Paintings, Politics and the Monuments Men: The Berlin Masterpieces in America to wystawa opowiadająca o tym, jak i dlaczego niektóre z najbardziej znanych europejskich obrazów zaraz po drugiej wojnie światowej opuściły Niemcy i trafiły do Stanów Zjednoczonych. Ekspozycję tę będzie można oglądać w Cincinnati Art Museum od 9 lipca do 3 października.
Od dojścia do władzy narodowych socjalistów w 1933 r. do końca wojny w 1945 r. polityka i praktyki nazistów doprowadziły do systemowych represji wobec artystów w Niemczech, a także do grabieży i sprzedaży dzieł sztuki – zwłaszcza pochodzących od żydowskich kolekcjonerów – w całej Europie. Dzieła przechodziły z rąk do rąk w wyniku nieetycznych lub wątpliwych transakcji.
W ostatnim okresie II wojny światowej wojska alianckie starały się chronić europejskie dzieła sztuki, archiwa i pomniki. Po wojnie zrabowane przez nazistów dzieła zwracano prawowitym właścicielom. Działania te prowadzili członkowie grupy Monuments, Fine Art and Archives, utworzonej w 1943 r. w ramach Sekcji Spraw Cywilnych i Rządu Wojskowego armii alianckich. W jej szeregach byli kuratorzy muzealni, historycy sztuki i inne osoby przeszkolone w rozpoznawaniu dzieł sztuki i opiece nad nimi.
Przygotowywana przez Cincinnati Art Museum wystawa Paintings, Politics and the Monuments Men zwraca uwagę na mniej znany epizod dotyczący późnowojennych i powojennych „wędrówek” dzieł sztuki: to wywiezienie do USA 202 obrazów z kolekcji Muzeów Państwowych w Berlinie. Dzieła te powstały w okresie od XVI do XVIII wieku) i były częścią zbiorów, które żołnierze amerykańscy odnaleźli wiosną 1945 roku w kopalni soli Kaiseroda w Turyngii. W 1945 roku wywieziono je do Stanów Zjednoczonych i pokazywano w 14 miastach w całym kraju, po czym wróciły do okupowanych Niemiec, a w końcu także do prawowitych właścicieli. Wywiezienie obrazów z Niemiec spotkało się z oburzeniem po obu stronach Atlantyku, ale ich prezentacja w Ameryce została przyjęta z ogromnym entuzjazmem, przyciągając prawie 2,5 miliona zwiedzających.
W centrum wystawy odwiedzający zobaczą cztery oryginalne obrazy wypożyczone przez Muzea Państwowe w Berlinie (w tym „Portret damy” Sandro Botticellego), a także obrazy ze stałej kolekcji Muzeum Sztuki w Cincinnati autorstwa artystów reprezentowanych w grupie „202”, na przykład Andrei Mantegna i Petera Paula Rubensa.
Wystawa związana jest również z postacią Waltera I. Farmera, który był pierwszym dyrektorem Centralnego Punktu Zbiorczego w Wiesbaden w Niemczech, gdzie po wojnie gromadzono, dokumentowano i przygotowywano dzieła sztuki do zwrotu ich prawowitym właścicielom. W listopadzie 1945 roku Farmer zorganizował spotkanie Monuments Men z całej Europy, na którym podpisano „Manifest z Wiesbaden” – dokument będący protestem przeciwko wysyłce obrazów do Stanów Zjednoczonych. Ocenia się, że mógł to być jedyny zbiorowy akt protestu amerykańskich oficerów podczas II wojny światowej. Po wojnie Farmer zamieszkał w Cincinnati i do końca życia pozostał miłośnikiem sztuki.
Początkowo wystawa Paintings, Politics and the Monuments Men miała zostać otwarta w czerwcu 2020 roku, ale z powodu pandemii wernisaż przełożono na 9 lipca. Będzie można ją zwiedzać do 3 października.
