4 listopada, po 83 latach, na nowym cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte z honorami wojskowymi spoczęli dowódca mjr Henryk Sucharski oraz dziewięciu obrońców Westerplatte: plutonowy Adolf Petzelt, kapral Bronisław Perucki, kapral Jan Gębura, starszy strzelec Władysław Okrasa (Okraszewski), legionista Józef Kita, starszy legionista Zygmunt Zięba, starszy legionista Ignacy Zatorski oraz dwóch niezidentyfikowanych żołnierzy.
W uroczystościach uczestniczyły rodziny westerplatczyków, przedstawiciele władz państwowych z prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Andrzejem Dudą na czele, a także władz miejskich, samorządowych. W pogrzebie udział wzięli także duchowni katoliccy oraz prawosławni. Wśród uczestników znaleźli się również działacze, członkowie stowarzyszeń i uczniowie szkół imienia Obrońców Westerplatte.
Jako pierwszy przemówienie okolicznościowe na cmentarzu wygłosił sekretarz stanu, generalny konserwator zabytków dr Jarosław Sellin. Zwrócił on uwagę, że pochówek jest owocem odkryć archeologów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku:
– Jesteśmy dzisiaj uczestnikami niezwykle podniosłej i ważnej uroczystości pogrzebowej obrońców Westerplatte. […] Odkrycie przez archeologów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku grobów obrońców Westerplatte ma bez wątpienia wymiar naukowy, ale przede wszystkim społeczny i patriotyczny. Heroiczna obrona polskiej placówki we wrześniu 1939 r. stała się symbolem niezłomności i odwagi w walce ze złem.
Następnie do zgromadzonych zwrócił się prezydent Rzeczypospolitej Polski Andrzej Duda:
– Uświadommy sobie, że dla tych 9 żołnierzy to jest być może pierwszy katolicki pogrzeb, a z całą pewnością pierwszy uroczysty. Bo zostali pogrzebani wcześniej płytko w dole, nie w grobie, nazwijmy to po imieniu […]. To pierwsze namacalne pożegnanie, nie tylko symboliczne, w modlitwie, w duchu, w świadomości tego, że na pewno odeszli, skoro nigdy potem się nie znaleźli, przez dziesiątki lat, przez 80 lat […]. Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do tego, że to miejsce, w tym znaczeniu polskim, także w znaczeniu państwowym, odzyskuje wymiar taki, jaki powinno mieć; dla polskiej historii, dla chwały i godności obrońców Westerplatte, dla pamięci historycznej, dla edukacji i budowania postaw wśród polskiej młodzieży, mam nadzieję przez wiele następnych pokoleń.
Jako ostatni głos zabrał minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak:
– W tej ważnej chwili, ważnej dlatego, że ona stanowi o upamiętnieniu czynu żołnierzy Wojska Polskiego. Bohaterów, którzy oddali swe życie za wolną Polskę. Długo czekali na ten pogrzeb, długo czekali na to, żeby byli godnie odprowadzeni na miejsce swojego spoczynku, ale przyszedł ten czas i dziś uczestniczymy w tej jakże ważnej uroczystości. Ważnej dla naszej tożsamości narodowej, ważnej dla kształtowania postaw dzisiejszych żołnierzy Wojska Polskiego. Ważnej dla naszej wspólnoty narodowej […]. Żołnierze Wojska Polskiego bronili tego skrawka polskiej ziemi, tej składnicy wojskowej, wypełniając przysięgę złożoną ojczyźnie.
Zarówno mszę świętą w bazylice św. Brygidy w Gdańsku poprzedzający pochówek, jak i sam pogrzeb na Westerplatte sprawował biskup polowy Wojska Polskiego Wiesław Lechowicz.
Dzień wcześniej, także w bazylice św. Brygidy w Gdańsku, odbył się koncert Requiem Pamięci Poległych Obrońców Westerplatte. W ten wyjątkowy sposób zostali upamiętnieni polscy żołnierze, którzy oddali swe życie podczas walk we wrześniu 1939 roku.
W kompozycji Nikodema Kluczyńskiego pod batutą dr. hab. Mariusza Mroza wystąpili: Polska Filharmonia Kameralna Sopot, Akademicki Chór Politechniki Gdańskiej oraz soliści dr hab. Anna Fabrello – sopran, a także dr Piotr Lempa – bas. Ta szczególna forma upamiętnienia ziściła się, ponieważ Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zorganizowało konkurs kompozytorski na utwór muzyczny dedykowany pamięci obrońców Westerplatte.
Podczas koncertu, jak również na kilka godzin przed wydarzeniem, w bazylice św. Brygidy wystawiono 10 trumien z prochami westerplatczyków. W tym czasie każdy, kto przyszedł do świątyni, miał okazję oddać hołd żołnierzom.
Jak mówił prof. Grzegorz Berendt, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, głównego organizatora uroczystości pogrzebowych obrońców Westerplatte oraz ich dowódcy majora Henryka Sucharskiego w przede dniu pochówku:
– To jest moment historyczny i ważna cezura w realizacji edukacji historycznej w naszej kulturze pamięci. […] Nawiązując do uroczystości związanych ze sprowadzeniem szczątków majora Sucharskiego w 1971 roku, powiększamy grono osób godnie pochowanych, tym samym dzisiaj wypełniamy powinność w miejscu i czasie, w którym teraz jesteśmy.
Wydarzenie współorganizowano we współpracy z Ministerstwem Obrony Narodowej oraz Instytutem Pamięci Narodowej.
Budowę cmentarza dofinansowano ze środków Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Dotacja celowa na zadanie: Budowa Muzeum Westerplatte i rewitalizacja Pola Bitwy 1939.
foto: MIIWŚ, CC BY 3.0
