Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu Dar Narodowy 1903

Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu

Dzieje Muzeum w Żarnowcu sięgają 1902 r., kiedy Maria Konopnicka obchodziła swój jubileusz 25-lecia pracy pisarskiej. Poetka podróżująca od wielu lat po Europie marzyła o własnym miejscu na ziemi. Dlatego podjęto myśl zakupienia i ofiarowania pisarce w darze posiadłości złożonej z domu i kawałka ziemi. Dar narodowy był najwyższym wyróżnieniem dla pisarza w czasach zaborów. W historii Polski tylko Henryka Sienkiewicza i Marię Konopnicką spotkał taki zaszczyt. Z pomocą Konopnickiej przyszły komitety jubileuszowe w Krakowie, Lwowie, Poznaniu i Warszawie, których zadaniem było wybranie odpowiedniego miejsca dla poetki oraz zbieranie datków na ten szlachetny cel. Na dar dla pisarki wybrano, spośród 36. miejscowości, pochodzący z XVIII w. dworek w Żarnowcu na Podkarpaciu, który zakupiono i wraz z parkiem przekazano Konopnickiej 8 września 1903 r. W dworku spędzała poetka wiosenno-letnie miesiące, prowadziła szeroką działalność pisarską (napisała tu m.in. Rotę), oświatową i patriotyczno-społeczną. Poetka z Żarnowca wyjechała 15 września 1910 r. do Lwowa, gdzie zmarła 8 października i spoczywa na Cmentarzu Łyczakowskim. Po śmierci Marii Konopnickiej dworek i park pozostawał do 1956 r. w posiadaniu jej rodziny. W Żarnowcu najdłużej zamieszkiwały córki poetki − Laura Pytlińska (1872-1935) i Zofia Mickiewiczowa (1866-1956). W 1957 r., na podstawie aktu darowizny córki Zofii i spadkobierców poetki, Ministerstwo Kultury i Sztuki powołało do życia Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu, które otwarto dla zwiedzających 15 września 1960 r., po przeprowadzeniu prac remontowo-konserwatorskich. W 1991 r. oddano do użytku – wybudowany na fundamentach dawnego spichlerza dworskiego – budynek Lamusa, w którym mieszczą się ekspozycje, działy merytoryczne, bogata w zbiory biblioteka, magazyny zbiorów oraz administracja Muzeum. Aktualnie Muzeum w Żarnowcu jest największą instytucją muzealną o charakterze biograficzno-literackim w Polsce. W zbiorach znajdują się kolekcje artystyczne, literackie i historyczne związane z poetką i jej rodziną oraz polską sztuką i literaturą z przełomu XIX i XX w., w tym: rękopisy i wydania dzieł Marii Konopnickiej; listy innych pisarzy (m.in.: Elizy Orzeszkowej, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Stefana i Oktawii Żeromskich, Stanisława Przybyszewskiego); unikatowa kolekcja darów jubileuszowych wręczonych pisarce w 1902 r. z okazji ćwierćwiecza pracy literackiej; największy w Polsce zbiór obrazów malarki Marii Dulębianki; duża kolekcja kałamarzy i przyborów do pisania z XIX i początku XX w.; komplet ilustracji do utworów Konopnickiej znanych polskich artystów (m.in.: Jana Marcina Szancera, Bogdana Zieleńca, Józefa Czerwińskiego, Zofii Fijałkowskiej, Stanisława Kaczora-Batowskiego); kolekcje medali autorskich z wizerunkami pisarzy i sławnych Polek oraz zbiorów ikonograficznych i etnograficznych. Muzeum prowadzi działalność naukowo-badawczą, edukacyjną, wydawniczą, kulturalno-oświatową, na które składają się m.in.: konferencje, lekcje muzealne, prelekcje i wykłady, spotkania autorskie, koncerty i spektakle oraz konkursy, warsztaty i plenery dla młodzieży szkolnej. Aktualnie utwory Marii Konopnickiej przetłumaczone zostały na ponad 40 języków świata, a jej miejsca pamięci są uwiecznione w wielu miastach Polski, Europy i USA. Funkcjonuje również dużo szkół, instytucji kultury i towarzystw im. M. Konopnickiej, których jest obecnie ok. kilkaset w Polsce oraz kilka za granicą. Decyzją Międzynarodowej Unii Astrologicznej na cześć pisarki jeden z kraterów uderzeniowych na planecie Wenus nazwano Konopnicka. W 2005 r. władze włoskiej stolicy przyznały autorce Roty zaszczytny tytuł „Ambasadora kultury Rzymu” − za kultywowanie w swojej twórczości Wiecznego Miasta.

EKSPOZYCJE MUZEUM

Dworek Marii Konopnickiej • Kolekcja darów jubileuszowych − ofiarowanych poetce w 1902 r. z okazji jubileuszu 25-lecia pracy pisarskiej, unikatowa, od różnych towarzystw, instytucji oraz osób z Europy i USA. • Ekspozycje pomieszczeń mieszkalnych z czasów życia poetki. • Pokój, Pracownia i Łazienka malarki Marii Dulębianki (uczennicy Jana Matejki i Wojciecha Gersona) oraz publicystki, działaczki społecznej i patriotki – mieszkającej w latach 1903-1910 w dworku w Żarnowcu, pochowanej na Cmentarzu Obrońców Lwowa.

Lamus (budynek dawnego spichlerza) • Maria Konopnicka. Poetka, pisarka, tłumaczka i podróżniczka − ekspozycja biograficzno-literacka prezentująca życie i wielokierunkową twórczość autorki Roty, która obejmuje: utwory dla dzieci, poezje, nowelistykę, utwory dramatyczne, krytykę literacką, publicystykę oraz działalność przekładową z 6 języków obcych (niemieckiego, włoskiego, francuskiego, czeskiego, angielskiego i ukraińskiego).

Park zabytkowy: Integralną częścią Muzeum w Żarnowcu jest zabytkowy park o powierzchni ok. 3,6 ha, który powstał na początku XIX w. i posiada dużo walorów przyrodniczo-krajobrazowych oraz jest atrakcyjnym miejscem dla turystów. W parku można również zwiedzić ścieżkę przyrodniczo-edukacyjną, która zawiera ciekawe zjawiska przyrodnicze oraz elementy upamiętniające ważne rocznice związane z poetką, jak: „Popiersie Marii Konopnickiej”, „Kopiec”, „Głaz Suwalski”, „Medalion”.