O jednym z najstarszych miasta świata – Çatalhöyük w centralnej Anatolii, odkryciu zaginionego starożytnego miasta Thebasa oraz wykopaliskach w rejonie Stambułu – badaniach, które współprowadzą Polacy, dyskutowano w czwartek w Ambasadzie RP w Ankarze.
Dużo miejsca poświęcono Çatalhöyük. To stanowisko archeologiczne położone w centralnej Turcji, było zamieszkiwane nieprzerwanie przez nieomal 1200 lat pomiędzy 7100 a 5950 rokiem p.n.e. Szacuje się, że w okresie największego rozkwitu gęsto zabudowane osiedle o powierzchni kilkudziesięciu hektarów było zasiedlane przez ok. 6 tys. mieszkańców. Miejsce to jest badane od wielu lat przez różne zespoły badawcze. Ekspedycja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM) prowadzi tam prace badawcze nieprzerwanie od 2001 roku.
– Nasze badania doprowadziły do rozpoznania przyczyn i mechanizmów upadku osady. Pozwoliły też na wskazanie czynników odpowiedzialnych za jej opuszczenie. W ten sposób polskie badania w Çatalhöyük mają fundamentalne znaczenie dla zrozumienia początków procesu tzw. neolityzacji, który oznacza przeniesienie zdobyczy cywilizacji neolitycznej z Anatolii do Europy, w tym także ponad 1500 lat później na teren dzisiejszej Polski. Obecne badania koncentrują się na rozpoznaniu eksploatacji obszaru znajdującego w bezpośrednim sąsiedztwie osady – powiedział Nauce w Polsce szef polskich badań prof. Arkadiusz Marciniak z UAM.
Realizacja projektu odbywa się we współpracy z tureckim zespołem badawczym pracującym w ramach projektu Konya Çatalhöyük Neolitik Kenti, którym kieruje prof. Ali Umut Türkcan z Anadolu Üniversitesi z Eskişehir.
Zespół polski włącza się w zabiegi służące konserwacji odkrytych pozostałości osady oraz ich udostępniania lokalnej społeczności i turystom. Obecnie trwają starania, by nad jednym z obszarów badanych przez polską misją postawić pawilon. Pozwoli on na zabezpieczenie i wyeksponowanie znakomicie zachowanej architektury mieszkalnej z ok. 6300 r. p.n.e.
Największy obecnie projekt archeologiczno-badawczy w rejonie Stambułu jest realizowany na półwyspie Firuzköy nad jeziorem Küçükçekmece (Stambuł-Avcilar). Mówił o nim w Ambasadzie RP kierownik ze strony polskiej – prof. Błażej Stanisławski z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk oraz Instytutu Studiów Klasycznych, Śródziemnomorskich i Orientalnych Uniwersytetu Wrocławskiego. Projekt ten jest realizowany pod kierownictwem prof. Şengül Aydingün z Uniwersytetu w Kocael.
Odkryto tam ślady aktywności ludzi z okresów od prahistorii, przez czasy antyczne, bizantyńskie aż po okres otomański. W rezultacie wykopalisk odsłonięto m.in. pozostałości ogromnego portu oraz ruiny cysterny, bazyliki wczesnochrześcijańskiej, centrum medyczne, martyrion – grobowiec świętego z wnętrzem ozdobionym przepiękną wielobarwną mozaiką, cmentarzysko oraz tysiące niezwykłych zabytków.
Rozpoczęto też drugi projekt dotyczący archeologii krajobrazu morskiego portu Konstantynopola w basenie jeziora Küçükçekmece. Są to również badania podwodne. Istotą tego przedsięwzięcia badawczego jest skupienie się na funkcji portowej, komunikacyjnej oraz wymianie handlowej portu na półwyspie Firuzköy oraz mobilności przebywających w nim ludzi.
Z kolei dyplomata, radca Ambasady RP w Ankarze Robert D. Rokicki, który w tym roku zakończył swoją misję dyplomatyczną w Turcji, znalazł pozostałości Thebasy, starożytnego miasta na terenie dzisiejszej Anatolii. Naukowcy poszukiwali tego miejsca od dwóch stuleci. Dowiódł, że Thebasa znajdowała się w miejscu dzisiejszej wsi Pinarkaya w prowincji Karaman w centralno-południowej Anatolii.
Nauka w Polsce – PAP, Szymon Zdziebłowski
