Wystawa „Sztuka mimo wszystko”
Muzeum w Koszalinie, ul. Młyńska 37-39
Wernisaż: 29 czerwca (niedziela), godz. 12.00 Czas trwania wystawy: 29 czerwca – 17 sierpnia 2025
Muzeum w Koszalinie serdecznie zaprasza na wystawę poświęconą dwóm wyjątkowym artystom: rzeźbiarzowi Franciszkowi Duszeńce oraz architektowi Adamowi Hauptowi. Ekspozycja nie tylko odkrywa kulisy ich niezwykłej współpracy – ale także prezentuje ich najważniejsze projekty, które mimo politycznych ograniczeń odważnie podejmowały tematy pamięci, wolności i tożsamości.
„Sztuka mimo wszystko” to opowieść o twórczości, która przetrwała pomimo traumatycznych doświadczeń wojennych, odciskających trwałe piętno na psychice, często na całe życie. To sztuka powstała w czasach niepewności, lęku o przyszłość oraz przetrwanie w trudnych latach powojennych. W okresie, gdy życie artystów i ich dzieła były pod ścisłą kontrolą, a twórczość często wykorzystywano do celów propagandowych, tacy artyści jak Franciszek Duszeńko – rzeźbiarz, oraz Adam Haupt – architekt, musieli balansować między spełnianiem oczekiwań władzy a zachowaniem swojej artystycznej wolności.
Duszeńko i Haupt współpracowali przy wielu projektach pomnikowych, których forma i treść często zawierały subtelne, ukryte przesłania – komentarze do sytuacji politycznej. Choć ich dzieła na pierwszy rzut oka mogły wydawać się zgodne z obowiązującą linią propagandową, przy bliższym spojrzeniu ujawniały głębsze, często krytyczne treści czy ukryte symbole.
Artystów połączyła wspólna przeszłość – lwowskie korzenie, działalność w Armii Krajowej oraz wspólna praca w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku (jeszcze w czasach, gdy jej siedziba znajdowała się w Sopocie). Na gruncie zawodowym zrodziła się między nimi przyjaźń, która zaowocowała wybitnymi realizacjami, takimi jak Pomnik Obrońców Wybrzeża na Westerplatte, Pomnik Ofiar Obozu Zagłady w Treblince oraz ich pierwsze wspólne dzieło – Pomnik Wdzięczności w Koszalinie.
Te trzy monumentalne realizacje są tematem wystawy, która po raz pierwszy w pełni przedstawia współpracę tych dwóch artystów, uwzględniając zarówno kontekst polityczny, jak i kwestie cenzury.
Wystawa jest również hołdem dla Franciszka Duszeńki w setną rocznicę jego urodzin – Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwałą z dnia 24 lipca 2024 roku ustanowił Franciszka Duszeńkę patronem roku 2025.
Kuratorkami wystawy są:
Prof. Katarzyna Radecka – Politechnika Koszalińska
Joanna Szymula-Grygiel – Muzeum Narodowe w Gdańsku
Projekt zrealizowany w oparciu o współpracę: Politechniki Koszalińskiej, Muzeum w Koszalinie, Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz Archiwum Państwowego w Koszalinie.
Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: Prezydent Miasta Koszalina, Prezydent Miasta Gdańska, Wojewoda Pomorski.
Wstęp na wernisaż jest bezpłatny.
Adam Haupt (1920–2006) – architekt, pedagog, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku (1962–1965). Studiował architekturę na Politechnice Lwowskiej oraz Akademii Górniczej w Krakowie, równolegle ucząc się malarstwa w krakowskiej ASP pod kierunkiem prof. Eugeniusza Eibischa. Dyplom inżyniera architekta uzyskał w 1946 roku pod opieką prof. Adolfa Szyszko-Bohusza. Od 1946 roku związany z Trójmiastem. Współtwórca m.in. Pomnika Bohaterów Westerplatte, Mauzoleum Ofiar Obozu Zagłady w Treblince oraz Cmentarza Żołnierzy Francuskich w Gdańsku. Wykładowca i dziekan, współtwórca kierunku wzornictwa przemysłowego w Bagdadzie. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Franciszek Duszeńko (1925–2008) – wybitny rzeźbiarz i pedagog, jeden z czołowych twórców polskiej rzeźby monumentalnej XX wieku. Żołnierz AK, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych. Studiował w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie. Po wojnie kontynuował naukę w Łodzi, a od 1946 roku w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku, gdzie kontynuował karierę naukową, zostając profesorem a następnie rektorem tej uczelni. Twórca monumentalnych rzeźb, m.in. Pomnika Ofiar Obozu Zagłady w Treblince, Pomnika Obrońców Wybrzeża na Westerplatte oraz Pomnika Polskich Artylerzystów w Toruniu. W jego dorobku znajdują się również medale, rzeźby i płaskorzeźby. Inicjator Galerii Dzieł Zasłużonych Pedagogów Uczelni. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Tekst: prof. Katarzyna Radecka
Redakcja: Alicja Nowak-Zientarska
