Wszyscy pamiętają historię powstania Armii Polskiej na Wschodzie i jej dokonania na szlaku bojowym, ale mało kto zna twórczość artystyczną żołnierzy, którzy walczyli pod dowództwem generała Władysława Andersa. Już od 10 listopada będzie się można z nią zapoznać na wystawie w Galerii Wytwórnia.
Przybliżenie Polakom działalności artystycznej żołnierzy Andersa to cel Fundacji „Towarzystwo Projektów Edukacyjnych” (TPE), który stał się najdłuższym i najbardziej rozwiniętym projektem Fundacji, powstałej 10 lat temu z pasji do historii, sztuki oraz edukacji.
– Wraz z emigracją niepodległościową przewinęła się fala, w większości zapomnianych i nierozpoznanych do niedawna w polskiej historii sztuki artystów, którzy w szeregach Armii Polskiej na Wschodzie, a następnie 2. Korpusu znaleźli warunki rozwojowe w postaci organizacji wystaw, pomocy materialnej, grup i stowarzyszeń artystycznych, a nawet samodzielnych szkół malarskich i indywidualnych pracowni artystycznych. Szerzej nieznani w Polsce zasługują na naszą uwagę. Dlatego we współpracy z Miastem Gdynia i Galerią Wytwórnia będzie prezentowana multimedialna wystawa przybliżająca szerokiej społeczności miasta postaci i dzieła artystów polskiej emigracji – mówi Paweł Zarzycki, Prezes Zarządu TPE.
Jedna z żołnierek 2. Korpusu, historyk sztuki dr Karolina Lanckorońska, tak napisała o żołnierskiej twórczości: „Nie myślę, żeby istniała w historii wojen armia, która od pierwszej chwili swojego powstania, potem w czasie przemarszu przez pół świata, wreszcie w samej akcji bojowej, z pełną świadomością organizowała i prowadziła drugą, zupełnie inną akcję (edukacyjną). W jej programie odgrywała znaczącą rolę, będąca zawsze ważnym elementem troski władz 2. Korpusu, edukacja artystyczna w zakresie sztuk pięknych oraz dbałość o umożliwienie, na ile pozwalały wojenne warunki, swobodnego i indywidualnego rozwoju artystycznych talentów.”
Na wystawie zorganizowanej w Galerii Wytwórnia przy ul. Abrahama 25 znajdą się drukowane na dużym formacie i malowane reprodukcje obrazów oraz część multimedialna prezentowana na dwóch ekranach. Wystawę wzbogaci bogato ilustrowany katalog autorstwa Profesora Jana Wiktora Sienkiewicza. Na wystawie będziemy mogli zapoznać się z dziełami kilkudziesięciu żołnierzy artystów, którzy tworzyli je już od pobytu w Związku Radzieckim w 1941 roku, a później na Środkowym i Bliskim Wschodzie, w Afryce, od 1943 roku na Półwyspie Apenińskim oraz na powojennej emigracji w Wielkiej Brytanii.
„W Armii Polskiej na Wschodzie, a później w 2. Korpusie, twórczość plastyczna wyrażała się przynajmniej na trzech poziomach. Na poziomie pierwszym – użytkowym: artyści realizowali przede wszystkim zlecenia i zamówienia dowództwa wojskowego na wszelkiego rodzaju oprawy plastyczne okolicznościowych uroczystości, oraz na bardziej trwałe dekoracje świetlic i kaplic w miejscach postojów. Drugą grupę prac, stanowiły dzieła będące świadectwem nieskrępowanej zleceniami – indywidualnej ekspresji. Przykładem takiej twórczości są bardzo wczesne, bo pochodzące jeszcze z 1941 roku, rysunki i szkice autorstwa Stanisława Westwalewicza i Zygmunta Turkiewicza, czy też, będące dziełem anonimowych artystów, wykonane w kości zwierzęcej – miniaturowe płaskorzeźby z wizerunkiem Matki Boskiej. Trzecią grupą prac są rysunki, szkice węglem oraz akwarele i drobne szkice malarskie, które powstały w warunkach bojowych i są dziełem żołnierzy-rysowników lub malarzy-korespondentów, którzy przebywali na liniach frontu (i często brali czynny udział w walkach), czego przykładem są prace graficzne Stanisława Gliwy czy też szkice Józefa Czapskiego.” – czytamy w katalogu wystawy.
Otwarcie wystawy odbędzie się 10 listopada o godz. 17.30 w Galerii Wytwórnia przy ul. Abrahama 25. Wystawa będzie czynna do końca listopada, codziennie w godzinach 15.00 – 20.00. Zwiedzanie przez wycieczki zorganizowane w innych godzinach do umówienia telefonicznie: Mirosław Studniak, tel. 504 762 796.
