Od 25 lat „Zesłaniec” jest najważniejszym czasopismem historycznym mówiącym o Sybirze, Syberii oraz carskich i sowieckich represjach. To także oficjalny głos Związku Sybiraków. Właśnie ukazał się 88. numer tego periodyku, a zarazem pierwszy w nowej szacie graficznej i z nowym współwydawcą – Muzeum Pamięci Sybiru.
Zesłańcy, deportowani, przesiedleńcy i więźniowie… Historia carskich i sowieckich represji na lata zmieniła w odbiorze społecznym syberyjską tajgę i azjatyckie stepy w bezduszny Sybir – miejsce cierpienia i walki o przetrwanie wielu pokoleń Polaków i innych narodów Europy. Tematykę Syberii i Sybiru od dziesięcioleci zgłębiają historycy, filolodzy, kulturoznawcy i geografowie. Aż do połowy lat 90. XX w. nie było jednego miejsca, gdzie przedstawiciele tak różnych nauk mogli podzielić się efektami swoich dociekań. Wtedy powstała idea stworzenia czasopisma, które umożliwiło szersze spojrzenie na tą tematykę.
– „Zesłaniec” od początku ukazywania się (1996 rok) stanowi ważną pozycję dokumentującą i upamiętniającą dramatyczną historię zesłań i deportacji Polaków na Sybir: na Syberię, do Kazachstanu, na Daleki Wschód i w inne rejony Związku Sowieckiego – mówi Kordian Borejko, prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków. – Ukazuje problematykę związków polsko-syberyjskich w oparciu o prawdę, wspomaga nauczycieli w szkołach w procesie edukacji historycznej – dodaje. W momencie, gdy funkcjonowanie czasopisma zostało zagrożone, Związek Sybiraków zadecydował o zwróceniu się z propozycją współpracy do instytucji, która badanie i upowszechnianie wiedzy o Sybirze ma w swojej misji.
– Propozycja pomocy przy wydawaniu „Zesłańca”, czyli pisma Rady Naukowej Zarządu Głównego Związku Sybiraków, to zaszczyt, którego się nie spodziewaliśmy i na który spróbujemy w najbliższych latach zasłużyć – to słowa prof. Wojciecha Śleszyńskiego, dyrektora Muzeum Pamięci Sybiru. – Związek Sybiraków pozostaje współwydawcą czasopisma, a dotychczasowy redaktor naczelny, prof. Antoni Kuczyński, zgodził się zostać w redakcji w charakterze redaktora honorowego.
Decyzja o wspólnej pracy nad dalszym funkcjonowaniem „Zesłańca” stała się faktem, a pismo przeszło gruntowne odświeżenie szaty graficznej.
Nowa redakcja ma nadzieję na utrzymanie dotychczasowego kręgu odbiorców, a także pozyskanie nowych czytelników.
– Wiemy, że po „Zesłańca” sięgają pasjonaci historii, Sybiracy i ich rodziny – mówi dr Marcin Zwolski, nowy redaktor naczelny. – Chcemy zachęcić do zainteresowania się tematem przedstawicieli kolejnych pokoleń. Często widzimy, jak uczniowie, którzy przychodzą do Muzeum Pamięci Sybiru w ramach zajęć szkolnych, nie do końca ze swojej woli, po zetknięciu się przekazem historycznym podanym im w fachowy, atrakcyjny sposób, zaczynają się nim interesować. Zauważają, niejednokrotnie ze zdziwieniem, że historia może być fascynująca! „Zesłańca” kierujemy także do nich, będziemy go promować w szkołach, szczególnie tych, które na swoich patronów wybrały postaci z grona Sybiraków.
Tematem głównym 88. numeru „Zesłańca” jest zbliżająca się 80. rocznica ujawnienia Zbrodni Katyńskiej. Tajemnice tej tragedii i historię jej zakłamywania przedstawiają specjaliści z Muzeum Katyńskiego, Instytutu Pamięci Narodowej i Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego. Czytelnicy będą też mogli zapoznać się z opowieściami z Kazachstanu, zarówno historycznymi, jak i współczesnymi – to przecież tam trafiło wielu polskich zesłańców, a potomkowie części z nich do dzisiaj żyją na tej groźnej, ale i pięknej ziemi.
Najnowszy numer „Zesłańca” można nabyć w sklepie Muzeum Pamięci Sybiru – zarówno stacjonarnym, jak i internetowym: www.sklep-sybir.pl.
