceru biegnie także do zabytków inżynierii, których na Kazimierzu jest sporo. Poznamy takie miejsca, jak wybudowana w połowie XIX wieku przez Niemieckie Kontynentalne Towarzystwo Gazowe z Dessau gazownia czy o pół wieku starszą elektrownię. Wysłuchamy historii o zamykających dzielnicę mostach – i tych historycznych i tych najnowszych – a także poznamy dzieje Zajezdni, w której obecnie mieści się Muzeum Inżynierii Miejskiej.

Początek Spaceru: Dziedziniec Muzeum Inżynierii Miejskiej, ul. Wawrzyńca 15

Ilość uczestników: max 30 osób

Wymagana jest wcześniejsza rezerwacja.

Cykl wakacyjnych spacerów MIM

Zapraszamy na wakacyjne spacery, które pozwolą na poznanie ciekawych miejsc i niezwykłych historii ludzi, związanych z inżynierią miejską i nauką. Idąc ulicami miasta odkrywać będziemy tajemnice i rozwiążemy wiele zagadek z przeszłości. Spacerować będziemy wspólnie z Wojciechem Zabielskim – licencjonowanym przewodnikiem po Krakowie. Wydarzenie realizowane w ramach SPINarium (część  projektu SPINaj naukę) dzięki otrzymanemu wsparciu z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki.

10 lipca, godz. 12.00 Bezpieczeństwo – Kryminalne opowieści z Krakowa

Czy krakowianie mogli się czuć bezpiecznie w swoim mieście? Kiedy utworzono pierwsze oddziały straży miejskiej i policji? Dlaczego nowoczesną straż pożarną zaczęto formować w Krakowie dopiero po wielkim pożarze w 1850 r. Zapraszamy na spacer miejski z opowieściami o tym, jak dbano o ład w dawnej stolicy. 

A ponieważ bezpieczeństwo nieuchronnie łączy się z tematem zbrodni, wysłuchamy również historii o słynnych krakowskich zbrodniach. Przewodnik przypomni takie postaci, jak: “wampir z Krakowa”, seryjny morderca w garniturze, fałszywy lekarz czy “rzeźnik z Krakowa”. Nasze miasto ma bowiem także i mroczną historię, w której pojawiają się oszuści, defraudanci, prostytutki, zboczeńcy, złodzieje, a nawet kanibale. A w tle zbrodni najczęściej znajdują się pasjonujące wątki miłości, zazdrości i wielkich pieniędzy…

Wycieczka dla osób o mocnych nerwach. Zapraszamy wszystkich, którzy ukończyli 16 lat. Wyruszamy z ul. Św. Gertrudy, zza prezbiterium kościoła Dominikanów.

25 lipca, godz. 12.00  Krakowskie Kobiety

Kobiety od najdawniejszych czasów wnosiły wkład w rozwój nauki, niemniej ich udział nie zawsze był dostrzegany. Faktem jest, że dostęp kobiet do nauki był przez wiele wieków znacznie ograniczony – większość uniwersytetów dopiero w XX wieku zaczęła przyjmować studentki. Nieliczne przykłady znanych kobiet naukowców uznawano wówczas za wyjątek, potwierdzający ogólną regułę. W oczywisty sposób miało to związek z brakiem dostępu do edukacji. Dopiero w październiku 1894 r. władze Uniwersytetu Jagiellońskiego pozwoliły na kształcenie na hospitantki trzem kobietom: Stanisławie Dowgiałłównie, Janinie Kosmowskiej i Jadwidze Sikorskiej. Odmowę otrzymała między innymi Helena Skłodowska – siostra Marii.

Podczas spaceru poznamy losy kobiet, związanych z polityką w Krakowie: władczyń, królowych, księżnych, a nawet carycy. Wysłuchamy historii o niezwykłej karierze Heleny Rubinstein, urodzonej w 1870 r. na krakowskim Kazimierzu. Poznamy też artystki, mistyczki, feministki, poetki, satyryczki, aktorki, skandalistki i święte, które przez wieki współtworzyły nasze miasto.

Spotkanie przy kościele na Skałce, zaś kończymy pod Teatrem im. J. Słowackiego

Czas trwania spacerów: ok. 2 godz.

Bilet w cenie 19 zł upoważnia równocześnie do zwiedzenia dwóch wystawy w MIM: „Więcej światła” oraz „Futuronauci”.

Wymagane jest wcześniejsze zgłoszenie. Limit miejsc: 30 osób – decyduje pierwszeństwo zgłoszenia.


Zajęcia wakacyjne w MIM

26-30 lipca 2021 r. „Tydzień ze światłem”

w godz. 11:00 – 15:00

Wakacje to czas zabawy i rozwijania swoich pasji w gronie rówieśników. Dlatego zapraszamy dzieci i młodzież do spędzenia dwóch tygodni na zajęciach w Muzeum.

W programie znajdą się gry i zabawy, interesujące warsztaty, spacery rozwijające ciekawość miasta i odkrywanie jego historii oraz wiele innych aktywności, które pozwolą nam poznać różne dziedziny inżynierii. Wakacje z MIM realizowane będą w ramach projektu SPINaj naukę, który jest dofinansowany ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki. 

Pierwsza tura zajęć odbędzie się w dniach 26-30 lipca pod hasłem „Tydzień ze światłem”, natomiast tematem drugiej – odbywającej się w dniach 2-6 sierpnia – będzie „Tydzień w kosmosie”.

W programie m.in. warsztaty „Świat kolorów”, podczas których nasi najmłodsi naukowcy dokonają pierwszych prostych doświadczeń. Będą je mogli później bez problemu powtórzą w domu czy szkole. Warsztaty pomogą też w lepszym zrozumieniu i świadomym udziale w wystawie „Więcej światła”.
Zajęcia odbywać się będą w godzinach od 11 do 15. Uczestnicy zostaną podzieleni na grupy wiekowe: grupa młodsza (6-11 lat) i grupa starsza (12-16 lat). 

Zajęcia będą odbywały się w Muzeum Inżynierii Miejskiej poza poniedziałkami (26 lipca i 2 sierpnia br.), kiedy odbędą się w Ogrodzie Doświadczeń (w te dni to tam będzie zbiórka uczestników). Szczegółowy program na każdy dzień: https://www.mim.krakow.pl/aktualnosci/zajecia-wakacyjne-w-mim.

Rezerwacji można dokonać na jeden dzień lub na cały tydzień. Płatność za 1 uczestnika wynosi 50 zł za dzień. Płatne w kasie biletowej MIM. Ilość miejsc w grupie – ograniczona do 15 osób.

Wymagana jest wcześniejsza rezerwacja. Prosimy o podanie dokładnego terminu, na który składana jest rezerwacja, ilości i wieku uczestnika.

Warsztaty dla dzieci zatytułowane „Oczom nie wierzę” w ramach Festiwalu Kultury Żydowskiej

3 lipca, 13:00

Warsztaty pozwolą poznać budowę oka i dowiedzieć się, jak reaguje ono na światło. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, na czym polega zjawisko refrakcji. Zobaczymy, co dzieje się ze światłem po przejściu przez pryzmat. Zastanowimy się nad zjawiskiem powstawania tęczy. Przekonamy się, dlaczego czasem nasze oko wprowadza nas w błąd.

Zajęcia przeznaczone dla dzieci w wieku 7-14 lat wraz z rodzicem

Muzeum Inżynierii Miejskiej, ul. Wawrzyńca 15 

Czas: 1 godzina zegarowa

Ilość uczestników: max 25 osób

Gra miejska SPINGO – Hydrotechnika – H20

10 lipca, godz. 12:00

Gra polega na odkrywaniu ciekawostki związanych z architekturą wodną w naszym mieście, podczas przejścia Krakowskim Szlakiem Techniki. Uczestnicy SPINGO otrzymają przygotowane pakiety do gry, zawierające: mapkę z punktami docelowymi trasy, informacjami o punktach i zadaniami do realizacji, kopertą z dodatkowymi zagadkami oraz gazetkę zawierającą ciekawostki naukowe i informacje historyczne. Po powrocie z gry, uczestnicy przedstawiają rezultaty zadań i zdjęcia z punktów gry, do których dotarli. Zespoły mogą liczyć maksymalnie 4 osoby.

Gra terenowa SPINGO realizowana w ramach projektu SPINaj naukę, który współtworzony jest wspólnie z 11 instytucjami i centrami nauki i został dofinansowany ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Koszt uczestnictwa całej grupy (max 4 osoby) to 40 zł. Każdy kolejny uczestnik proszony będzie o wykupienie biletu w cenie 19 zł.

Spotkanie pt. „Tajemnice drukarskiej kaszty”,

goście: Józef Rakoczy oraz Olga Suszek i Łukasz Suszek.

17 lipca, godz. 12:00

Jak w Zajezdni na Wawrzyńca powstało 99 numerowanych, kolekcjonerskich i zupełnie unikatowych egzemplarzy „Traktatu o Manekinach” ? 

Józef Rakoczy to postać wyjątkowa. Jest drukarzem od ponad 50 lat. Pracę w zawodzie rozpoczął w 1967 roku w jednej z krakowskich drukarni. Podczas kilkuletniej emigracji  pracował nad własnymi wynalazkami związanymi z nowymi technikami druku. Po powrocie do Krakowa, w  2014 roku, założył drukarnię-muzeum pod nazwą Officyna Typographica. W siedzibie na Zabłociu, zgromadził wiele zabytkowych maszyn drukarskich i introligatorskich, pochodzących nawet z początku XX wieku. 

Po prawie 20 latach, w naszej muzealnej drukarni Józef Rakoczy – ostatni drukarz tyflograficzny – sprawił, że ożyła dawna sztuka drukarstwa i otwarte zostały kaszty – specjalne szuflady, podzielona na przegródki, w których mieszczą się czcionki. Podobno nie ma piękniejszego dźwięku dla uszu drukarza, jak dźwięk maszyn drukarskich.

W drukarni Muzeum Inżynierii Miejskiej dzięki współpracy z Antykwariatem Aukcyjnym i Wydawnictwem Suszek Books wydrukowana została na papierze z Papier Pure Cotton Absinthe z Papierowy dizajn techniką typograficzną kolekcjonerska pozycja – „Traktat o Manekinach.” Książka zawiera 4 opowiadania (wydane pierwotnie w zbiorze „Sklepy cynamonowe”) oraz ilustracje Brunona Schulza. 

Wspólnie z Officina Typographica i Antykwariatem Suszek Books mamy ogromną przyjemność zaprosić na spotkanie w naszej muzealnej drukarni.  Józef Rakoczy opowie o pracy nad książką i metodach druku, Olga Suszek przybliży sylwetkę Bruno Szulca, a Łukasz Suszek opowie o zbiorach antykwarycznych. Będą też odczytane fragmenty „Traktatu o Manekinach” – dzieło zabrzmi w miejscu, w którym powstało.

Cena biletu: 5 zł 

Weekend rodzinny – „Woda, kolor, światło”

31 lipca – 1 sierpnia

31 lipca, sobota

W programie:

godz. 11:00 – 18:00 Strefa animacji i zabawy na dziedzińcu MIM. Zapraszamy całymi rodzinami do wspólnej zabawy w ramach wykupionego biletu na zwiedzanie wystaw!

godz. 13:00-14:00 Kuchnia molekularna – warsztaty dla rodziców z dziećmi

Dowiemy się czym jest i skąd się wywodzi kuchnia kreatywna. Wspólnie odkryjemy jak niezwykłym zajęciem może być nowoczesne gotowanie! Przekonamy się również, dlaczego dobrze jest znać podstawy chemii i fizyki przy tworzeniu magicznych galaretek czy makaronu.

Liczba osób w grupie wynosi max. 10 osób.

Cena biletu za parę dziecko z rodzicem: 40 zł. W ramach biletu można obejrzeć dostępne wystawy czasowe. Wymagana jest wcześniejsza rezerwacja.  

godz. 16:00 Zwiedzanie wystawy „Więcej światła” z przewodnikiem

Skąd się bierze światło i dlaczego promienie UV zabijają wirusy, czy w mikrofalówce są fale i co łączy krzesanie ognia z żarówką? Na wystawie „Więcej światła” można poznać odpowiedzi na te i wiele więcej pytań! Wystawa prezentuje interaktywne stanowiska, dzięki którym można zdobyć wiedzę naukową poprzez własne doświadczenia. W ramach zwiedzania z przewodnikiem, będzie można jeszcze lepiej poznać naturę światła i poszerzyć swoją wiedzę. Zwiedzanie poprowadzi wykwalifikowany edukator z Muzeum Inżynierii Miejskiej.

Cena biletu: 19 zł 

W ramach biletu można także obejrzeć później wystawę czasową „Futuronauci”.

Wymagana jest wcześniejsza rezerwacja.  

godz. 17:00 Spacer „Od fontanny do fontanny”

Latem szukamy w mieście ochłody – daje ją nam cień rzucany przez drzewa w parkach, lody, klimatyzowane pomieszczenia i oczywiście niezawodna… woda! Od wieków ludzie tworzyli fontanny – nie zawsze miały służyć ochłodzie, dużo częściej stanowiły wymyślny element dekoracyjny w pałacach, na placach, a nawet w świątyniach. Dziś fontanny uzupełniają architekturę miast i dodają uroku skwerom i parkom. Bywają też wyrazem artystycznych idei, nierzadko projektowane są przez znamienitych rzeźbiarzy. Autorski spacer Jadwigi Marchwicy – magister historii sztuki i pracownika Muzeum Inżynierii Miejskiej – poprowadzi nas szlakiem najciekawszych fontann w Krakowie i dostarczy wielu ciekawostek na temat tej małej architektury tak popularnej w naszym mieście.

Cena biletu: 19 zł 

W ramach biletu można obejrzeć dostępne wystawy czasowe. Wymagana jest wcześniejsza rezerwacja.

1 sierpnia, niedziela

W programie:

godz. 11:00 – 18:00 Strefa animacji i zabawy na dziedzińcu MIM. Zapraszamy całymi rodzinami do wspólnej zabawy w ramach wykupionego biletu na zwiedzanie wystaw!

godz. 13:00 – 14:00 „Turn up Turn down” – warsztaty dla rodziców z dziećmi

Halo, czy mnie słyszysz? Warsztaty „Turn UP – Turn DOWN” pozwolą uczestnikom zrozumieć, jak może zmieniać się słuch wraz z wiekiem i dlaczego im jesteśmy starsi, tym gorzej słyszymy. Wspólnie przeprowadzimy eksperymenty sprawdzające jak słyszymy wysokie częstotliwości. Zastanowimy się jak dbać o nasz narząd słuchu tak, by jak najdłużej słyszeć śpiew ptaków czy szum morza. 

Cena biletu za parę dziecko z rodzicem: 40 zł.

W ramach biletu można obejrzeć dostępne wystawy czasowe. Wymagana jest wcześniejsza rezerwacja.

godz. 15:00 Gra miejska SPINGO

Uczestnicy SPINGO otrzymają przygotowane pakiety do gry, zawierające: mapkę z punktami docelowymi trasy, informacjami o punktach i zadaniami do realizacji, kopertą z dodatkowymi zagadkami oraz gazetkę zawierającą ciekawostki naukowe i informacje historyczne. Po powrocie z gry, uczestnicy przedstawiają rezultaty zadań i zdjęcia z punktów gry, do których dotarli. Zespoły mogą liczyć maksymalnie 4 osoby.

Gra terenowa SPINGO realizowana w ramach projektu SPINaj naukę. Projekt realizowany jest wspólnie z 11 instytucjami i centrami nauki i jest dofinansowany ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Koszt uczestnictwa całej grupy to 40 zł. Każdy kolejny Uczestnik proszony będzie o wykupienie biletu w cenie 19 zł.

W ramach biletu można obejrzeć dostępne wystawy czasowe. Wymagana jest wcześniejsza rezerwacja.

godz. 17:00 Zwiedzanie wystawy „Więcej światła” z przewodnikiem

Skąd się bierze światło i dlaczego promienie UV zabijają wirusy, czy w mikrofalówce są fale i co łączy krzesanie ognia z żarówką? Na wystawie „Więcej światła” można poznać odpowiedzi na te i wiele więcej pytań! Wystawa prezentuje interaktywne stanowiska, dzięki którym można zdobyć wiedzę naukową poprzez własne doświadczenia. W ramach zwiedzania z przewodnikiem, będzie można jeszcze lepiej poznać naturę światła i poszerzyć swoją wiedzę. Zwiedzanie poprowadzi wykwalifikowany edukator z Muzeum Inżynierii Miejskiej.

Cena biletu: 19 zł  W ramach biletu można także obejrzeć samodzielnie wystawę czasową „Futuronauci”. Wymagana jest wcześniejsza rezerwacja.

——

Informacje i rezerwacja przyjmowane są telefonicznie – 12 428 66 00 wew. 11 (od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00-16:00) lub mailowo: rezerwacja@mim.krakow.pl.


Zajęcia edukacyjne w Ogrodzie Doświadczeń

Zapraszamy w na zajęcia edukacyjne w Ogrodzie Doświadczeń im. St. Lema, które dostępne są w ramach biletu wstępu (ale wymagana jest każdorazowa rezerwacja), a także jako osobne wydarzenia. Podczas krótkich warsztatów dzieci dowiedzą się między innymi jak obserwować planety, jak działa pokój Amesa, taumatrop czy albedo. Wspólnie z instruktorem wykonają niektóre proste urządzenia. Prowadzący zajęcia wyjaśni, jak powstają chmury i jak działa obieg wody w przyrodzie.

Zajęcia przygotowane są dla rodzin z dziećmi od 7 lat.

Mapa nieba

3, 10 lipca, soboty

godz. 15:00

Od najdawniejszych czasów astronomowie, żeglarze, pasterze czy podróżnicy patrząc w niebo zauważyli pewne charakterystyczne zależności i nauczyli się je interpretować. Jak rozpoznać Gwiazdę Polarną na niebie? Jak wyznaczyć kierunki geograficzne: wschód, zachód, północ, południe? Na zajęciach odpowiemy na te pytania oraz nauczymy się używać obrotową mapę nieba.

Wybuchowy początek wakacji w Ogrodzie Doświadczeń. Pokaz implozji beczki i eksplozji ciekłego azotu.

4 lipca, niedziela

godz. 15:00 i 17:00 

Implozja beczki – do beczki stalowej 200 l wlewamy trochę wody i podgrzewamy. Jak już mocno paruje zakręcamy szczelnie beczkę i schładzamy ją wodą. W beczce powstaje podciśnienie i zapada się ona z hukiem.

Eksplozja ciekłego azotu – do butelki pcv nalewamy ciekłego azotu, zakręcamy – ostrożnie to niebezpieczne! Następnie wrzucamy do pustej beczki, wsypujemy dwa worki plastikowych kulek. Kiedy butelka wybucha wyrzuca kulki na kilkanaście metrów w górę.

Rezerwacja na pokazy nie jest wymagana.

Wynalazki natury

14 lipca, środa

godz. 15:00 Co wspólnego z lotem szybowca mają motyle?

godz. 16:00 Co wspólnego z lotem wiatrakowca mają nasiona klonu zwyczajnego?

Popatrzmy na żywe organizmy jak na wynalazki zbudowane przez ewolucję. Zwierzęta i rośliny w toku ewolucji wykształciły bardzo innowacyjne rozwiązania, które umożliwiają im przeżycie. Chętni dowiedzą się jak długość nóg wpływa na prędkość przemieszczania się, by potem spróbować swoich sił w chodzeniu na szczudłach.

Proste iluzje wzrokowe

28 lipca, środa

godz. 15:00

Na zajęciach poznamy kilka wynalazków, które wywołują iluzję ruchu nieruchomych obrazków. Dowiemy się również co to jest i na jakiej zasadzie działa pokój Amesa.

Wykonamy także taumatrop, który był jedną z pierwszych zabawek optycznych, jego rozwój doprowadził do powstania współczesnego filmu.

Efekt cieplarniany – co to jest?

3 lipca, niedziela

7 lipca, środa

godz. 15:00

Na zajęciach wyjaśnimy czym jest efekt cieplarniany, dowiemy się również co to jest albedo.  Samodzielnie wykonamy deszczomierz.

Gwałtowne zjawiska pogodowe – co to znaczy?

10 lipca, sobota

21 lipca, środa

godz.: 15.00

Na zajęciach odpowiemy jak zachować się w czasie burzy, dowiemy się również w jaki sposób można oszacować jak daleko jest od nas burza? Samodzielnie wykonamy prosty wiatrowskaz.

Ogród oferuje także zajęcia skierowane do grup zorganizowanych, oferta tematów dostępna jest na stronie https://www.ogroddoswiadczen.pl/informacje-dla-grup-zorganizowanych

Informacje i rezerwacje:

tel. 12 428-66-00 wew. 11 lub e-mail: ogrod@mim.krakow.pl 

————————————————————————————————

Wydarzenie współorganizowane:

Bajki robotów. Mikrokosmos Stanisława Lema dla Dzieci.

11 lipca, niedziela

godz. 12:00

Wydarzenie plenerowe organizowane jest przez Sinfonietta Cracovia w Ogrodzie Doświadczeń im. Stanisława Lema dla najmłodszych słuchaczy i ich opiekunów. Piknik muzyczny zakończony zostanie koncertem. Zaplanowany jest wspólny edukacyjny spacer słuchaczy i muzyków. Zabrzmią kompozycje Camille Saint-Saënsa, Juliusa Röntgena, Beli Bartóka oraz piosenki z filmu “Pan Kleks w kosmosie”. Wystąpi Sinfonietta Cracovia pod kierunkiem Jurka Dybała oraz Krakowski Chór Dziecięcy.

Muzycznym atrakcjom towarzyszyć będzie czytanie fragmentów “Bajek robotów” Stanisława Lema – fascynujących opowiadań łączących świat futurystyczno-kosmicznej technologii z uniwersum ludowych baśni, w których bohaterami i narratorami są roboty.
Nie zabraknie również zabaw edukacyjnych i eksperymentów naukowych z wykorzystaniem eksponatów Ogrodu! Podczas pikniku odbędzie się ogłoszenie wyników i prezentacja zwycięskich prac konkursu plastycznego “Bajki Robotów”.

Organizator: Orkiestra Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa Sinfonietta Cracovia

Rezerwacja bezpłatnych kart wstępu: rezerwacja@sinfoniettacracovia.com

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Pod naszym patronatem

Pierwsze z cyklu spotkań – prele...

To wydarzenie w Międzyzdrojach otwiera serię spotkań-prelekcji poświęconych szt...

Dwie dusze twórcy ludowego

Otwarcie wystawy: 4 listopada 2024 (wernisaż) wystawa dostępna dla zwiedzającyc...

Ogień. Opowieść o Janis Joplin

Powieść ukazuje burzliwe życie Janis Joplin. W tej wciągającej historii na...

Regionalne Centra Konserwatorsko-Magaz...

20 listopada 2024 r.  10.00–17.00,  Forty Kleparz w Krakowie, ul. Kam...

Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowski...

Temat strat wojennych jest niezwykle ważnym elementem badań nad polskim dziedzi...