Wystawa drzeworytów Kitagawy Utamaro to wyjątkowa prezentacja arcydzieł sztuki japońskiej pochodzących ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie.
„Kitagawa Utamaro to jeden z największych mistrzów japońskiego drzeworytu okresu Edo (1603–1868), uchodzący za znawcę i piewcę kobiecego piękna. Był jednym z pierwszych Japończyków, którzy zafascynowali świat zachodni już w XIX wieku. Zachwycił odbiorców wydłużonymi proporcjami ciała, wyrafinowanymi kompozycjami, subtelnym, acz zdecydowanym operowaniem linią, która nadaje charakter bohaterom i kształtuje nie tylko formę, ale i atmosferę przedstawienia. Artysta skupia się na cechach charakteru, na pozycji społecznej i nakreśla relacje międzyludzkie. Osiąga efekt poprzez analizę postaci oraz mistrzowskie projektowanie scen. Żyjąc w epoce celebrującej przepływanie chwili, Utamaro poddaje się głównemu nurtowi ukiyo-e – obrazów przepływającego świata. Genialne i ponadczasowe osiągnięcia stylistyczno-formalne – m.in. zbliżenia kadru postaci, od ujęcia do kolan po całkowicie nowatorskie portretowe ujęcie twarzy, określane jako ōkubi-e (obrazy wielkich głów) – zaważyły na późniejszym portretowaniu przez innych japońskich artystów. Prezentowane na wystawie portrety kobiet pokazują go jako artystę patrzącego z wielką wrażliwością na swoje bohaterki. Zdaje się, że dostrzega piękno w każdej z nich” – pisze Beata Romanowicz, kuratorka wystawy.
Narracja wystawy prezentowanej w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie jest prowadzona w oparciu o klasyczne kategorie tematyczne porządkujące japońską sztukę. Ekspozycję otwierają drzeworyty z kategorii „Wokół dzieci”, czyli boshi-e – obrazy matek z dziećmi, prezentujące ich wspólne zabawy często z dużym poczuciem humoru, bliskiego również odbiorcom spoza granic dawnej Japonii. Następnie pokazano bijin-ga – „Portrety pięknych kobiet” i kadry ōkubi-e – „Zbliżenia portretowe”. Dalej znajdują się liczne drzeworyty przedstawiające bogów szczęścia, historie miłosne czy obrazy erotyczne. Wyjątkową wartość wnoszą dwie unikatowe, jedyne istniejące na świecie grafiki. Pierwsza z nich, „Wódz Minamoto-no Yoritomo na polowaniu”, zaliczana jest do kategorii musha-e, czyli obrazów wojowników; druga, zatytułowana „Sadzenie ryżu”, nawiązuje do pejzażu fukei-ga.
Kuratorka wystawy nie tylko wybrała na ekspozycję dzieła pokazujące różnorodność i wyjątkowy styl Utamaro, ale też stworzyła wystawę w wystawie. Podkreśleniu piękna szat sportretowanych postaci służy bowiem prezentacja tkanin – kimon i innych strojów, takich jak narzuty haori, płaszczyki podróżne michiyuki, sandały geta, wachlarze, lustra czy chusty furoshiki wraz z akcesoriami. Przegląd drzeworytów uzupełniają przykłady japońskiego rzemiosła artystycznego, m.in. wyroby z laki, przybory do kaligrafii, instrumenty muzyczne. Drzeworyty będą prezentowane w sposób odnoszący je do realiów ówczesnej epoki i jej kultury oraz świata otaczającego mistrza Utamaro, a także do tradycji, która wciąż jest kultywowana w Japonii. Łącznie na ekspozycji znajdzie się około 300 obiektów.
Zamiarem zespołu projektowego było uczynienie ekspozycji jak najbardziej dostępną. W tym celu do kilku obiektów zamówiono tyflografiki – plansze dla osób niewidzących, które przygotował Lech Kolasiński. Kuratorka i konsultant ds. dostępności Adrian Wyka przygotowali audiodeskrypcję, którą będzie można otworzyć za pomocą kodu QR. Zaplanowano również zestaw kart dla rodzin z dziećmi, które lubią zwiedzać aktywnie – do wyboru: „Utamaro-memory” lub „Utamaro-ubiory”. Publikacjami towarzyszącymi wystawie są katalog drzeworytów i album z poezją o miłości w nawiązaniu do świata owadów i małych stworzeń.
Bezprecedensową wartością prezentowanej wystawy jest możliwość stworzenia całej narracji wyłącznie na bazie kolekcji własnej Muzeum Narodowego w Krakowie, zbudowanej w oparciu o dar Feliksa „Mangghi” Jasieńskiego z 1920 roku oraz późniejsze zakupy i dary. „Należy podkreślić, że te najwyższej rangi zbiory cieszą się międzynarodową renomą, a Muzeum Narodowe w Krakowie regularnie prezentuje je na wystawach stałych i czasowych w kraju i za granicą. Wystawa Kitagawy Utamaro to kolejna w serii monograficznych wystaw poświęconych najsłynniejszym twórcom ukiyo-e – poprzednia, poświęcona twórczości Katsushiki Hokusaia, odbyła się w 2021 roku” – pisze Andrzej Szczerski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.
Mamy nadzieję, że wystawa przybliży odbiorcy bogactwo kultury Japonii i wyjątkową twórczość Kitagawy Utamaro.
Wystawę patronatem honorowym objęła Ambasada Japonii w Polsce. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Tekst powstał w oparciu o materiały źródłowe autorstwa Beaty Romanowicz, kuratorki wystawy.
INFORMACJE DLA ZWIEDZAJĄCYCH
__________________________________________________________________________
WYSTAWA „Utamaro”
Miejsce: MNK Gmach Główny
Czas trwania: 17.01.2025–13.04.2025
Godziny trwania: poniedziałek: nieczynne, wtorek-niedziela: 10.00–18.00
Kuratorka wystawy: Beata Romanowicz
Współpraca kuratorska: Agnieszka Gach
Koordynacja: Katarzyna Myszor
Projekt aranżacji wystawy: Wzorro Design
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Patronat Honorowy Ambasady Japonii w Polsce
Mecenas MNK: PGE Polska Grupa Energetyczna
Partnerzy Strategiczni MNK: Totalizator Sportowy
Instytucja współfinansująca: Toshiba International Foundation
Partner promocyjny: AMS
Partnerzy medialni: Onet, Polskie Radio, Wyborcza.pl, Wysokie obcasy.pl, National Geographic Polska, Torii, Tajfuny, Radio Kraków, Radio Kraków Kultura, TVP 3 Kraków
MNK Media
