poniedziałek, 8 września, 2025

Radio Wolna Europa – Głos Wolnej Polski: to już 70 lat

3 maja 1952 r. w Monachium rozpoczęło nadawanie Radio Wolna Europa – Głos Wolnej Polski (późniejsza Rozgłośnia Polska RWE). Radio powstało i działało dzięki organizacyjnemu i finansowemu wsparciu władz Stanów Zjednoczonych, zainteresowanych dotarciem do tych społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej, które znalazły się po drugiej stronie zimnowojennej żelaznej kurtyny. Na podobnych zasadach emitowano program w innych językach państw bloku wschodniego.

Pierwsze polskie audycje RWE nadawano od 1950 r. z Nowego Jorku. Redakcję monachijską zorganizował Jan Nowak-Jeziorański, w czasie wojny kurier i emisariusz Komendy Głównej Armii Krajowej oraz Naczelnego Wodza, uczestnik Powstania Warszawskiego. W zespole znaleźli się też inni emigranci polityczni, którzy nie pogodzili się z sowietyzacją ojczyzny, m.in. Tadeusz Żenczykowski-Zawadzki i Tadeusz Nowakowski. Z rozgłośnią byli ponadto związani wybitni literaci, tacy jak Gustaw Herling-Grudziński czy Marian Hemar.

W latach PRL Radio Wolna Europa było nazywane „głosem wolnej Polski”, łamało bowiem monopol informacyjny władz komunistycznych. Budziło tęsknotę za wolnością i dostarczało słuchaczom wiadomości, których próżno było szukać w reżimowych mediach.

W 1954 r. na antenie zagościły słynne do dziś audycje „Za kulisami partii i bezpieki” Józefa Światły – byłego wysokiego funkcjonariusza Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, który po ucieczce na Zachód opowiadał o kulisach aparatu terroru w PRL i prawdziwym życiu elit komunistycznych. Z redakcją kontaktowało się także wiele osób mieszkających w Polsce. Przekazywały one informacje zza żelaznej kurtyny, mimo że za współpracę z RWE groziło więzienie.

Monachijska rozgłośnia od początku była w Polsce Ludowej przedmiotem czarnej propagandy. Redaktorów radia próbowano ośmieszać i kompromitować – także przy pomocy Andrzeja Czechowicza, który w latach 1965–1971 pracował w RWE, a po powrocie do kraju został ukadrowiony przez wywiad PRL.

Chociaż audycje Wolnej Europy intensywnie zagłuszano, cieszyły się w polskim społeczeństwie dużą popularnością – zwłaszcza w momentach przełomowych, takich jak Czerwiec ’56 czy Grudzień ’70. Szacuje się, że w latach siedemdziesiątych RWE słuchało nawet kilkanaście procent dorosłych Polaków.

Nowak-Jeziorański stał na czele Rozgłośni Polskiej (pod taką nazwą od 1958 r.) do połowy lat siedemdziesiątych. Po nim redakcją kierowali kolejno: Zygmunt Michałowski, Zdzisław Najder, Marek Łatyński i Piotr Mroczyk. W wolnej Polsce RWE straciło rację bytu. Ostatnią audycję nadano w 1994 r.

***

Już w roku 2007 Instytut Pamięci Narodowej wydał monografię Pawła Machcewicza Monachijska menażeria. Walka z Radiem Wolna Europa 1950–1989.

Wiele materiałów o Radiu Wolna Europa jest dostępnych w portalu IPN przystanekhistoria.pl, na innych stronach Instytutu Pamięci Narodowej oraz na kanale IPNtv:

https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/partia-omunistyczna/64626,Propaganda-komunistyczna-wobec-Rozglosni-Polskiej-Radio-Wolna-Europa.html

https://przystanekhistoria.pl/pa2/teksty/83707,Radio-Wolna-Europa-Glos-wolnosci-glos-nadziei.html

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Pod naszym patronatem

XIII Festiwal Blues pod Piecem

30 sierpnia 2025 r. o godz. 19.00 w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach...

150 LAT MUZEALNICTWA ROLNICZEGO NA ZIE...

W 2025 roku przypada 150. rocznica pojawienia się idei muzealnictwa rolniczego ...

XI.Legenda STARa

11.LegendA STARa, to zlot pojazdów  zabytkowych organizowany przez Powiat ...

XIII Festiwal Blues pod Piecem

30 sierpnia 2025 r. o godz. 19.00 – Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach...

Wyniki naboru do projektu “Projektowan...

Narodowe Centrum Kultury rozstrzygnęło nabór do programu szkoleniowego realizow...