Bursztyn jest cennym obiektem badań, gdyż zawiera inkluzje roślinne i zwierzęce sprzed milionów lat i pozwala na wyciągnięcie wniosków na temat ekosystemów minionych czasów. Naukowcy z Museum für Naturkunde Berlin i Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku, we współpracy z pięcioma innymi instytutami badawczymi z Niemiec, Francji i Austrii, opublikowali w czasopiśmie naukowym Earth-Science Reviews nowe zalecenia dotyczące zachowania kolekcji bursztynów jako obiektów światowego i naukowego dziedzictwa.
Bursztyn to kopalna żywica drzew, która powstała miliony lat temu i jest szczególnie znana z doskonałej „trójwymiarowej ochrony” zamkniętych w niej roślin, owadów i pajęczaków. Zarówno inkluzje, jak i sam bursztyn, cieszą się dużym zainteresowaniem naukowców reprezentujących takie dyscypliny, jak zoologia, botanika, paleontologia i geochemia. Zbiory bursztynu są więc cennym dziedzictwem naukowym, kulturalnym i światowym. Kolekcja bursztynu w Museum für Naturkunde Berlin obejmuje ok. 37 000 – 43 000 inkluzji oraz ponad 800 opisów gatunków kopalnych stawonogów.
Pomimo niezwykłego potencjału konserwacyjnego inkluzji, bursztyn jako materiał organiczny jest bardzo wrażliwy na szereg czynników, takich jak światło, susza czy wahania temperatury. Zespół kierowany przez dr Evę Marię Sadowski z Museum für Naturkunde Berlin i Paula Nascimbene’a z American Museum of Natural History New York spróbował więc odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób można chronić kolekcje bursztynu w dłuższej perspektywie, a jednocześnie zachować ich dostępność i użyteczność do badań.
W tym celu naukowcy zbadali, w jaki sposób można rozpoznać procesy gnicia bursztynu oraz jakie czynniki powodują i przyspieszają te procesy. Ponadto zrewidowali dotychczasowy stan wiedzy na temat konserwacji i obróbki bursztynu, aby móc wydać zalecenia dotyczące postępowania z takimi kolekcjami.
Wykazano, że niesprzyjające warunki przechowywania mogą stosunkowo szybko prowadzić do wystąpienia oznak rozpadu, takich jak pękanie, pękanie czy zmiana koloru. Za szczególnie niebezpieczny uważany jest kontakt z olejami, alkoholami i środkami dezynfekującymi oraz innymi rozpuszczalnikami, które mogą nawet nieodwracalnie zniszczyć bursztyn.
Wykazano, że najkorzystniejsze jest przechowywanie bursztynu w ciemności oraz przy stałej średniej temperaturze i wilgotności. Aby ustabilizować detale i uniknąć procesów gnilnych spowodowanych utlenianiem, zaleca się zatopienie bursztynu w żywicy syntetycznej. W swoim artykule naukowcy zestawiają aktualny stan wiedzy, kwestionują i omawiają wspólne metody i praktyki oraz porównują ze sobą korzyści i szkody wynikające z poszczególnych metod ochrony. Badacze opracowali także zaktualizowane protokoły z poszczególnymi etapami pracy dotyczącymi przygotowania i zatapiania bursztynu.
Aby móc wykorzystać kolekcje bursztynu do nowoczesnej infrastruktury informacyjno-badawczej niezbędna jest digitalizacja inkluzji. W tym celu badacze wydali zalecenia dotyczące fotografowania bursztynu oraz badań mikroskopowych inkluzji.
– Ważne jest znalezienie równowagi między zdobywaniem wiedzy z jednej strony, a ochroną bursztynu z drugiej – mówi Eva Maria Sadowski.
