Od kilku lat jednym z kierunków prac naukowo-badawczych Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu jest poszukiwanie, wydobycie, zabezpieczenie oraz prezentacja elementów wraków samolotów, które uczestniczyły w działaniach wojennych, prowadzonych we współczesnych granicach Polski. Aktywność ta związana jest z tworzeniem nowej, stałej ekspozycji pt.: „Archeologia lotnicza”, która stanowić będzie element budowanego oddziału Muzeum – Muzeum Lotnictwa i Techniki Wojskowej w Rogowie.
Na dzień dzisiejszy Muzeum prowadzi prace badawcze przy kilku wrakach lotniczych, znajdujących się w różnych rejonach Polski. Prace te są możliwe dzięki współpracy z wieloma instytucjami, organizacjami oraz osobami prywatnymi.
Historia eksploracji
Przez środek jeziora Stolsko przebiega granica Polsko-Niemiecka. Elementy wraku maszyny zostały rozrzucone po obu jej stronach. Przez pewien czas fragmenty wraku były widoczne nad lustrem wody jeziora, lecz z mijającym czasem zatonęły się w mulistym dnie i rozbity samolot zniknął z pola widzenia. Niemcy uznali wrak za nie nadający się do wydobycia i pozostawili go w jeziorze. Zaraz po wojnie Rosjanie wymontowali uzbrojenie z rozbitego samolotu.
W lipcu i sierpniu 1989 r. uczestnicy V Międzynarodowej Ekspedycji Płetwonurków, zorganizowanej pod patronatem Głównej Kwatery ZHP, wydobyli z jeziora Stolsko w województwie szczecińskim szczątki amerykańskiego samolotu Boeing B-17G-40-DL „Flying Fortress”. Ponoć znaczna część znaleziska trafiła wówczas do Związku Radzieckiego. To co pozostało przekazano Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, gdzie przez wiele lat eksponowano poszarpaną srebrną blachę z pięcioramienną białą gwiazdą na niebieskim tle, kilka zniszczonych części samolotu, metalową taśmę z 14 nabojami, stalowy hełm, stalowa płytę kamizelki kuloodpornej oraz jeden but.
W 1996 r. i w latach następnych grupa płetwonurków Gdańskiego Klubu Płetwonurków REKIN pod kierownictwem J. Janczukowicza wydobyła kolejne części zatopionego samolotu. Największą z nich był spory fragment prawego skrzydła wydobyty w czerwcu 1998 r. Końcówka skrzydła (końcowe 4 m – cale skrzydło B-17 miało 15 m długości) wyglądała bardzo ciekawie, jak pisze naoczny świadek, który przeprowadził oględziny tego elementu na terenie zajazdu w Okartowie: „to zadziwiające, ze po 54 latach w wodzie doskonale widoczny jest amerykański znak rozpoznawczy i spokojnie można stwierdzić, ze górne powierzchnie samolotu były oliwkowozielone, a dolne w naturalnej barwie duralu…”. „Konstrukcja wewnętrezna skrzydła wygląda jakby nigdy nie leżała w wodzie …”.
W kwietniu 2016 r. działania mające na celu wydobycie pozostałości Latającej Fortecy nr 117 podjęło regionalne Muzeum Motoryzacji i Wojskowości w Tanowie, a sprawy medialne zapewniała ekipa programu „Zanurzenie”. Prace eksploracyjne grupy poszukiwawczej Muzeum Motoryzacji i Wojskowości trwały do 2020 r. a wydobyte elementy i podzespoły bombowca przekazane zostały do Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.
Pomimo intensywnej eksploracji znaczna część płatowca pozostała na dnie i pewnie pozostanie tam na zawsze z uwagi na jej solidne „zacementowanie” w mule zalegającym na dnie jeziora.
Wizyta potomków Irvina H. Lewisa.
W kwietniu 2019 r. materiały dotyczące Latającej Fortecy z jeziora Stolsko, zamieszczone w internecie przez P. Ziątka i P. Wita zostały odnalezione przez historyka i pisarza – Brinleya Morgana, męża siostrzenicy inżyniera pokładowego, sierżanta Irwina H Lewisa – członka załogi samolotu, który rozbił się w jeziorze Stolsko w dniu 21.06.1944 r. W październiku 2019 r. Brinley Morgan z żoną Cheryl oraz synem lotnika Donem Lewisem i jego żoną Jane gościli w Polsce, odwiedzając miejsca związane z Irwinem H Lewisem oraz zestrzelonym samolotem – od Kołobrzegu przez Tychowo, Szczecin, Stolec po Żagań.
Dane taktyczno techniczne samolotu bombowego Latająca Forteca B-17G-40-DL „Flying Fortress”
Masa:
- własna: 16 374 kg
- całkowita masa startowa: 29 710 kg
Wymiary:
- rozpiętość: 31,60 m
- długość: 22,50 m (albo 22,4)
- wysokość: 5,80 m
Napęd: 4 silniki gwiazdowe 9-cylindrowe Wright R-1820-97 o mocy 1 200 KM (883 kW) każdy
Osiągi:
- prędkość maksymalna na wysokości 7 620 m: 486 km/h, w innych 500 km/h
- prędkość przelotowa: 380 km/h
- czas wznoszenia na wysokość 6 000 m: 37 minut (8 m/s)
- pułap: 10 850 m
- zasięg maksymalny: 5 470 km
Uzbrojenie: do 13 ruchomych karabinów maszynowych M-2 Browning kal. 12,7 mm, z tego 4 podwójnie sprzężone, w wieżyczkach w przedniej, górnej, dolnej i tylnej części kadłuba oraz w górnym i w dwóch bocznych stanowiskach w kadłubie, do 7 985 kg bomb w komorze bombowej w środkowej części kadłuba.
Załoga: przeciętnie 9 osób (2 pilotów, 1 nawigator, 1 bombardier, 1 radiooperator, 4 strzelców pokładowych).
W czasie II wojny światowej załogi B-17 Flying Fortress zestrzeliły 6 659 samolotów przeciwnika, utracono 4 688 samolotów B-17 Flying Fortress zestrzelonych przez myśliwce i artylerię przeciwlotniczą.
Łącznie zbudowano 12 731 samolotów wszystkich odmian i wersji. Samoloty budowano w zakładach Boeing, Douglas i Vega.
O Latającej Fortecy czytaj też tutaj.
Wydobyte elementy Latającej Fortecy z Jeziora Stolsko wraz z silnikiem maszyny, która rozbiła się nad Zalewem Szczecińskim, można będzie oglądać do końca czerwca 2021 roku na dziedzińcu Muzeum Narodowego w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych (ul. Staromłyńska 27). W lipcu zostaną przewiezione do Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu (ul. Emilii Gierczak 5), a docelowo trafią do Muzeum Lotnictwa i Techniki Wojskowej w Rogowie.
Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu zaprasza do współpracy wszystkie osoby, posiadające informacje o zabytkach techniki lotniczej, które powinny znaleźć się w polskich muzeach. Prosimy o kontakt na e-mail: dyrektor@muzeum.kolobrzeg.pl lub alekost@wp.pl albo pod tel. 601402400
Dyrektor Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu Aleksander Ostasz składa szczególne podziękowania za pomoc w ratowaniu zabytków techniki lotniczej: Arkowi Siewierskiemu ,,Woodhaven”, Piotrowi Wit, Muzeum Motoryzacji i Wojskowości w Tanowie oraz Fundacji Rozwoju Regionalnego Bielik.
Źródła: American Air Museum in Britain, Missing Air Crew Reports, USAAF, IWM Duxford, wikipedia.commons, odkrywca.pl, samolotypolskie.pl, historia.org.pl, zanurzenie.pl, lotniczapolska.pl, wszczecinie.pl, gminadobra.info, police.naszemiasto.pl, 8thafhs.com, 91bombgroup.com, paul.rutgers.edu, b17flyingfortress.de, arlingtoncemetery.net, historycolorado.org, groups.google.com, Wade Meyers, Donald & Jane Lewis, Brinley Morgan, Jerzy Janczukowicz, Michał Mucha, Paweł Ziątek, PiotrWit.
