Nowojorskie Muzeum Żydowskie od 20 sierpnia prezentuje wystawę Afterlifes: Recovering the Lost Stories of Looted Art poświęconą tematowi grabieży dzieł sztuki podczas II wojny światowej. Śledząc losy poszczególnych obiektów, które przechodziły przez wiele rąk i trafiały w różne miejsca, poznamy ich historie przedstawione na tle archiwalnych dokumentów i fotografii. Wystawę można będzie oglądać do 9 stycznia 2022 roku.
Podczas II wojny światowej hitlerowcy ukradli niezliczone ilości dzieł sztuki i dóbr kultury. Szacuje się, że po wojnie odzyskano milion dzieł sztuki i 2,5 miliona książek. O wiele więcej zostało zniszczonych. Wystawa i towarzyszący jej katalog prezentują historie ocalałych obiektów badając okoliczności ich kradzieży, a także późniejsze, powojenne losy.
Na wystawie znajdują się prace największych artystów, które zostały zrabowane z żydowskich kolekcji podczas wojny, a także cenne judaiki, m.in. obiekty pochodzące ze zniszczonych synagog. Zobaczymy prace tak uznanych artystów, jak m.in. Pierre Bonnard, Marc Chagall, Paul Cézanne, Gustave Courbet, Paul Klee, Franz Marc, Henri Matisse, Pablo Picasso i Camille Pissarro. Zwiedzający będą mogli zobaczyć 53 dzieła sztuki, 80 żydowskich przedmiotów obrzędowych oraz szereg fotografii i dokumentów archiwalnych.
Wystawa będzie na przykład okazją do opowiedzenia historii dwóch obrazów Henri Matisse’a, które zostały skonfiskowane przez nazistów z jednej kolekcji, „przeszły” razem przez kilka magazynów, potem zostały rozdzielone, a w końcu – kilkadziesiąt lat po tym, jak zostały skradzione – znów się spotkały. Zarówno Daisies (1939), jak i Girl in Yellow and Blue with Guitar (1939) Henri Matisse’a należały do Paula Rosenberga, znanego żydowskiego właściciela galerii sztuki, reprezentującego wielu najbardziej wpływowych artystów XX wieku. Obrazy zostały skonfiskowane, gdy naziści włamali się do skarbca banku w Bordeaux, w którym Rosenberg przechowywał swoje najcenniejsze rzeczy przed ucieczką do Ameryki. Naziści włamali się także do paryskiej galerii Rosenberga, wykorzystując tę przestrzeń do zorganizowania Le Juif en France, jednej z największych antysemickich wystaw w historii. Skradzione obrazy zostały przeniesione do Musée du Louvre, a następnie do galerii Jeu de Paume, które zostały przekształcone w nazistowskie magazyny. 27 listopada 1942 obraz Girl in Yellow and Blue with Guitar trafił za pośrednictwem niemieckiego marszanda Gustava Rochlitza w ręce Hermanna Goeringa, drugiego najpotężniejszego człowieka w Niemczech (po Adolfie Hitlerze). Dziewczyna… pozostała w jego kolekcji do końca wojny, kiedy to została odzyskana przez aliantów i zwrócona Rosenbergowi. Stokrotki doczekały w magazynie końca wojny i również zostały restytuowane. Obie prace zostały później przez Rosenberga sprzedane i przeszły przez ręce kilku prywatnych kolekcjonerów. Ostatecznie trafiły do kolekcji Art Institute of Chicago: Daisies w 1983 roku, a Girl in Yellow and Blue with Guitar – w 2007.
Część obiektów trafiła do Muzeum Żydowskiego za pośrednictwem Jewish Cultural Reconstruction (JCR), inicjatywy utworzonej w połowie lat 40. XX wieku w celu udokumentowania i odzyskania dzieł utraconych w czasie wojny. JCR był odpowiedzialny za odnalezienie ponad 350 000 książek i 10 000 przedmiotów obrzędowych (w tym 1000 zwojów Tory) w Stanach Zjednoczonych, Izraelu i w innych krajach całego świata. Ponad 200 z tych obiektów weszło do stałej kolekcji Muzeum Żydowskiego w Nowym Jorku. Inna grupa trafiła do muzeum za pośrednictwem Gminy Żydowskiej w Gdańsku.
