22 lipca 1944 r. nastąpiła ostateczna likwidacja niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Około godziny 18.00 załoga SS wyprowadziła więźniów poza druty w pieszym marszu ewakuacyjnym w kierunku Kraśnika, kończąc tym samym funkcjonowanie Konzentrationslager Lublin. W 80. rocznicę tych wydarzeń Państwowe Muzeum na Majdanku zaprasza na spacer tematyczny, spotkanie poświęcone historiom rodzinnym, odsłonięcie muralu i premierę wspomnień więźnia Majdanka. W hołdzie ofiarom Majdanka zorganizowana zostanie także ceremonia upamiętniająca.
——-
Program tegorocznych obchodów obejmuje dwa dni:
20 lipca, sobota
11.00 – spacer historyczny „Szlakiem walk o Lublin”
19 lipca 1944 r. wojska sowieckie 1 Frontu Białoruskiego przystąpiły do ofensywy na kierunku lubelskim, forsując rzekę Bug. 21 lipca do boju weszła 2 Armia Pancerna gen. Siemiona Bogdanowa, która przerwała front i od północnego wschodu uderzyła na Lublin broniony przez wojska niemieckie. Spacer historyczny szlakiem walk o Lublin dotyczy wydarzeń rozgrywających się w mieście od 22 do 25 lipca 1944 r.
Długość trasy: 7,5 km
Czas trwania: 2 godziny
Miejsce zbiórki: Most Lutosławskiego
Na wydarzenie obowiązują zapisy: k.tarkowski@majdanek.eu
18.00 – (Nie)Pamięć. Majdanek w historiach rodzinnych. Spotkanie z Joanną Bator i Katarzyną Wasilewską
Ojciec Katarzyny Wasilewskiej, Wieńczysław Gliński, oraz dziadek Joanny Bator, porucznik Stefan Borowiecki, byli więźniami Majdanka. Pierwszy z nich przeżył wojnę i zyskał popularność jako aktor teatralny i filmowy. Drugi zginął w obozie. O doświadczeniach związanych z przekazywaniem pamięci o trudnym dziedzictwie i jego wpływie na swoją twórczość pisarki opowiedzą Marcie Grudzińskiej, historyczce Państwowego Muzeum na Majdanku.
Joanna Bator, kulturoznawczyni i filozofka. Pisarka, laureatka prestiżowych nagród, m.in. Nagrody Literackiej Nike oraz Nagrody im. Hermana Hessego. Autorka m.in.: „Piaskowej Góry” (2009), „Chmurdalii” (2010), „Ciemno, prawie noc” (2011) „Gorzko, gorzko” (2020). Bohaterkami jej książek najczęściej są kobiety i ich historie rodzinne.
Katarzyna Wasilewska, historyczka sztuki. Jest autorką książki „Wieńczysław Gliński. Aktor, amant, tata”. Na co dzień pracuje jako wydawca i prezenterka serwisów informacyjnych w Radiu Warszawa.
Miejsce spotkania: Teatr Stary w Lublinie
Wstęp za okazaniem bezpłatnej wejściówki
Wejściówki można odbierać w Lubelskim Ośrodku Informacji Turystycznej i Kulturalnej (ul. Krakowskie Przedmieście 6)
22 lipca, poniedziałek
11.00 – ceremonia upamiętniająca ofiary KL Lublin w 80. rocznicę likwidacji obozu
Miejsce: III pole więźniarskie przy Kolumnie Trzech Orłów
W programie:
Przemówienia: Jadwiga Wakulska (Prezeska lubelskiego oddziału Polskiego Związku byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych), list Hanny Wróblewskiej (Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego), Tomasz Kranz (Dyrektor Państwowego Muzeum na Majdanku)
Modlitwa ekumeniczna
Złożenie kwiatów przy Kolumnie Trzech Orłów
12.00 – Odsłonięcie okolicznościowego muralu
Miejsce: przed fasadą Centrum Obsługi Zwiedzających
12.10 – „Pawiak, Majdanek, Auschwitz…” – premiera wspomnień Bolesława Burskiego
Rozmowa Nadii Soli-Sałamachy z Działu Historii PMM z Anną Wójcik, redaktorką książki i kierowniczką Archiwum PMM, będzie okazją do poznania niezwykłych losów Bolesława Burskiego i okoliczności wydania jego wspomnień. Choć zostały one spisane w latach 1945–1948, ukazują się drukiem po raz pierwszy dzięki współpracy Muzeum z Wydawnictwem Prószyński.
Książka jest nie tylko bezcennym świadectwem, ale też fascynującą opowieścią o losach wyjątkowego człowieka. Inteligencja, znajomość języków, spryt, obrotność pozwoliły mu ocalić życie. Przenikliwe obserwacje, barwne opisy, dosadne dialogi, dynamiczna narracja sprawiają, że wspomnienia znakomicie się czyta. Mają one wysoką rangę literacką.
Burski urodził się w 1905 r. Był legionistą, harcerzem, działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej. Z wykształcenia inżynier ogrodnik, mieszkał i pracował w Dąbrowie Górniczej. Podczas II wojny światowej działał w Armii Krajowej. Organizował siatki sabotażowe, prowadził tajną szkołę podchorążych w Warszawie, należał do Tajnej Głównej Komendy ZHP na Pradze – późniejszych Szarych Szeregów. Aresztowano w nocy z 26 na 27 grudnia 1942 roku wskutek donosu. Z więzienia gestapo na Pawiaku przewieziony został do KL Lublin w styczniu 1943 roku. W kwietniu 1944 roku wywieziono go do KL Auschwitz. Zbiegł z transportu ewakuacyjnego do KL Mauthausen.
Miejsce: sala audytoryjna Centrum Obsługi Zwiedzających
12.40 – Kuratorskie oprowadzanie po wystawie „Pamiątki”
Państwowe Muzeum na Majdanku rozpoczęło swoją działalność 80 lat temu. Od początku istnienia jednym z jego głównych zadań jest gromadzenie i ochrona obiektów związanych z funkcjonowaniem obozu na Majdanku. Kontynuując tę misję, muzeum zorganizowało w roku jubileuszowym akcję zbierania pamiątek związanych z funkcjonowaniem obozu na Majdanku. Na wystawie „Pamiątki” zaprezentowana zostanie część obiektów, które trafiły w ciągu ostatnich miesięcy do zbiorów PMM.
——-
Ewakuacja więźniów obozu koncentracyjnego w Lublinie trwała od marca 1944 r. W lipcu na Majdanku pozostawało jeszcze blisko tysiąc byłych żołnierzy Armii Czerwonej i półtora tysiąca chłopów z lubelskich wsi aresztowanych w ostatnich dniach czerwca 1944 r. Ostateczna likwidacja obozu nastąpiła w godzinach popołudniowych 22 lipca. Około 800 osób wyprowadzono z Majdanka pod eskortą funkcjonariuszy SS i po kilkudniowym marszu załadowano w Ćmielowie do pociągu jadącego do Auschwitz. Następnego dnia rano, w niedzielę 23 lipca, z Majdanka wyszli niepilnowani przez nikogo chłopi. Wojska I Frontu Białoruskiego wkroczyły na teren obozu kilka godzin później, podczas trwających jeszcze walk o Lublin.
Agnieszka Kowalczyk-Nowak
