Szaleństwo rokoka!

Pawilon Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu zaprasza na wystawę
Szaleństwo rokoka! Fascynacja rokokiem na Śląsku (XVIII–XXI w.)
14 lipca 2023 – 14 stycznia 2024

Wystawa zorganizowana z okazji jubileuszu 75-lecia Muzeum Narodowego we Wrocławiu

Pomysłodawca i koordynator wystawy: dr hab. Piotr Oszczanowski

Ponad 500 dzieł sztuki – od malarstwa, rzeźby i grafiki, poprzez złotnictwo, meble, porcelanę, ubiory i akcesoria mody aż po fotografie i instalacje wideo – zaprezentowanych zostało na pierwszej w historii muzealnictwa wystawie poświęconej sztuce rokokowej i neorokokowej na Śląsku. Ekspozycję uzupełniają prace współczesnych artystów, dla których rokoko jest źródłem inspiracji. Jest to wielka afirmacja stylu, który w dalszym ciągu fascynuje i zaskakuje.

Celem wystawy jest pokazanie do tej pory niedostrzeganego, niedocenianego i pomijanego zjawiska w sztuce regionu, demonstracja zmian stylistycznych, które miały miejsce na Śląsku od lat 30. po schyłek XVIII w., oraz przypomnienie ponownej fascynacji w XIX w. i początków następnego stulecia, a wreszcie szukanie odpowiedzi na pytanie, czy ta stylistyka interesuje i fascynuje współczesnych?

W sztuce rokoka dawano upust fantazji i imaginacji, idącym w parze z finezją, lekkością i delikatną kruchością. Tematy antyheroiczne, idylli, sztucznych fête galante (wytworna zabawa), wątki pastoralne i orientalne, przedstawienia karnawałowej teatralności, reprezentacyjności konkurującej z intymnością życia prywatnego – zapełniły wyobraźnie artystów.

„Śląsk jako obszar sztuki rokokowej jest szczególnie wdzięcznym obiektem badawczym” – wyjaśnia dr hab. Piotr Oszczanowski, dyrektor MNWr i koordynator wystawy. „To właśnie tutaj doszło w latach 1740–1741 do historycznej zmiany politycznej – zakończyło się dotychczasowe władztwo Habsburgów i rozpoczął się czas panowania Hohenzollernów. Kolejni ich reprezentanci – Fryderyk II Wielki (1740–1786) oraz Fryderyk Wilhelm II (1786–1797) – stworzyli na tym militarnie zdobytym terytorium nie tylko nową administrację, doprowadzili do wymiany śląskich elit, ale stali się także rzecznikami nowego stylu”.

Ozdobą wystawy są dzieła malarzy i rzeźbiarzy śląskiego rokoka: F. A. Schefflera, Canutusa, J. G. Ernsta, F. A. Sebastiniego, A. Dorazila, J. A. Lachela i J. G. Lehnerta. Wiele z tych prac na co dzień zdobi wnętrza śląskich kościołów, zaprezentowanie ich obok siebie w przestrzeni muzealnej jest okazją do porównań, analiz i odkrycia tej wspaniałej, a ciągle mało znanej twórczości.

Nie brakuje dzieł wybitnych artystów europejskiego rokoka, m.in. Pesne’a, Platzera i Coccorante’a, pochodzących z dawnych śląskich kolekcji. A dla podkreślenia europejskiego kontekstu rokoka na Śląsku dopełniają tę prezentację obrazy Tiepola, Watteau, Maulbertscha i Tischbeina.

Wśród pokazywanych zabytków znajdują się też bezcenne relikty z dawnego wyposażenia wrocławskiego Pałacu Królewskiego: meble, obrazy i przykłady słynnego fryderycjańskiego serwisu porcelanowego zwanego Breslauer Stadtschloss. Największą jednak atrakcją są rokokowe zwierciadło z XVIII w. i żyrandol, który do końca wojny zdobił jedną z komnat pałacu, a które odzyskały swój blask dzięki gruntownej konserwacji przeprowadzonej przez MNWr specjalnie na potrzeby tej wystawy.

Z Muzeum Narodowego w Warszawie wypożyczone zostały m.in. XVIII-wieczne stroje pochodzące ze Śląska, wśród nich niezwykle cenny haftowany komplet kobiecy z zamku w Oleśnicy – jeden z dwóch na świecie tej klasy zabytków.

Wyborne przykłady rokokowego rzemiosła artystycznego w postaci złotnictwa, metaloplastyki, medalierstwa, meblarstwa, szkła i ceramiki pokazują, jak powszechne było zauroczenie na Śląsku nową stylistyką.

Wystawa odkrywa też oryginalne wnętrze neorokokowej kaplicy z pałacu w Konarach k. Strzelina, która na czas wystawy w całości została zdemontowana ze stałego miejsca i przeniesiona do sali muzealnej.

Dwie instalacje przygotowane specjalnie na tę ekspozycję przez współczesnych artystów Roberta Sochackiego i Olafa Brzeskiego rozpoczynają i kończą rokokową opowieść. Dzieła innych współczesnych twórców reinterpretują sztukę rokokową i wchodzą z nią w dialog.

„Są to prace takie jak Pompadurka Tadeusza Brzozowskiego grająca z nazwą przedmiotu, oraz takie, w których artyści sięgając do historycznych pierwowzorów malarskich, jak Anna Orbaczewska i Volker Hermes, architektonicznych jak Łukasz Stokłosa i Łukasz Korolkiewicz, czy kostiumowych jak Maria Pinińska-Bereś komentują wpływ historycznych fenomenów na złożoność współczesności” – wyjaśnia Iwona Dorota Bigos, kierowniczka Pawilonu Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej. – „Z rzeźb Aliny Szapocznikow i Yvonne Roeb wyłania się buduarowa intymność i cielesność, Grupa AES+F świadomie wykorzystuje motyw porcelanowego bibelotu, żeby w krytycznie bolesny sposób zwrócić uwagę na aktualne problemy dyskryminacji i niesprawiedliwości społecznej. Rokoko ukazuje swoją aktualną, dużo bardziej złożoną i mocno zaangażowaną stronę”.

Pokazywane dzieła wypożyczono z ponad 30 muzeów (m.in. z Muzeum Narodowego w Warszawie i Krakowie, Zamku Królewskiego na Wawelu, Muzeum Pałacu Króla Jana II w Wilanowie, Muzeum Zamkowego w Pszczynie), instytucji kościelnych (m.in. kościołów w Głogówku i Krzeszowie) i kolekcji prywatnych.

Wystawa jest dostępna dla różnych grup odbiorców. Przy wybranych obiektach umieszczone zostały informacje w PJM oraz kody QR do ściągania nagrań audiodeskrypcji. Do 11 dzieł stworzone zostały pomoce dotykowe dla osób z niepełnosprawnością wzroku.

Wybrane wydarzenia towarzyszące wystawie
▶ wykłady
— 30.09, g. 16.00: Kampowy rzut oka w stronę rokoka, prowadzenie: dr Anna England
— 1.10, g. 16.00: Kobieta rokokowa, jej pasje, możliwości, ograniczenia, prowadzenie: dr Dorota Wiśniewska
— 8.10, g. 16.00: Wiek elegancji. Rokokowa moda na Śląsku, prowadzenie: dr Małgorzata Możdżyńska-Nawotka
— 14.10, g. 16.00: Propaganda polityczna w sztuce śląskiej II poł. XVIII w. Nowy styl, nowe metody
i nowe wyzwania, prowadzenie: dr hab. Piotr Oszczanowski
— 28.10, g. 16.00: Królewski żyrandol, prowadzenie: Elżbieta Gajewska-Prorok
— 25.11, g. 16.00: Od królowej do służącej. Kobiety rokoka w filmie, prowadzenie: Adam Pacholak
— 2.12, g. 16.00: Rzeźba rokokowa na Śląsku, prowadzenie: dr Artur Kolbiarz
— 16.12, g. 16.00: Neorokoko w muzyce popularnej, prowadzenie: dr Jakub Kopaniecki
— 13.01, g. 16.00: Liberte! Wątki rokokowe w kinie współczesnym, prowadzenie: Aleksandra Szwedo
▶ spotkania, oprowadzania i warsztaty
— 16.07, g. 16.00: oprowadzanie po wystawie, prowadzenie: dr hab. Piotr Oszczanowski
— 5.08, g. 18.00: Ornamenty w ruchu – warsztaty tańca intuicyjnego Barbary Przerwy
— 2.09, g. 11.00: Rokoko i natura. Nieoczywiste ścieżki inspiracji – spacer, prowadzenie: Michał Pieczka
— 28.10, g. 16.00: spotkanie z Katarzyną Kozyrą
▶ wakacyjne warsztaty dla dzieci
— 15.07, g. 11.00 — Wakacyjne podróże w rokokowym stylu
— 18.07, g. 11.00 — Kto widział tańczącą filiżankę?
— 25.07, g. 11.00 — Medale i puchary – nie tylko dla sportowców!
— 5.08, g. 11.00 — Tutaj wszystko faluje!
— 22.08, g.11.00 — Kawa, herbata, a może czekolada czyli eleganckie towarzystwo przy stole
— 29.08, g. 11.00 — Kim jest ten Pan? Kim jest ta Pani?
▶ wydarzenia dla osób ze szczególnymi potrzebami
— integracyjne warsztaty sensoryczne „Rokoko w zmysłowej odsłonie”
(z audiodeskrypcją oraz tłumaczeniem na PJM)
2.09, g. 16.00 — Smak: jak smakuje rokoko?
8.10, g. 15.00 — Węch: jak pachnie rokoko?
12.11, g. 15.00 — Wzrok: jak wygląda rokoko?
25.11, g.16.00 — Dotyk: jakie w dotyku jest rokoko?
— warsztaty dla rodzin z dziećmi ze spektrum autyzmu
— oprowadzania i warsztaty dla niewidomych (wybrane piątki w ramach cyklu „O czwartej pod Kopułami”
oraz cykl „Dotknąć muzeum”)
— warsztaty z cyklu „Zobacz i poczuj” z tłumaczeniem na PJM

Źródło: Muzeum Narodowe we Wrocławiu