Mundur marynarza – ubiór wyjściowy marynarza z wczesnych lat 50-tych XX wieku, składający się z kurtki, spodni, koszuli, czapki zimowej, czapki letniej oraz furażerki z orłem. Na kurtce, po prawej stronie u góry odznaka wzorowy marynarz wz. 1951. Na ramionach bluzy znajdują się naszywki: dwie na lewym ramieniu: stopień oraz oznaka specjalizacji (motorzysta – drenażysta). Czerwone szewrony oznaczają lata nauki w szkole oficerskiej lub podoficerskiej. Na czapkach zimowej i letniej na podszewce pieczęcie z wybitym rokiem produkcji 1951. Do umundurowania dołączona jest książeczka wojskowa nr A.380281, przepustka, oraz trzy czarno-białe zdjęcia. Wszystkie archiwalia i fotografie są po starszym marynarzu Czesławie Maziarzu. Okres lat 50-tych XX wieku był kluczowy dla odbudowy i modernizacji polskiej Marynarki Wojennej po II wojnie światowej. W tym czasie siły morskie były reorganizowane, co miało odzwierciedlenie w umundurowaniu i wyposażeniu marynarzy. Zakupione umundurowanie posiada nazwisko użytkownika. Tym bardziej jest to obiekt niezwykle cenny. W sposób zasadniczy stanowi uzupełnienie kolekcji umundurowania marynarskiego, będącego w posiadaniu muzeum. Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu pozyskało go dzięki wydatnej pomocy finansowej Polskiej Żeglugi Morskiej i Fundacji Publico Mare ze Szczecina. Serdecznie dziękujemy dyrektorowi naczelnemu Polskiej Żeglugi Morskiej panu Dariuszowi Doskoczowi.
ORP Sęp – polski okręt podwodny, jedna z dwóch jednostek typu Orzeł wybudowanych dla Marynarki Wojennej w Holandii. Okręt o wyporności podwodnej 1473 ton został zwodowany 17 października 1938 roku w stoczni Rotterdamsche w Rotterdamie. Brał udział w walkach z Niemcami w 1939 roku podczas których odniósł uszkodzenia od okrętów nawodnych Kriegsmarine. Popłynął do Szwecji, gdzie został internowany do końca wojny. 28 października 1945 roku okręt powrócił do Gdyni pod dowództwem dotychczasowego dowódcy, kmdr. ppor. Władysława Salamona, a 30 listopada tego samego roku wznowił służbę w Marynarce Wojennej. W 1951 roku ośmiu członków załogi „Sępa” niesłusznie oskarżono o spisek, na jednym z nich wykonano wyrok śmierci, pozostałe zaś osoby zostały skazane na długoletnie pozbawienie wolności. 3 grudnia 1964 roku doszło w trakcie rejsu do eksplozji akumulatorów i pożaru, w wyniku którego śmierć poniosło osiem osób. 2 września 1969 roku jednostka została wycofana ze służby, a 15 września tego samego roku skreślona z listy okrętów floty.
Pamiątka służby na ORP ,,Sęp” – do muzeum trafiła metalowa, ozdobna pamiątka służby na okręcie podwodnym ORP Sęp ze zdjęciem marynarza. Na odwrocie zdjęcia znajduje się napis: ,,Na pamiątkę koledze razem spędzonych chwil w szkole kolega Zuk 04.03.1954 r.”.
Kolejnym eksponatem związanym z polskim okrętem podwodnym jest metalowy model okrętu podwodnego ORP ,,Sęp”,na którym znajduje się napis ,,Ludwik Herczak 25 lat służby w Marynarce Wojennej Gdynia 1970 rok”.
Ludwik Herczak-Osmoliński, urodzony 7.08.1928, zmarł 8.02.2013. Żył 84 lata. Pionier Kołobrzegu, marynarz, syn pułku, były żołnierzem Armii Krajowej (III Obwód „Waligóra” (Wola) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – pluton łączności, pseudonim ,,Kolejarz”). W Powstaniu Warszawskim walczył wspólnie z ojcem Władysławem. Do Kołobrzegu trafił 20 kwietnia 1945 roku w pierwszym transporcie skierowanym nad Parsętę. Jako porucznik marynarki służył m.in. na okrętach podwodnych. (Dywizjon Okrętów Podwodnych – pododdział Marynarki Wojennej PRL utworzony z dniem 15 grudnia 1945 roku w składzie ORP „Żbik”, „Ryś” oraz „Sęp”). Po zdjęciu munduru, pracował we flocie rybackiej, osiągając tytuł „Szypra Pierwszej Klasy”. Założył w Kołobrzegu Klub Pioniera (miał legitymację nr 1). Uratował
4-letniego Aleksandra Kwaśniewskiego, który na wycieczce w Kołobrzegu wpadł do kanału portowego. Uratowany wielokrotnie składał mu za to podziękowania, także jako prezydent będąc w Kołobrzegu. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zdjęcie komandora Stanisława Mieszkowskiego z żoną Anną, które pochodzi z lat 30-tych XX wieku.
Na zdjęciu komandor Mieszkowski w stopniu porucznika marynarki z Anną Marią Krasuską.
Historia garnizonu Kołobrzeg
Po zakończeniu walk o miasto, Kołobrzeg przejęły wojska radzieckie. 31 maja 1945 roku miasto przejęła administracja polska z rąk płk. Bobirenko. Władzę objął pierwszy prezydent – Stefan Lipicki. 15 grudnia 1945 roku w Kołobrzegu przy ul. Rybackiej powstała strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. Pierwszym dowódcą był kpt. Jan Mikoszewski.
25 maja 1945 roku do Kołobrzegu dyslokowano ze Szczecina dwie jednostki artylerii 12. DP: 34. Pułk Artylerii Lekkiej, który miał stacjonować w koszarach przy ul. Szczecińskiej oraz 15. Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej, który trafił do koszar przy ul. Koszalińskiej. Dowódcą 34. Pułku był mjr Antoni Kopyłowicz, który został jednocześnie pierwszym powojennym dowódcą Garnizonu Kołobrzeg, dodajmy: polskim dowódcą, bowiem do tej pory funkcję
tę pełnili oficerowie radzieccy. Od 1949 roku Kołobrzeg zaczyna zapełniać się żołnierzami Wojska Polskiego. 30 marca 1949 roku na postawie rozkazu ministra obrony narodowej dokonano przeformowania 8. DP na etat 8. Zmotoryzowanej DP, która w maju i czerwcu 1949 roku została przesunięta z okolic Łodzi na Pomorze Środkowe. Podporządkowano
ją dowódcy nowo sformowanemu 1. KPanc. To nie koniec zmian. Lata 50-te były rekordowe, jeśli idzie o zapełnienie Kołobrzegu wojskiem. I tak 12 czerwca 1950 roku zapadła decyzja o sformowaniu Ruchomego Warsztatu Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego Nr 2, przy ul. Koszalińskiej, a 91. Pułk Artylerii Przeciwpancernej przeformowano na nowy etat i podporządkowano bezpośrednio Dowódcy OW-II. 17 maja 1950 roku z Rogowa do Kołobrzegu dyslokowano
32. Pułk Zmechanizowany. 34. Pułk Artylerii Lekkiej został przeformowany na 34. Pułk Artylerii Haubic.
Pod koniec 1957 roku, stan jednostek Wojska Polskiego w Kołobrzegu wyglądał następująco: 32. Pułk Zmechanizowany – JW 1746 Kołobrzeg, 103. Dywizjon Artylerii Haubic 8. DZ, 104. Dywizjon Artylerii Haubic, 8. DZ 48. Szkolna Bateria Artylerii 8. DZ, 39. Batalion Medyczno-Sanitarny 8. DZ, 2. Dywizyjny Warsztat Uzbrojenia 8. DZ, Dowództwo 3. Brygady Obrony Wybrzeża, 15. Batalion Obrony Wybrzeża, 18. Batalion Szkolny, 54. Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej.
Marynarka Wojenna
Port Wojenny Kołobrzeg utworzono w 1947 roku, był bazą Marynarki Wojennej, ale też punktem zaopetrzenia i logistyki. W 1958 powstał 4. Dywizjon Trałowców, którego celem było oczyszczanie wód z min morskich. Funkcjonował on do roku 1989. W 1958 zapoczątkowano również Morską Jednostkę Rakietową, nowoczesną jak na owe czasy. Odpowiedzialna była za obronę wybrzeża przed zagrożeniami ze strony morza, w tym atakami okrętów rakietowych. Jednostka została rozwiązana na początku lat 80-tych w ramach reorganizacji Marynarki Wojennej. W roku 1971 do Portu Wojennego Kołobrzeg dołączył Okręt Szkoleniowy „Wielkopolska”. Był to okręt przenzaczony do szkolenia młodych marynarzy i kadry oficerskiej Marynarki Wojennej. Kołobrzeg stał się w tym okresie jednym z głównych portów dla jednostek szkoleniowych marynarki. Okręt został wycofany ze służby w 1991 roku. Dodatkowo w roku 1955 powołano Pułk Artylerii Przeciwlotniczej, który pełnił istotną rolę w kontekście Marynarki Wojennej, mając za zadanie obronę wybrzeża przed atakami powietrznymi i innymi potencjalnymi zagrożeniami. Pułk rozwiązano w 1992 roku, a część jego struktur przeniesiono do innych garnizonów w kraju. W 1960 roku do Kołobrzegu przeniesiono Bałtycki Dywizjon Okrętów Pogranicza (BDOP). Był to morski samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza. W 1965 roku przemianowany na 32. Dywizjon Okrętów Pogranicza. Od 1967 podporządkowany został Morskiej Brygadzie Okrętów Pogranicza, a w 1972 przekazany został dowództwu Marynarki Wojennej. Następnie jako Bałtycki Dywizjon Straży Granicznej działał do 1 stycznia 2000 roku, kiedy to został zniesiony.
Inną częścią Wojsk Lądowych sprzężonych z Portem Wojennym Kołobrzeg był Punkt Oparcia Marynarki Wojennej (POMW), który pełnił rolę organizacyjną i koordynującą działania Marynarki Wojennej w regionie. Był odpowiedzialny za funkcjonowanie portu wojennego, transport jednostek i logistykę. POMW funkcjonował do końca lat 80-tych, kiedy Kołobrzeg stracił część swojej roli jako kluczowy punkt Marynarki Wojennej. W 1991 roku sformowano Komendę Portu Wojennego Kołobrzeg (KPWK) oraz 16. Dywizjon Kutrów Zwalczania Okrętów Podwodnych. Bazowało tu 11 kutrów projektu 918M, 2 okręty ratownicze ORP „Zbyszko” i ORP „Maćko”, holownik H-9 oraz barka paliwowa B-3. KPWK rozformowano 31 grudnia 2006 roku, a w miejscu dawnego portu wojennego powstał Punkt Bazowania Kołobrzeg (PBK) podlegający 8. Flotylli Obrony Wybrzeża.
APEL
Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu szuka pamiątek związanych z Marynarką Wojenną RP i Garnizonem Kołobrzeg. Kontakt email:muzeum@muzeum.kolobrzeg.pl, alekost@wp.pl, tel. 601 402 400.
