1 września, jeszcze przed świtem rozpoczęły się w Gdańsku uroczystości upamiętniające 84. rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej. Trwają one cały dzień. Złożono kwiaty w ważnych historycznie miejscach naszego miasta.
Przedstawiciele władz miasta oddali hołd ofiarom wojny na Westerplatte, przy tablicy upamiętniającej zamordowanych polskich nauczycieli z Wolnego Miasta Gdańska, przy tablicy upamiętniającej harcmistrza Jana Ożdżyńskiego, która znajduje się na budynku Dyrekcji Kolei, przy dawnej Victoriaschule, gdzie wisi tablica upamiętniająca Polaków torturowanych i zamęczonych w pierwszych dniach II Wojny Światowej oraz na Placu Obrońców Poczty Polskiej.
W przeddzień rocznicy wybuchu II wojny światowej, Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska z Tomaszem Grodzkim, Marszałkiem Senatu oraz przedstawicielami województwa pomorskiego złożyli kwiaty na grobach westerplatczyków.
Oddano hołd poległym pocztowcom
Główne miejskie uroczystości odbyły się 1 września o godz. 12.00 na Placu Obrońców Poczty Polskiej. W wydarzeniu wzięli udział m.in. kombatanci i weterani walk o wolność Rzeczpospolitej, komandor w st. spoczynku Roman Rakowski, por. w stanie spoczynku Marcin Drożdż i prof. Jerzy Grzywacz, a także przedstawiciele Koła Rodzin byłych Pracowników Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, parlamentarzyści, przedstawiciele korpusów dyplomatycznych, a także Agnieszka Owczarczak, przewodnicząca Rady Miasta Gdańska wraz z radnymi oraz Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska i Monika Chabior, zastępczyni prezydenta ds. rozwoju społecznego i równego traktowania.
– Jest południe. 1 września 1939 roku polscy pocztowcy z Wolnego Miasta Gdańska mężnie bronili się tu już od ponad 7 godzin, choć wynik był przesądzony. Zapisali swe losy na kartach wielkiej historii. Ośmiu poległo i zostało zamordowanych 1 września. Sześciu zmarło od ran w kolejnych tygodniach. 38 rozstrzelali Niemcy 5 października po parodii procesu sądowego. Tylko pięciu uczestnikom obrony poczty dane było przeżyć wojnę. Ze szczególnym uczuciem zawsze myślę o Erwince Barzychowskiej, pierwszej dziecięcej ofierze wojny. Ciężko poparzona w ostatniej fazie walk, zmarła po ośmiu tygodniach cierpień. Wielu gdańszczan przyjdzie dzisiaj na jej grób na cmentarzu na Zaspie. W tym symbolicznym miejscu trzeba przypomnieć, że to cywile, a nie żołnierze byli najliczniejszymi ofiarami II wojny światowej – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – Tylko znając przyczyny wojny i jej skutki, nie damy się zwieść, będziemy dbać o bezpieczeństwo i pielęgnować mądre sojusze, rozpoznamy w porę zło. Wojna w Ukrainie to nadto aktualna lekcja. Nie trzeba już nam symboli bohaterstwa, ofiarnej śmierci, trzeba nam solidarności, zwycięstwa nad złem i tryumfu wolności. Wieczna pamięć obrońcom Westerplatte i Poczty Polskiej! Pamięć Polakom z Gdańska i całego Pomorza, katowanym w Victoriaschule i mordowanym w Stutthofie! Nigdy więcej wojny! – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
Przemówienie wygłosił także prof. Jerzy Grzywacz ps. Tapir.
– Jesteśmy w miejscu szczególnym, w którym nasi rodacy mieszkający wówczas w Gdańsku, złożyli swoje życie za wolność naszego narodu. Wolność to cecha, którą obdarował nas wszystkich Bóg. Obdarował nas w taki sposób wolną wolą, że może przyjąć także odpowiedź „nie”. Tą wartość, którą jest wolność, naród polski ceni sobie bardzo wysoko. Przykładem tego jest tragiczna obrona Poczty Polskiej, w której kilkadziesiąt osób zdecydowało się oddać swoje życie w imię wolności. Tragicznym elementem ludzkiego bytowania jest, nie kto inny, ale drugi człowiek, który jest zdolny do tego, by starać się innym wolność odebrać. W historii ludzkości jest tyle wojen, przez chęć zniszczenia cudzej wolności. Dlatego tu, w miejscu tragicznych wydarzeń obrony Poczty Polskiej, chcę z głębokim wzruszeniem i z pełnym szacunkiem powiedzieć tym obrońcom – nie tylko im, ale także Westerplatczykom i innym, którzy w czasie wojny zginęli – cześć i chwała Waszej pamięci – mówił Jerzy Grzywacz.
Inauguracja roku szkolnego
Poza złożeniem kwiatów i oficjalnymi przemowami, przy pomniku Obrońców Poczty Polskiej odbyła się także uroczysta inauguracja roku szkolnego dla uczennic i uczniów Zespołu Szkół Morskich im. Bohaterskich Obrońców Westerplatte oraz Zespołu Szkół Łączności im. Obrońców Poczty Polskiej.
– Największa nadzieja w młodych. Zwracam się do uczennic i uczniów Zespołu Szkół Morskich im. Bohaterskich Obrońców Westerplatte i Zespołu Szkół Łączności im. Obrońców Poczty Polskiej, a także ich pedagogów. Dziękuję Wam bardzo za aktywny udział w dzisiejszym spotkaniu. W Was nadzieja, że za kolejnych dziesięć, dwadzieścia, trzydzieści lat wciąż będzie trwać pamięć pełna szacunku i wdzięczności wobec tych, dla których ojczyzna była droższa niż życie – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
Miejsce spoczynku
1 września o godz. 17.00 na cmentarzu Ofiar Terroru Hitlerowskiego zostały złożone wieńce. Na zakończenie Cappella Gedanensis wykonała pieśni patriotyczne.
To właśnie na gdańskiej Zaspie odkryto zbiorowy grób zamordowanych w egzekucji obrońców Poczty Polskiej. Po identyfikacji, szczątki zostały złożone w mogile.
Marta Formella
Urząd Miejski w Gdańsku
