„Gli italiani ad Auschwitz (1943-1945). Deportazioni, «Soluzione finale», lavoro forzato. Un mosaico di vittime” to tytuł wydanej przez Muzeum Auschwitz książki w języku włoskim autorstwa Laury Fontany. Jej prezentacja odbyła się podczas odbywających się w Turynie w dniach 14-18 października Międzynarodowych Targów Książki. Podczas spotkania autorka opowiedziała o kilkuletniej pracy nad książką i podzieliła się refleksjami na temat opracowanego przez siebie tematu, jak również na temat konieczności edukowania historycznego młodzieży.
Publikacja Laury Fontany to monograficzne, wyczerpujące opracowanie tematu deportacji do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau włoskich obywateli. Jest to lektura trudna i wzruszająca, gdyż autorka oddaje często głos samym deportowanym. Jak sama podkreśla: „Ogrom zbrodni i liczby ofiar są tak porażające, iż paradoksalnie gubią się osoby i ich indywidualne losy. Dlatego też postanowiłam odtworzyć tamte zdarzenia ich słowami. W ten sposób powstała polifoniczna opowieść, bardzo prawdziwa i poruszająca”.
Licząca prawie 500 stron publikacja podzielona została na dwie części. Główne wątki pierwszej części to: sytuacja Żydów pod rządami Mussoliniego, wprowadzenie we Włoszech ustaw rasowych, stopniowe wykluczanie obywateli żydowskich ze społeczeństwa, osadzanie ich w obozach przejściowych i w końcu deportacja do Auschwitz. Autorka nie waha się poruszać tematów trudnych i kontrowersyjnych, jak np. brak reakcji na prześladowania i deportacje Żydów do obozu zagłady ze strony Watykanu lub udział faszystów włoskich w prześladowaniu i aresztowaniu ich żydowskich rodaków.
Część druga to szczegółowa historia deportacji do Auschwitz obywateli Włoch, tak Żydów, jak i nie-Żydów, pokazana przez pryzmat losów indywidualnych. Wśród opisanych osób znajdują się zarówno dorośli, jak i dzieci, np. pracownice fabryk w północnych Włoszech ukarane deportacją do obozu koncentracyjnego za udział w strajkach, włoskie lekarki żydowskiego pochodzenia, kobiety, które urodziły dzieci w obozie, kobiety poddawane pseudomedycznym eksperymentom ginekologicznym, w końcu kilkuletnie dzieci, które cudem zdołały przetrwać prawie rok w obozie.
Według historyków Niemcy deportowali do Auschwitz 776 włoskich dzieci poniżej 14 roku życia. Jedynie 25 z nich ocalało. Wśród nich siostry Tatiana i Andra Bucci, których fotografia widnieje na okładce publikacji. Stojący między nimi kuzyn Sergio został wywieziony z Birkenau do obozu Neungamme i tam poddany eksperymentom medycznym, a następnie zamordowany.
Między jesienią 1943 r. a ostatnimi miesiącami 1944 r. ponad 7800 Żydów zostało deportowanych z Włoch do Auschwitz. Przeżyło zaledwie 7%. W trakcie 1944 r. w obozie osadzono również ok. 1200 nieżydowskich obywateli Włoch. Jak podkreśla Laura Fontana, w przeważającej mierze były to kobiety. Deportacja do obozu Włochów nie-Żydów oraz historia robotników włoskich zatrudnianych do pracy w pobliżu Auschwitz III-Monowitz, o których również pisze autorka w swojej książce, to wciąż tematy mało zgłębione.
„Publikacja ta to wynik kilku lat wytężonej pracy: analizowania źródeł archiwalnych, dostępnej literatury przedmiotu i oczywiście relacji ocalonych. Uważam jednak, że jest jeszcze wiele do zrobienia w tym temacie” – konkluduje autorka.
Książka dostępna jest w muzealnej księgarni internetowej.
Muzeum Auschwitz po raz szósty z rzędu prezentowało swoje publikacje na Międzynarodowych Targach Książki w Turynie. Tegoroczna edycja tych drugich co do wielkości targów książki w Europie przyciągnęła 150 tys. osób, o kilka tysięcy więcej niż w ostatnim roku przed pandemią. Stałym partnerem Muzeum w tym przedsięwzięciu jest Stowarzyszenie Pociąg Pamięci (Associazione Treno della Memoria), które od ponad 10 lat organizuje przyjazdy młodzieży włoskiej do Miejsca Pamięci Auschwitz.
