Biblioteka Gdańska PAN z nowym muralem i dwiema wystawami czasowymi

Odsłonięcie muralu na gmachu Biblioteki Gdańskiej PAN oraz dwie nowe wystawy – to kolejne punkty obchodów 425 urodzin drugiej nieprzerwanie działającej najstarszej biblioteki miejskiej w Polsce. Wydarzenia zaplanowano na 2 i 3 września.

Odsłonięcie muralu o powierzchni 180 m kw odbędzie się w czwartek, 2 września godzinie 12.00.

Nowy mural biblioteczny

Prace mają się ku końcowi, 2 września odsłonięty zostanie mural z Janem Heweliuszem w roli głównej. Sławny gdański astronom jako czytelnik korzystał z księgozbioru Biblioteki Gdańskiej, a dziś ta książnica jest jedyną na świecie, która ma pełną kolekcję wszystkich drukowanych jego dzieł, z czego kilka opatrzonych jest odręczną dedykacją Heweliusza i kolorowanymi przez niego rysunkami. W górnym prawym rogu malowidła utrwalona została data powstania biblioteki – 1596. Mural, który ozdobił boczną ścianę nowego gmachu PAN Biblioteki Gdańskiej przy ul. Wałowej 24, widoczny będzie już w prześwicie bramy ulicy Rajskiej.

Mural to dzieło krakowskiego artysty, absolwenta Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, pracownika naukowego Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie – Sebastiana Bożka. To nie jest jego pierwsza realizacja w Gdańsku, ani pierwsze odwołanie do Heweliusza.

– W ramach przedsięwzięcia Gdańskie Fasady od Nowa w 2018 roku zrealizowałem projekt na Głównym Mieście w Gdańsku przy ulicy Ogarnej 22/23, gdzie w sposób symboliczny, nie dosłowny, odniosłem się do „Selenografii” – opowiada Sebastian Bożek. – Chciałem teraz odwołać się do Heweliusza w inny sposób, zwłaszcza że w zbiorze inspiracji pojawiły się grafiki i obrazy.

Artysta docenia fakt, że astronom był prawdziwie człowiekiem renesansu.

– Ta postać pokazuje, jak ważnym miejscem na mapie kultury i nauki był Gdańsk. Obserwacja Księżyca w XVII wieku i umiejętność opisania jego struktury to jest coś fascynującego. Myśląc o Heweliuszu, nie traktuję go tylko jako ikony Gdańska, ale też inspirację. Sięgał dalej, wyżej, ale był też człowiekiem z krwi i kości, na przykład prowadził browar. To akurat jest bardzo śmieszne i fajne równocześnie. Nawet więc tego typu skojarzenia krążyły mi w głowie, plus oczywiście ikonografia portretów mieszczan gdańskich czy ten słynny obraz, portret pędzla Daniela Schulza.

W październiku 2020 roku PAN Biblioteka Gdańska ogłosiła konkurs na projekt muralu upamiętniającego jubileusz 425-lecia powstania. Zwycięski projekt swoją treścią miał nawiązywać do historii Gdańska i bogatych zbiorów bibliotecznych. Napłynęły 24 prace od artystów z całej Polski. Jury pod przewodnictwem prof. Jacka Zdybla, prowadzącego Pracownię Malarstwa Ściennego i Witrażu na Wydziale Malarstwa gdańskiej ASP, za najlepszy uznało właśnie projekt Sebastiana Bożka.

Z dziejów gdańskich fortyfikacji

Także w czwartek, 2 września, o godzinie 13.00 zaplanowano inaugurację wystawy „Z dziejów gdańskich fortyfikacji”. Wystawę można oglądać do 22 października w starym gmachu biblioteki przy ul. Wałowej 15. Jest możliwość zwiedzania z przewodnikiem.

Jak wyglądał Gdańsk w XVI wieku, kiedy po raz pierwszy odwiedził go Giovanni Bernardino Bonifacio d’Oria – włoski markiz i bibliofil, którego kolekcja dała początek Bibliotece Rady Miasta, dzisiejszej PAN Bibliotece Gdańskiej? Czy potężne obwarowania i bramy miejskie wywarły wrażenie na przybyszu? Jak wyglądały gdańskie fortyfikacje? Wystawa pokazuje, jak bardzo na przestrzeni wieków zmienił się Gdańsk, opowiada o roli wałów obronnych w życiu miasta, ich rozbudowie, praktycznym zastosowaniu w czasie oblężenia, wreszcie likwidacji. Ekspozycja składa się z dwóch części: w gmachu prezentowane są grafiki, w plenerze przed historycznym budynkiem – plansze.

– Wewnątrz biblioteki prezentujemy bardzo ciekawy materiał, zarówno pod względem poznawczym, jak i estetycznym – mówi Krystyna Jackowska z Działu Zbiorów Specjalnych (Grafika), współkuratorka wystawy. – Warto wspomnieć grafiki z lat 1573–1893, wykonane między innymi przez znanych gdańskich artystów: Antona Möllera, Matthaeusa Deischa czy Juliusa Gretha.

Niwelację fortyfikacji i przebudowę miasta w XIX wieku przedstawia wystawa planszowa przed gmachem.

– Tu prezentujemy zdjęcia i pocztówki z kolekcji biblioteki – opowiada Marta Pawlik-Flisikowska z Działu Zbiorów Specjalnych (Fotografie), współkuratorka wystawy. – Zachęcam do rodzinnego zwiedzania z dziećmi, wspólnej zabawy w rozpoznawanie zakątków miasta, wyszukiwania różnic między tym, co było kiedyś, a co jest teraz. To pasjonująca przygoda.

Oprowadzanie kuratorskie z autorkami wystawy:

• Krystyna Jackowska / Krystyna.jackowska@bg.pan.pl, tel. 58 301 22 51 wew. 316
• Marta Pawlik-Flisikowska / Marta.pawlik@bg.pan.pl, tel. 58 301 22 51 wew. 115

Tułacze święta 1939–1948

Od 3 września do 15 października w nowym gmachu biblioteki przy ul. Wałowej 24 zwiedzający będą mogli obejrzeć wystawę pt. „Tułacze święta 1939–1948”. Inaugurację wystawy zaplanowano na czwartek, na godzinę 12.15 w holu wystawowym. Wystawę można zwiedzać z przewodnikiem.

Niech „następne święta będą w wolnej Polsce i z bliskimi…” – nieraz życzyli sobie wzajemnie ci, których tułaczy los rzucił z dala od domu. W rocznicę wybuchu II wojny światowej PAN Biblioteka Gdańska zaprasza na wystawę o świętach w latach wojennych i tuż po wojnie. Prezentowane materiały pochodzą z prywatnej kolekcji historyka prof. Marka Ney-Krwawicza, pracownika naukowego Instytutu Historii PAN w Warszawie.

W tymczasowych miejscach osiedlenia oraz w jednostkach wojskowych święta były namiastką Polski poza Polską, a strofa „Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie” dobitnie wyrażała pragnienia… Celebrowanie świąt wzmacniało międzyludzkie więzi, pozwalało choć na chwilę oderwać się od trudów wojennego życia, obozów, zsyłek i więzień.

Boże Narodzenie, Wielkanoc, Święto Niepodległości, 3 Maja, a także święta wojskowe dokumentuje prasa zarówno cywilna, jak i wojskowa. Zobaczymy numery m.in. takich pism, jak: „Kurier Polski”, „Polak w Afryce”, „Polak w Iranie”, „Dziennik Żołnierza”, „Kurier Polski w Bagdadzie”. Nie zabraknie okolicznościowych wydawnictw, np. jednodniówki z okazji Święta Niepodległości, wydanej w 1941 roku przez internowanych na Węgrzech oficerów Wojska Polskiego, zaproszeń na uroczyste obchody i programów, jak „Wieczór 11 listopada” z 1941 roku w Szkocji, w wykonaniu Czołówki Teatralnej Lwowska Fala.

Spośród pamiętnikarskich zapisków szczególnie wzruszający okazuje się wiersz o Wigilii napisany przez uczennicę szkoły powszechnej w irańskim Isfahanie w 1943 roku.

Ekspozycję wzbogacają kartki świąteczne i okolicznościowe, a także liczne fotografie dokumentujące cywilne i wojskowe uroczystości.

– To już kolejna ekspozycja, którą przygotowujemy wraz z profesorem Markiem Ney-Krwawiczem – mówi dr Anna Walczak, dyrektor PAN Biblioteki Gdańskiej. – Cieszymy się, że znów dzieli się z nami swoim bogatym archiwum i serdecznie za to dziękujemy.

Oprowadzanie kuratorskie:

• dr Aneta Kwiatkowska / aneta.kwiatkowska@bg.pan.pl
• Paweł Pinkiewicz / pawel.pinkiewicz@bg.pan.pl