Marszałek Stanisław Małachowski jako jeden z największych mężów stanu swojej epoki wielokrotnie uwieczniany był przez artystów. Od 26 kwietnia do 5 czerwca 2022 r. w Zamku Królewskim można oglądać wystawę, której celem jest oddanie hołdu i przypomnienie sylwetki Małachowskiego, ale też zobrazowanie przyjmowania się w Polsce tendencji estetycznych właściwych klasycyzmowi. Wydarzenie ma także upamiętnić 231. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja.
Kim był Stanisław Małachowski?
Stanisław Bartłomiej Ludwik Małachowski herbu Nałęcz (ur. 24 VIII 1736 w Końskich, zm. 29 XII 1809 w Warszawie) to jedna z najważniejszych i cieszących się największym szacunkiem osobistości politycznych Rzeczypospolitej drugiej połowy XVIII wieku. Czas jego kariery to niezwykle ważny, a zarazem trudny okres w polskich dziejach – państwo po rządach Wettynów znajduje się na skraju upadku, a sytuacja geopolityczna staje się coraz bardziej napięta.
Małachowski szybko daje się poznać jako wybitny polityk. Wśród sobie współczesnych zyskuje miano polskiego Arystydesa. Niezwykle ceni go król Stanisław August, czemu daje wyraz, honorując hrabiego najwyższymi państwowymi odznaczeniami: Orderem Świętego Stanisława i Orderem Orła Białego.
Jednak to rola, jaką Małachowski odgrywa przy prowadzeniu obrad Sejmu Wielkiego i uchwaleniu Konstytucji 3 maja, a także jego sprzeciw wobec działań konfederacji targowickiej, sprawiają, że jako postać urasta do rangi symbolu, stając się wręcz wzorem patrioty i męża stanu.
Klasycyzm na ziemiach polskich
Druga połowa XVIII wieku w Polsce to czas recepcji klasycyzmu – dominującego w epoce oświecenia stylu w sztuce, literaturze i architekturze, zyskującego coraz większą popularność wśród otwartego na nowinki z Zachodu środowiska dworu królewskiego i arystokracji. Za jego narodziny umownie uznaje się wydanie w 1764 r. Dziejów sztuki starożytnej Johanna Joachima Winckelmanna – pionierskiej pracy łączącej zagadnienia z historii sztuki, archeologii i filozofii.
Za wzorcowe i uniwersalne klasycyzm uznaje kryteria estetyczne wywodzące się z epoki antyku. Wypracowany zostaje więc także kanon uwieczniania w dziełach sztuki osób zasłużonych – zarówno w formie, jak i treści wyraźnie nawiązujący do tradycji starożytnych Grecji i Rzymu.
Tak też przedstawiany jest Małachowski, co stanowi wyraz najwyższego hołdu ze strony mu współczesnych. Na przykładzie tych wizerunków można wyraźnie zaobserwować recepcję poszczególnych tendencji estetycznych i motywów nawiązujących do kultury starożytnej, a dzięki temu poczuć i zrozumieć ducha epoki.
Wystawa dostępna jest w ramach biletu na Trasę Królewską.
Kurator wystawy: Norbert Haliński
Cykl wykładów towarzyszących wystawie:
5 maja 2022 r. – Polski Arystydes. Stanisław Małachowski na straży instytucji Rzeczpospolitej symbolika wizerunków St. Małachowskiego w ikonografii XVIII w. – prof. Piotr Ugniewski, Uniwersytet Warszawski
11 maja 2022 r. – Małachowscy w służbie Rzeczpospolitej w XVII i XVIII w. – dr Zbigniew Hundert, Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum
1 czerwca 2022 r. – Honor et gloria, w obronie Ojczyzny. Ideologia polityczna oraz symbolika wizerunków St. Małachowskiego w ikonografii XVIII w. – Norbert Haliński, Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum
Wykłady rozpoczynają się o godz. 18.00 w Sali Senatorskiej. Bilety w cenie 10 zł do nabycia online lub w kasie Zamku.
Wystawa wzbogaci lekcje muzealne ze stałej oferty Zamku, takie jak: Historia parlamentaryzmu, Motywy antyczne, Mecenat artystyczny Stanisława Augusta.
Opowiadam. Wolontariat Dorosłych. 7 i 8 maja na ekspozycji Stanisław Małachowski. Bohater. Mit. Symbol oraz w Galerii Wettynów na zwiedzających czekać będą wolontariusze.
Program Wolontariat Dorosłych prowadzony przez Zamek Królewski w Warszawie poświęca dużą uwagę uatrakcyjnieniu zwiedzania muzeum. Wolontariusze w wybrane weekendy zainteresowanym gościom przedstawiają historię Zamku, przybliżają postaci z nim związane, prezentują zbiory zamkowe, w tym nabytki wzbogacające ekspozycję.
Jest to sposób na aktywizację i włączanie w kontakt z kulturą nie tylko grupy wolontariuszy, ale też samych zwiedzających. Wśród wolontariuszy są osoby posługujące się językami obcymi (w tym biegle władające językiem ukraińskim). Poza współpracą w ramach projektu Opowiadam, wolontariusze są zapraszani do pomocy przy organizacji imprez, pikników i oprowadzania dla osób z niepełnosprawnościami. W zamian za współpracę uczestniczą w edukacyjnych szkoleniach, kuratorskich oprowadzaniach, mogą również zobaczyć przestrzenie Zamku niedostępne dla zwiedzających. Więcej informacji dla osób zainteresowanych można znaleźć na stronie internetowej.
