Czwarta edycja TISZ* Festiwalu Żydowskiego Jedzenia organizowanego przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN odbędzie się pod hasłem „Sąsiedzi”. W tym roku motywem przewodnim wydarzenia będą relacje z sąsiadami – tymi najbliższymi, za ścianą czy po drugiej stronie ulicy, ale też tymi dalszymi. W programie: spotkania stacjonarne i online, spacery, wykłady i rozmowy o herbacie. Tradycyjnie TISZ Festiwal odbywa się w trakcie radosnego, żydowskiego święta Sukkot. Przychód z jednego ze spotkań wesprze Fundację Ocalenie, która pomaga uchodźcom, imigrantom i cudzoziemcom.
Do udziału w festiwalu Muzeum POLIN zaprasza zarówno ekspertów od kuchni żydowskiej, jak i przedstawicieli mniejszości etnicznych i językowych oraz migrantów. Szykują się wspólne rozmowy o jedzeniu żydowskim w perspektywie lokalnej wymiany. Tegoroczny TISZ Festiwal będzie także okazją, aby zastanowić się nad tym, jak gotowanie i jedzenie łączą się ze świadomością ekologiczną i społeczną. Na 5 dni Muzeum POLIN przygotowało spotkania online z przedstawicielami sąsiedzkich mniejszości, a także spacery kulinarne po Warszawie, zarówno tej dawnej żydowskiej, jak i współczesnej, w której nadal mieszają się różne języki, smaki i zapachy.
Cykl „Sąsiedzi”: poznaj tych, co najbliżej
Każdego dnia TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia będzie można zwrócić uwagę na swoich sąsiadów, tych nowych i tych, którzy są obok od wielu lat, i zapoznać się z ich kuchnią. Będzie również czas, by przyjrzeć się, jak bliskie są związki między kuchniami sąsiedzkimi, w tym także daniami żydowskimi i polskimi. Jako pierwsza kuchnia łemkowska. Podczas pokazu kulinarnego w środę wieczorem Sylwia i Albert Pachowie z agroturystyki Malowane Wierchy zaprezentują śniadaniowy hit, prołziaki zwane też adzymkami. W czwartek spotkanie z Kaszubami. O kuchni regionalnej opowie Marzena Usarek, założycielka Muzeum Baśni Kaszubskiej, któremu patronuje Borowa Ciotka – postać z miejscowych legend. Festiwalowy piątek to szansa na poznanie bliżej kuchni tatarskiej. Uczestnicy przekonają się, czy kuchnia tatarska ma wspólne związki z innymi kuchniami sąsiadów, w tym z kuchnią żydowską. Będzie można też zobaczyć, jak przygotować jedno z dań polskich Tatarów: kułduny a o wszystkim opowie Lilla Świerblewska, właścicielką restauracji HALVA. W sobotę kulinarna podróż do Amsterdamu. Szykują się opowieści o żydowskim jedzeniu oraz o jego związkach z kuchnią niderlandzką, w tym ze słynnym ciastkiem o nazwie „bolus” oraz odwiedziny w koszernej kawiarni w Żydowskim Muzeum Historycznym. Na niedzielny finał – kulinarny spacer po „małym Wietnamie” w Warszawie i spacer po targowisku przy ul. Bakalarskiej. To miejsce pracy i życia wielu osób ze stołecznej wietnamskiej społeczności. Barbara Starecka, dziennikarka, znana w sieci jako Nakarmiona Starecka, i restauratorka Linh Nguyen od rana pokażą uczestnikom najwspanialsze azjatyckie zapachy i smaki – od wietnamskiej pyzy po sok z trzciny cukrowej. Środowe, czwartkowe, piątkowe i sobotnie spotkania w cyklu „Sąsiedzi” dostępne będą na kanale Muzeum POLIN na Facebooku i YouTube; spacer niedzielny odbędzie się stacjonarnie.
Spacery pełne smaków
W czasie TISZ Festiwalu spacerów kulinarnych będzie więcej. Na otwarcie, w środę, 22 września, festiwal zawita do Fortecy Kręglickich, gdzie na wielu stoiskach kupić można żydowskie jedzenie po polsku lub polskie po żydowsku. Gefilte fisz i składniki na cymes w targowym gąszczu pomoże znaleźć przewodnik Muzeum POLIN, który zaproponuje kulinarne spacery między stoiskami. Początek spotkania „W poszukiwaniu żydowskiego jedzenia” o 10.00. W niedzielę, 26 września, o 13.00 spacer Tu kupisz i zjesz wszystko, podczas którego uczestnicy podążą śladem nieistniejących już jatek, bazarów, sklepów, żeby sprawdzić, gdzie przed wojną można było kupić najlepsze warzywa, kasze i mięso. Bilety na stronie internetowej muzeum polin.pl. TISZ Festiwal to również dzielenie się wiedzą o tym, jak uprawiać warzywa i kwiaty w mieście. Centrum Kultury Jidysz w sobotę, 25 września o 12:00, zaprasza na spacer po ROD Pratulińska w Warszawie szlakiem roślin uprawianych na działkach jesienią. Będzie okazja posłuchać opowieści z życia ogrodu, legend, lokalnych historii i cennych porad na temat działkowej uprawy dyni, aronii, orzechów, cukinii, jabłek, winogron, dalii, astrów, wrzosów i cynii. To również szansa, by sprawdzić, co dzieje się na działkach jesienią i jak działkowcy przygotowują ogrody na zimę. Nie trzeba ruszać do Nowego Jorku, by w biegu zjeść dobrze wypieczonego bajgla. Uczestnicy i uczestniczki sobotniego (25 września, 13:30) spaceru „Chodź na bajgla!” z degustacją przekonają się, czy smaki przedwojennej żydowskiej Warszawy można jeszcze odnaleźć na dzisiejszej kulinarnej mapie miasta.
Międzypokoleniowo i pysznie
W środę, 22 września, o 16:00 w Klubokawiarni Muzeum POLIN spotkanie przy herbacie dla seniorów i rozmowa o wielokulturowej podróży przez tradycje. Szykuje się opowieść nie tylko o aromatycznym napoju z samowara, wciąż lubianym także wśród żydowskich diaspor, ale również będzie mowa o tym, jak herbatę pije się w Japonii czy Mongolii. W piątek, 24 września, w siedzibie JCC Warszawa międzypokoleniowe warsztaty z tradycyjnymi szabatowymi przysmakami kuchni Żydów aszkenazyjskich i wspólne plecenie chałek. Część przygotowanych potraw będzie można zabrać do domu, a część uzupełni szafkę Serce Miasta, które wspiera osoby w kryzysie bezdomności. Festiwal to również gratka dla najmłodszych. W sobotę zabawa w Mini-Chefa i wydarzenie online „Jewish Cooking with kids”. W niedzielę zaś stacjonarne kulinarne warsztaty rodzinne „Smaki bez granic” w Muzeum POLIN.
Wypleć chałkę w swoim domu i poznaj lokalne smaki
W czasie TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia w środę, 22 września, odbędzie się spacer wirtualny „Shop like a local – in search for Ashkenazi flavors in Warsaw” na Facebooku Friends of Polin. Spotkanie w j. angielskim. W piątek, 24 września, na kanale na Facebooku JCC Warszawa będzie natomiast można bez wychodzenia z domu nauczyć się zaplatania chałki.
Rękodzieło: jedzenie pod palcami
Wszystkich, którzy lubią zabawy z igłą i nitką, muzeum zaprasza na czwartkowe i piątkowe (23 i 24 września, od 17:30) warsztaty „Nici porozumienia”. Uczestnicy i uczestniczki wspólnie z „Zaradnymi” – zespołem profesjonalistek od rękodzieła – wyszyją nazwy potraw żydowskich w jidysz i po polsku na 2-metrowym obrusie. Organizatorzy zachęcają również, by uszyć z nimi czulent i zapraszają do klubokawiarnia Muzeum POLIN na warsztaty szycia filcowych warzyw i składników czulentu w sobotę 25 września. Będzie to również okazja do tego, by poznać pojęcia w języku jidysz związane z kulinariami. Kto woli spędzić czas na świeżym powietrzu, koniecznie powinien pojawić się również w sobotę na warsztacie kolażu botanicznego w Domu Działkowca na znanym już festiwalowiczom ROD Pratulińska w Warszawie.
Przy stole i w kinie
Tradycją TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia jest wieczorna szabatowa kolacja. Tym razem uczestniczki i uczestnicy spotkają się w kawiarni Czytelnik Nowe Wydanie. W piątek trzydaniowe menu zaprezentuje szef kuchni Grzegorz Jankowski a deser przygotuje mistrzyni cukiernictwa Alessia Di Donato. Kolacji towarzyszyć będzie opowieść o kuchni żydowskiej i jej związkach z kuchniami sąsiedzkimi, w tym regionalnymi kuchniami polskimi. Bilety dostępne na polin.pl. Wcześniej, w czwartek, nauka sezonowego jedzenia z Kooperatywą Spożywczą „Dobrze” i rozmowa o tym, jak wspierać rolników i rolniczki z naszych okolic. W sobotni wieczór w Muzeum POLIN projekcja filmu „Breaking Bread” i dyskusja o tym, czy jedzenie może mieć wpływ tam, gdzie nie wystarcza polityka. Przychód z pokazu zostanie w całości przekazany Fundacji Ocalenie, która pomaga uchodźcom, imigrantom i cudzoziemcom.
Kuchnia żydowska w barach mlecznych i w restauracji
Muzeum POLIN, wzorem lat ubiegłych, organizatorzy TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia zapraszają do współpracy bary mleczne w Warszawie. Przez cały czas trwania wydarzenia, od 22 do 26 września, będzie można spróbować żydowskich potraw po sąsiedzku, blisko domu, bo nazwy niektórych potraw w Warszawie będą uzupełnione o odpowiedniki w języku jidysz. I tak zjeść będzie można naleśniki z serem, czyli blintzesy, placki ziemniaczane, czyli latkesy, gołąbki – holiszki. Lista barów, które włączyły się do TISZ Festiwalu, na stronie www.polin.pl Warto też odwiedzić muzealną restaurację Warsze, która z okazji festiwalu przygotowała specjalne degustacyjne menu.
Program TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia
TISZ* (jid. stół) – w tradycji żydowskiej radosny czas spędzany na jedzeniu, piciu, śpiewaniu i rozmowach przy wspólnym stole.
