W zabytkowym ratuszu Miasteczka Galicyjskiego w Nowym Sączu wręczono Nagrody Województwa Małopolskiego im. Mariana Korneckiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie ochrony i opieki nad zabytkami architektury drewnianej Małopolski oraz Nagrody Województwa Małopolskiego im. Romana Reinfussa za wybitne i szczególne osiągnięcia w dziedzinie zachowania lokalnej tożsamości kulturalnej w Małopolsce. Pamiątkowe statuetki, czeki i dyplomy w imieniu Iwony Gibas z zarządu województwa wręczyły radne województwa: Anna Mikosz, Marta Mordarska i Jadwiga Wójtowicz.
Przyznawane przez władze Województwa Małopolskiego nagrody im. Mariana Korneckiego oraz Romana Reinfussa nie tylko upamiętniają swoich patronów, ale są wyrazem mecenatu wobec szczególnie zasłużonych opiekunów, miłośników i promotorów zabytkowej architektury drewnianej i dziedzictwa regionalnego w Małopolsce.
25 tys. zł ufundowane z budżetu Województwa Małopolskiego w ramach Nagrody im. Mariana Korneckiego otrzymał Michał Winiarski, właściciel osady młyńskiej w Roztoce-Brzezinach. Z kolei pulą nagród o wysokości 30 tys. zł w ramach Nagrody im. Romana Reinfussa podzielili się tegoroczni zwycięzcy: Adam Bartosz – laureat I Nagrody o wartości 15 tys. zł, Maria Danuta Cetera, która zdobyła II Nagrodę w wysokości 9 tys. zł oraz Maria Dudek, która w ramach III Nagrody otrzymała 6 tys. zł.
W ramach Nagrody im. Mariana Korneckiego Zarząd Województwa przyznał także trzy wyróżnienia: Barbarze i Krzysztofowi Jędrzejek prowadzącym Prywatne Muzeum – Skansen na Jędrzejkówce w Laskowej, Adamowi i Wojciechowi Pisarczykom – właścicielom „Organistówki” w Rabce Zdroju oraz Ks. Jerzemu Adamczykowi – Proboszczowi Parafii pw. Św. Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie w Zakopanem. Ponadto w ramach Nagrody im. Mariana Korneckiego Zarząd Województwa przyznał dwa wyróżnienia: dla Zenobii Wełny i Stanisława Franciszka Czepiela.
Nagroda Województwa Małopolskiego im. Mariana Korneckiego
Kapituła Nagrody oraz Zarząd Województwa Małopolskiego doceniły wieloletnie zaangażowanie Michała Winiarskiego – właściciela osady młyńskiej w Roztoce Brzezinach, który przywrócił ją do świetności i uczynił z niej ważny ośrodek życia kulturalnego oraz społecznego w gminie Gródek nad Dunajcem. Od kilkunastu lat prowadzi prace rewaloryzacyjne zabudowań, mechanizmów i sprzętów znajdujących się w osadzie oraz podejmuje działania kulturalne i popularyzatorskie o zasięgu lokalnym i ogólnopolskim. Drewniana zagroda młyńska z lat 20 XX w., na którą składa się dom, stajnia, stodoła, młyn i tartak, to jedna z nielicznych tradycyjnych zagród na Sądecczyźnie, która w autentyczny sposób zachowała swój układ i wyposażona jest w oryginalne obiekty i urządzenia techniczne związane z młynarstwem. W domu młynarza zgromadzono rodzinne pamiątki, dokumenty, fotografie, literaturę poświęconą młynarstwu oraz przedmioty, które składały się kiedyś na wyposażenie wiejskiej chaty. Znajduje się tam także czynny piec chlebowy, który wykorzystywany jest w trakcie organizowanych warsztatów do tradycyjnego wypieku pieczywa z różnego rodzaju tradycyjnie mielonych zbóż w oparciu o lokalne receptury. Istotnym wątkiem wyeksponowanym w domu jest historia osady i jej mieszkańców podczas II wojny światowej.
Dzięki wyjątkowej pasji i wielkiemu zaangażowaniu Michała Winiarskiego osada odzyskała dawny blask i stała się reprezentatywnym miejscem, gdzie można się zapoznać z tajnikami unikalnej techniki młynarstwa – w okresie letnim udostępniana jest dla zwiedzających.
Wyróżnieni w ramach Nagrody Barbara i Krzysztof Jędrzejek również prowadzą prywatny skansen – Skansen na Jędrzejkówce, który obejmuje kolekcję etnograficzną z okolic Laskowej. Właściciele konsekwentnie powiększają kolekcję przenosząc kolejne, charakterystyczne dla regionu obiekty dziewiętnastowiecznego, wiejskiego budownictwa drewnianego oraz wzbogacając już posiadane zbiory o kolejne eksponaty prezentujące lachowską kulturę materialną. Plenerowa ekspozycja ma w zamyśle właścicieli stworzyć zespół funkcjonalnie powiązanych ze sobą zabytkowych obiektów odzwierciedlających kulturę i historię mieszkańców Laskowej i najbliższych okolic. Aktualnie zbiory prezentowane są w ośmiu obiektach uzupełnionych małą architekturą jak drewniane kapliczki, przydrożna XIX wieczna kamienna kapliczka, pasieka z kolekcją uli czy rekonstrukcja barci w potężnym dębowym pniu. Skansen został umieszczony na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce oraz objęty programem Wrota Pogórza w kategorii Ludowe Wrota. Do obiektów wartych uwagi na terenie Skansenu należą spichlerze, młyn, suszarnie i kuźnie.
Właścicieli „Organistówki” w Rabce Zdroju – Adama i Wojciecha Pisarczyka – Zarząd Województwa wyróżnił za wzorcowo przeprowadzony remont budynku z ok. 1860 r. w wiosce Olszówka niedaleko Rabki. W katastrofalnym stanie w 2020 r. kupił go Adam Pisarczyk i jego syn Wojciech, którzy rozpoczęli kompleksowy remont zakończony we wrześniu 2022 roku. Wykonano m.in. remont i odbudowę fundamentów, wymianę belek ścian zewnętrznych, wymianę 90% ścian wewnętrznych, stropów, więźby dachowej, a dach pokryto modrzewiowym gontem). Właściciele zadbali o nowoczesne instalacje oraz przygotowali teren wokół budynku do realizacji imprez plenerowych służących promowaniu dziedzictwa architektury drewnianej. Koszt remontu budynku wyniósł 1,1 mln zł., a całą kwotę ponieśli właściciele. Dzięki ich staraniom reprezentacyjny budynek z II połowy XIX w. został uchroniony przed grożącą mu katastrofą budowlaną.
Doceniono również prace oraz zaangażowanie ks. proboszcza Jerzego Adamczyka, który prowadzi remont konserwatorski Kościoła pod wezwaniem św. Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie, uznawanego za najstarszy kościół drewniany na Skalnym Podhalu i jeden z najstarszych tego typu w Polsce. Zbudowano go w latach 1710 – 1720. Pierwotnie stał w Zakrzowie koło Kalwarii Zebrzydowskiej. Po wzniesieniu tam w 1922 r. nowej świątyni niszczał, nieużywany dlatego na przełomie 1947/1948 r. został przeniesiony do Zakopanego i zainstalowany na Harendzie. Z uwagi na fakt, iż renowacji wymaga cały kościół, remont podzielono na części. W pierwszej kolejności wykonano prace budowlano-konserwatorskie sygnatury oraz zrekonstruowano gont nad nawą główną, prezbiterium kościoła oraz na sobotach. Ponadto wewnątrz kościoła wykonano balustradę chóru. Renowację kościółka umożliwiło wyjątkowe zaangażowanie Księdza proboszcza zarówno w pozyskiwaniu środków zewnętrznych na prace przy kościele, jak również w sam remont kościoła. Obecnie Proboszcz parafii ubiega się o środki na kontynuację prac przy zabytkowej świątyni.
Nagroda Województwa Małopolskiego im. Romana Reinfussa
Z kolei Nagrody im. prof. Romana Reinfussa trafiły do rąk wybitnych małopolskich etnografów i regionalistów. I Nagrodę w wysokości 15 tys. zł odebrał Adam Bartosz – wieloletni Dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie (1980-2012). Specjalista w dziedzinach: muzeologii, etnografii regionu tarnowskiego, kultury i historii Romów oraz Żydów w Galicji. Był uczniem prof. Romana Reinfussa, z którym współpracował od 1976 roku przy organizowaniu konkursów „Malowana Chata” w Zalipiu, a następnie przejął samodzielnie ich prowadzenie. Opracował koncepcję ekspozycji muzealnej w Zagrodzie Felicji Curyłowej. W 1979 r. zorganizował pierwszą w Polsce wystawę poświęconą Romom „Cyganie w kulturze polskiej”, a w 1982 r. – pierwszą po wojnie wystawę poświęconą Żydom „Żydzi w Tarnowie”. Jest twórcą pierwszej na świecie i przez wiele lat jedynej, stałej wystawy muzealnej poświęconej Romom – „Cyganie. Historia, kultura”. Zainicjował projekt „Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów”. Jest jednym z inicjatorów powołanego w 1988 r. Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej, od 1995 r. jego prezesem. Pomysłodawcą i organizatorem dorocznych „Dni Pamięci Żydów Galicyjskich” w Tarnowie i okolicznych miasteczkach.
9 tys. zł w ramach II Nagrody im. Romana Reinfussa otrzymała Maria Danuta Cetera – uznana etnografka, badaczka, dokumentalistka i autorka specjalistycznych publikacji obejmujących dziedzictwo kulturowe Krakowiaków w obszarze materialnym jak i niematerialnym, autorka i kuratorka kilkunastu wystaw, wykładowca seminariów oraz warsztatów rękodzielniczych, konsultant, doradca oraz edukator amatorskiego ruchu folklorystycznego, animatorka kultury ludowej. Pani Maria jest ponadto twórcą Izby Regionalnej im. ks. Jana Królikiewicza w Wojniczu, autorką i realizatorką stałej, dwuczęściowej wystawy etnograficznej pn. „Rzemiosła wiejskie i wnętrze jednoizbowej chaty…”. Jako badacz terenowy była organizatorem i realizatorem praktyk dla studentów Etnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, obejmujących badania etnograficzne regionu Pogórza Ciężkowickiego i gminy Szczurowa. Autorka wielu wystaw poświęconych kulturze ludowej Ziemi Tarnowskiej.
Jako kierownik Muzeum Etnograficznego w Tarnowie jest autorką wielu wniosków ministerialnych dotyczących tradycyjnej kultury ludowej Powiśla Dąbrowskiego. Efektem tego jest organizowany od 59 lat po dzień dzisiejszy Konkurs MALOWANA CHATA w Zalipiu. Jest także realizatorką od strony merytorycznej projektu SKANSENOVA.
III Nagrodą w wysokości 6 tys. zł uhonorowano Marię Dudek z Gronia, opiekująca się Wiejskim Domem Kultury Walusiówka w Leśnicy Groniu – założycielkę i kierownika Dziecięcego Zespołu Góralskiego „Zawaternik”, z którym pracuje od 40 lat, ponadto kierownik Zespołu Góralskiego „Ślebodni” z Leśnicy-Gronia. Laureatka przez 40 lat gromadziła eksponaty dotyczące kultury ludowej Podhala, co zaowocowało utworzeniem izby regionalnej w „Walusiówce”, gdzie pełni funkcję przewodnika oraz sprawuje nad izbą opiekę merytoryczną.
Maria Dudek pełni także funkcję Wiceprezesa Związku Podhalan Oddziału Groń-Leśnica, Prezesa Stowarzyszenia Przyjaciół Zespołu Góralskiego Zawaternik oraz Członka Zarządu Rady Powiatu Tatrzańskiego.
Ponadto w ramach Nagrody Zarząd Województwa przyznał dwa wyróżnienia: dla Zenobii Wełny i Stanisława Franciszka Czepiela.
Zenobia Wełna, która jest choreografem, akompaniatorem a zarazem pedagogiem prowadzącym zespoły folklorystyczne w miejscowości Brzeszcze w Małopolsce Zachodniej jest instruktorem i kierownikiem Zespołu Pieśni i Tańca „Iskierki” oraz grupy „Iskierkowa Familia” Dzięki współpracy z Ośrodkiem Kultury w Brzeszczach w 2020 r. zrealizowała projekt „Mali i duzi tańczą po brzeszczańsku”, który zakładał m.in. odtworzenie nut tradycyjnych tańców brzeszczańskich z archiwalnych nagrań będących w posiadaniu Zespołu „Brzeszczanki’ oraz opracowanie układów i organizację warsztatów tańca ludowego w gminnych szkołach. Był to pierwszy z kilku projektów, w ramach którego dzieci z lokalnych szkół mogły poznać elementy rodzimej historii i tradycji, jakimi były mało znane przed rozpoczęciem projektu tańce brzeszczańskie.
Natomiast Stanisław Franciszek Czepiel to „człowiek orkiestra”: muzyk, dyrygent, lutnik, poeta, rzeźbiarz i malarz, wszechstronny artysta ludowy, szeroko znany zarówno jako dyrygent i osoba związana z muzyką i lutnictwem, jak i twórca sztuki takiej jak rzeźba i malarstwo. Dzięki niemu powstała pierwsza w Polsce szkoła lutnicza z siedzibą w Nowym Targu, której był założycielem i wykładowcą. Uczył gry na skrzypcach młode pokolenie ponad 40 lat. Pisze także wiersze zarówno gwarą, jak i językiem literackim. Jest autorem ponad 500 rzeźb o tematyce ludowej. Namalował ponad 300 obrazów. Należy do wielu organizacji. Jest członkiem Związku Polskich Artystów Lutników, Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie, Związku Podhalan oddział górali Pienińskich w Krościenku nad Dunajcem, który reaktywował zostając jego pierwszym prezesem.
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
