U stóp Pałacu Kultury i Nauki powstaje nowa siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Końca dobiegły prace przy konstrukcji żelbetowej budynku i właśnie z tej okazji 5 lipca 2022 r. w najwyższym punkcie obiektu zawisła tradycyjna wiecha. W uroczystości udział wzięli Joanna Mytkowska, Aldona Machnowska-Góra, Ewa Grupińska-Malinowska oraz Karol Puszerkiewicz.
Budynek powstaje przy placu Defilad. Za jego sylwetkę odpowiada nowojorska pracownia Thomas Phifer and Partners, współpracująca z architektami studia APA Wojciechowski. Generalny wykonawca Warbud SA rozpoczął prace w 2019 roku. Ich postęp można śledzić od samego początku na osobnym profilu @muzeumwbudowie. Dziś konstrukcja budynku jest już gotowa, podobnie jak i znaczna część białej betonowej fasady, wieża kinowa czy przestrzenne ciągi komunikacyjne wraz z monumentalną, centralną klatką schodową.
– Przeprowadzka MSN-u do nowej siedziby pozwoli na ogromne wzbogacenie naszego programu. Nowe, niezwykle atrakcyjne przestrzenie pozwolą nam prezentować liczne i przyciągające publiczność wystawy oraz prowadzić intensywny program publicznych odczytów, spotkań, oprowadzań. Dzięki temu radykalnie wzrośnie dostępność sztuki i kultury współczesnej w Warszawie – mówi Joanna Mytkowska, dyrektorka Muzeum.
Muzeum zajmuje blisko 20 tys. mkw. powierzchni. Ma cztery kondygnacje nadziemne i dwie usytuowane w podziemiach. We wnętrzach zaprojektowano ponad 4500 mkw. przestrzeni ekspozycyjnych – 9 razy więcej niż w aktualnej siedzibie, w Muzeum nad Wisłą. W budynku znajdą się także sale edukacyjne, pracownia konserwatorska, magazyny dzieł sztuki oraz kino z widownią na 150 osób. Wiernie odtworzone Studio Eksperymentalne Polskiego Radia (legendarny SEPR), audytorium, czytelnia, nowoczesne bistro i księgarnia – dopełnią obrazu przyszłego Muzeum. Pracownicy instytucji znajdą tu nową przestrzeń administracyjno-techniczną.
Galerie główne przewidziano na pierwszym i drugim piętrze, wokół geometrycznej klatki schodowej. Te zaś, usytuowane na najwyższej kondygnacji doświetlą rozproszonym światłem słonecznym świetliki rozmieszczone w dachu. Na obu poziomach wystawowych znajdą się też tzw. City Rooms, czyli pomieszczenia z panoramicznymi oknami wychodzącymi na ulicę Marszałkowską i południową część placu Defilad. Umożliwią one zwiedzającym spojrzenie na centrum Warszawy z zupełnie nowej perspektywy.
- Warszawa jest miastem kultury – szerokiej, różnorodnej, dostępnej dla każdego, ale także krytycznej, wychodzącej poza granice miasta i Polski – mówi Aldona Machnowska-Góra, wiceprezydentka m.st. Warszawy. – Muzeum Sztuki Nowoczesnej będzie kluczowym elementem Nowego Centrum Warszawy i jednym z najciekawszych punktów na mapie stolicy. Miejscem, które chętnie odwiedzać będą zarówno mieszkańcy, jak i turyści zwiedzający nasze miasto – dodaje.
– Głęboko wierzę, że to będzie symbol nowej, otwartej Warszawy – mówiła Ewa Malinowska-Grupińska, przewodnicząca Rady m.st. Warszawy. – Jestem pewna, że to muzeum będzie nie tylko instytucją ponadnarodową, ale też bardzo ważną instytucją lokalną. A cały zespół placówki zrobi wszystko, by muzeum było otwarte, pełne wystaw, debat i spotkań, które przyciągną różnych mieszkańców stolicy – dodała.
Architektoniczne i inżynieryjne wyzwania
Budowa MSN to historia wyzwań. Architekci i inżynierowie otrzymali zadanie zaprojektowania obiektu tuż nad tunelami i stacją metra. Niemal 60 proc. budynku znajduje się bezpośrednio nad infrastrukturą podziemnej kolei. Kolizje ze strategiczną miejską siecią techniczną, teren objęty restrykcyjnym planem miejscowym obrazują stopień trudności tak projektowych, jak i wykonawczych. Bryłę budynku oparto na 128 betonowych palach fundamentowych sięgających ponad 30 metrów w głąb ziemi, oplatając konstrukcję metra. W związku z jej potencjalnymi odkształceniami, ten etap budowy przebiegał w ścisłej współpracy z przedstawicielami Metra Warszawskiego oraz naukowcami z Politechniki Warszawskiej.
Modernistyczny minimalizm
Projekt Thomasa Phifera przywodzi na myśl filozofię architektury modernistycznej, opartej na prostocie materiałów, ergonomii i misji budowania ram dla życia społecznego. Nowy budynek MSN nawiązuje do legendarnych domów handlowych: Warsa, Sawy i Juniora. Nie konkuruje z nimi, lecz tworzy relację opartą na szacunku i uzupełnianiu. Monumentalna powierzchnia białej fasady przecięta pasami okien, które doświetlą przestrzenie galerii, nada bryle rzeźbiarski charakter. Dzięki przeszklonemu parterowi całość zyska dodatkową lekkość, a elewacja wyższych pięter wykonana z białego betonu architektonicznego, optycznie zawiśnie nad ziemią. Część parterowa będzie wycofana względem wyższych kondygnacji, dzięki czemu Muzeum zyska wygodne podcienie, otwierając się na widzów i zapraszając do wnętrza. W nowym Muzeum życie miasta, ulicy i placu Defilad będą przenikać się ze sztuką. Powstający budynek, zgodnie z ideą architekta, ma być też ekranem (dla nowych interwencji artystycznych, projekcji czy iluminacji). Muzeum ma stanowić nieinwazyjne tło i harmonijnie wpisywać się w jedną z głównych ulic Warszawy.
Ręczna robota
Przy wyborze materiałów kierowano się przede wszystkim ich trwałością. Zaproponowano zatem rozwiązania, w których elementy konstrukcyjne betonu stanowią równocześnie o walorze dekoracyjnym. W materiałach konstrukcyjnych dominuje więc biały beton architektoniczny, spełniający oba założenia architektoniczne. Proces wykonawczy okazał się bardzo skomplikowany, bowiem wszystkie urządzenia obecne w betonie, muszą zostać wybrane przed ich wbudowaniem, a ich lokalizacja – precyzyjnie określona.
Uzyskanie tak jasnego lica betonu wiązało się z wielomiesięcznymi testami nad doborem proporcji mieszanki kruszyw. Betonowe elementy odlewane są zaś ręcznie. Pracownicy konstruują formy, wylewają i odwibrowują beton, by idealnie rozłożył się w formach. Sprawdzany jest kolor, jakość i wytrzymałość poszczególnych elementów. Proces ten wymaga zegarmistrzowskiej precyzji. Każdy ruch jest dokładnie zaplanowany. Budowa nowej warszawskiej przestrzeni dla sztuki współczesnej okazała się być sztuką samą w sobie.
– Tradycja uroczystego zawieszenia wiechy jest dla nas także okazją do podziękowania wszystkim budowlańcom za trud i wysiłek włożony w budowę nowej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Tym bardziej, że zyskuje ona w naszym przypadku szczególny wymiar. Sam projekt i budowa wymagają od całego zespołu realizującego inwestycję niezwykłej precyzji, cierpliwości i szczególnego zaangażowania. Inwestycja powstaje w wyjątkowo trudnym czasie – najpierw pandemii, a potem wojny w Ukrainie. Obie okoliczności istotnie wpływają na branżę budowlaną, stawiając nas przed licznymi wyzwaniami. Dokładamy jednak wszelkich starań, by Muzeum zyskało nowy dom w drugiej połowie 2023 roku, zgodnie z założeniem – mówi Nicolas Dépret, Prezes Zarządu Warbud SA.
Zakończenie prac budowlanych zaplanowano na drugą połowę 2023 r. Trwają także intensywne przygotowania do wystawy otwarcia, która zaprezentuje tworzoną od ponad 15 lat kolekcję Muzeum.
Generalnym Wykonawcą budynku Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie jest Warbud S.A. Za projekt budynku odpowiada pracownia architektoniczna Thomas Phifer and Partners z Nowego Jorku oraz pracownia APA Wojciechowski Sp. z o.o. Projektantem konstrukcji i instalacji dla obiektu jest BuroHappold Engineering. Funkcję inżyniera kontraktu pełni konsorcjum Ecm Group Polska Sp. z o.o. i Portico Project Management Sp. z o.o. Opiekę prawną w zakresie inwestycyjnym dla MSN świadczy kancelaria KKLW Kurzyński Łyszyk Wierzbicki Sp. K.
