Od 1 czerwca 2023 r. na dziedzińcu Ratusza Staromiejskiego Muzeum Okręgowego w Toruniu udostępniona została wystawa plenerowa pt. ,,100 -lecie Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu.
Wyższa Szkoła Oficerska im. gen. J. Bema w Toruniu jest |jedną z najstarszych uczelni wojskowych w Polsce. Jej tradycje sięgają początków II Rzeczypospolitej. Do życia została powołana 1 czerwca 1923 roku na mocy decyzji Szefa Sztabu Generalnego marszałka Józefa Piłsudskiego, pod nazwą Oficerska Szkoła Artylerii (OSA). Do 1927 roku funkcjonowała jako samodzielna jednostka wojskowa. W 1928 roku została włączona w skład Centrum Wyszkolenia Artylerii jako Szkoła Podchorążych Artylerii. W grodzie Kopernika szkoliła przyszłych oficerów do 1939 roku. We wrześniu 1939 roku ostatni rocznik promowany był w jednostkach wojskowych, natomiast młodszy otrzymywał awanse oficerskie już podczas walk obronnych.
Oficerską Szkołę Artylerii – Szkołę Podchorążych Artylerii w latach 1923 – 1939 ukończyło 2185 absolwentów. W okresie drugiej wojny światowej walczyli na wszystkich frontach, działali aktywnie ruchu oporu, prowadzili działalność konspiracyjną w obozach jenieckich. W tym okresie zginęli lub zostali zamordowani. Za udział w walce 179 absolwentów zostało uhonorowanych orderem Virtuti Militari. Po zakończeniu wojny wielu było represjonowanych i niesłusznie skazanych:
- 10 oficerów skazano na karę śmierci i wyrok wykonano
- 2 oficerów skazano na karę śmierci – wyrok zamieniono na dożywotnie więzienie
- 2 oficerów skazano na dożywotnie więzienie
- 9 oficerów skazano na długoletnie więzienie
- 1 oficer został zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach
W latach 1939-1944 polskich artylerzystów kształcono w miejscach formowania Armii Polskiej na obczyźnie: we Francji w rejonie Coetąuidan. na terenie Wielkiej Brytanii w Crawford oraz na obszarach byłego Związku Radzieckiego w Karasu, Stekach i Kostromie.
Latem 1944 roku rozkazem dowódcy l Armii Wojska Polskiego z dnia 5 lipca 1944 roku, powołano Oficerska Szkoła Artylerii Nr 1. Szkołę tę zlokalizowano w Chełmie Lubelskim, gdzie 15 października 1944 r. odbyła się promocja jej absolwentów. Ogółem OSA Nr 1 w Chełmie do 1946 roku wykształciła 1400 oficerów artylerii.
Do Torunia, stolicy polskich artylerzystów Szkoła powróciła ponownie w 1945 r. na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy WP z dnia 15 marca. Utworzono wówczas Oficerską Szkołę Artylerii Nr 2. Inauguracja roku szkolnego w OSA Nr 2 odbyła się 1 września 1945 roku. Od 1946 roku Toruń stał się ponownie stolica polskiej artylerii.
Wysoki poziom organizacyjny procesu kształcenia podchorążych i doskonalenia kadr oraz osiągnięcia we wszystkich dziedzinach życia wojskowego sprawiły, iż OSA w Toruniu stała się wkrótce przodującą uczelnię w Wojsku Polskim.
12 października 1954 r. Oficerskiej Szkole Artylerii w Toruniu nadano imię wielkiego Polaka i artylerzysty generała Józefa Bema, bohatera narodowego Polski i Węgier, uczestnika powstania listopadowego i Wiosny Ludów.
Rozwój artylerii WP. a szczególnie wprowadzenie do jej uzbrojenia różnorodnej broni rakietowej, spowodował znaczne zmiany w profilu kształcenia podchorążych OSA. Minister Obrony Narodowej rozkazem Nr 44/MON z dnia 21 lipca 1965 roku przemianował uczelnię toruńską na Oficerską Szkołę Wojsk Rakietowych i Artylerii.
Najnowszy rozdział w historii szkoły rozpoczął się w 1967 roku. Na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 marca 1967 roku Oficerska Szkoła Wojsk Rakietowych i Artylerii otrzymała status wyższej uczelni zawodowej. Decyzja spowodowała gruntowne zmiany w systemie kształcenia podchorążych i doskonalenia kadr oficerskich. Uczelnia rozpoczęła kształcenie dowódców – inżynierów na potrzeby jednostek rakietowych i artyleryjskich według nowych programów kształcenia oraz realizowała rozległe zadania naukowo-badawcze.
Przemiany ustrojowe, jakie dokonały się w Polsce po 1989 roku. znalazły odzwierciedlenie także w wojsku. Rozpoczęto restrukturyzację Sił Zbrojnych RP, która w konsekwencji doprowadziła również do zmian organizacyjnych szkolnictwa wyższego. W ich wyniku, na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 czerwca 1994 roku w sprawie zniesienia dotychczasowych wyższych szkół oficerskich oraz utworzenia wyższych szkół oficerskich, powstała Wyższa Szkoła Oficerska im. gen. J. Bema. Uczelnia toruńska jest państwową szkołą wyższą oraz jednostką wojskową działającą na mocy ustawy z dnia 31 marca 1965 roku o wyższym szkolnictwie wojskowym (Dz. U. z 1992 r. Nr 10, póz. 40) oraz przepisów wydanych na jej podstawie.
Szkoła w tej strukturze funkcjonowała do 2002 roku. Wówczas to Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 roku w sprawie zniesienia niektórych szkół oficerskich i utworzenia Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych we Wrocławiu (Dz. U. 2002 nr 1) oraz na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 lipca 2002 roku oraz rozkazem szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia 8 sierpnia 2002 roku w sprawie zmian organizacyjnych w jednostkach szkolnictwa wojskowego podległych Dowódcom Rodzajów Sił Zbrojnych, Wyższa Szkoła Oficerska im. gen. J. Bema w Toruniu została rozformowana z dniem 30 września 2002 roku.
Celem zakończenia procesu kształcenia podchorążych w Toruniu, utworzono Wydział Zamiejscowy Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych. Funkcjonował do roku 2004.
Zapraszamy do zwiedzania wystawy.
_________________
Wystawa: ,,100 -lecie Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu”
Miejsce: Dziedziniec ratusza Staromiejskiego
Termin: od 1 czerwca 2023 r.
Kurator wystawy: dr. Mirosław Giętkowski
Źródło: https://muzeum.torun.pl/
Fot.: J. Laskowska
