21 grudnia 2021 roku na dziedzińcu Muzeum Narodowego w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych przy ul. Staromłyńskiej 27 na wystawie ,,Zabytki toru wodnego Szczecin Świnoujście” zostały zaprezentowane pozostałości bomby Tallboy.
Bomba Tallboy została znaleziona podczas inwestycji ,,Modernizacja toru wodnego Świnoujście – Szczecin do głębokości 12,5 m” prowadzonej przez Urząd Morski
w Szczecinie.
Wydarzenie prowadził znany szczeciński dziennikarz Piotr Tolko, a wzięli w nim udział dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie Lech Karwowski, zastępca dyrektora ds. technicznych Urzędu Morskiego w Szczecinie Paweł Szumny oraz dyrektor Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu /prezes Zachodniopomorskiego Stowarzyszenia Dziedzictwo Morza Aleksander Ostasz.
Na spotkaniu, oprócz licznych przedstawicieli mediów, obecni byli m.in: Michał Jach – Poseł na Sejm RP, Przewodniczący Sejmowej Komisji Obrony Narodowej, Artur Szałabawka – Poseł na Sejm RP, członek Sejmowej Komisji Obrony Narodowej, Dariusz Smoliński – prezes Zarządu Polskie Terminale SA, sekretarz Rady Klastra Morskiego Pomorza Zachodniego i wydawca Portalu Polska Morska, Andrzej Łuc – prezes Zarządu Morskiego Portu Police, Janusz Jagielski – zastępca prezesa.
Gośćmi specjalnymi byli przedstawiciele Marynarki Wojennej, wchodzący w skład 8. Flotylli Obrony Wybrzeża, w tym Dowódca 12 Wolińskiego Dywizjonu Trałowców – kmdr por. Robert Lisowski oraz przedstawiciele Grupy Nurków Minerów ze Świnoujścia – kmdr ppor. Piotr Nowak oraz chor. mar. Michał Jodłoski, którzy byli odpowiedzialni za opracowanie koncepcji neutralizacji Tallboya, planowanie, przygotowanie i przeprowadzenie operacji.
Na prezentacji Tallboya obecni byli również przedstawiciele firmy SeaTerra, którzy największy w Polsce niewybuch zlokalizowali pod wodą w Świnoujściu, w dniu 16 września 2019 roku, pod dowództwem kierownika prac saperskich inż. Janusza Lemieszka. Firma SeaTerra była podwykonawcą konsorcjum wykonawczego robót na torze wodnym DIVO (spółka joint venture, utworzona przez firmy Dredging International oraz Van Oord).
W trakcie spotkania zostały zaprezentowane filmy, prezentujące odnalezienie oraz neutralizację bomby Tallboy. Prelekcję dotyczącą całego procesu przeprowadził kmdr ppor. Piotr Nowak z 8. Flotylli Obrony Wybrzeża.
Podczas wydarzenia zorganizowanego przez: Urząd Morski w Szczecinie, Zarząd Morskich Portów Szczecin-Świnoujście, Muzeum Narodowe w Szczecinie oraz Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu i Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Dziedzictwo Morza podziękowano wszystkim tym, którzy przyczynili się do bezpiecznego zneutralizowania największego niewybuchu w historii Polski. Zostało przygotowanych ponad 60 okolicznościowych podziękowań i dyplomów, niestety ze względów pandemicznych nie wszyscy mogli przybyć na uroczystość. Podziękowania wręczał Michał Jach – Poseł na Sejm RP, Przewodniczący Sejmowej Komisji Obrony Narodowej i Artur Szałabawka – Poseł na Sejm RP, członek Sejmowej Komisji Obrony Narodowej oraz zastępca dyrektora ds. technicznych Urzędu Morskiego w Szczecinie Paweł Szumny i dyrektor Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu /prezes Zachodniopomorskiego Stowarzyszenia Dziedzictwo Morza Aleksander Ostasz.
Brytyjska bomba Tallboy (ang. wysoki chłopiec) została zaprojektowana do niszczenia ważnych celów strategicznych, takich jak np. niemieckie schrony dla okrętów podwodnych. Przystosowana do zrzucania z wysokości 5500 m z prędkością do 270 km/h, określana była jako bomba głęboko penetrująca. Wybuch bomby tworzył krater o głębokości 24 m i średnicy 30 m. Tallboy był w stanie przebić betonowy strop o grubości do 4,9 m. Do końca wojny dywizjon specjalnie przystosowanych bombowców Avro Lancaster (miały częściowo usunięte opancerzenie a nawet uzbrojenie w celu redukcji masy oraz zmodyfikowane drzwi komory bombowej ) zrzucił 854 takie bomby, zatapiając m.in. niemiecki pancernik Tirpitz. Największy w Polsce niewybuch został zlokalizowany pod wodą w Świnoujściu, w dniu 16 września 2019 roku (w punkcie MTL110408) przez jednostkę Vesna, wchodzącą w skład floty jednostek firmy SeaTerra, która była podwykonawcą konsorcjum wykonawczego robót na torze wodnym DIVO (spółka joint venture, utworzona przez firmy Dredging International oraz Van Oord). Tallboy został zidentyfikowany w dniu 16 września 2019 roku przez zespół pracowników firmy SeaTerra, pod dowództwem kierownika prac saperskich, inż. Janusza Lemieszka. Bomba Tallboy została znaleziona podczas inwestycji ,,Modernizacja toru wodnego Świnoujście – Szczecin do głębokości 12,5 m” prowadzonej przez Urząd Morski w Szczecinie. Neutralizacja bomby znajdującej się na dnie Kanału Piastowskiego przeprowadzono w dniach 12–16 października 2020 r.
Zakonserwowany fragment Tallboya wraz z obrysem bomby w skali 1:1 jest prezentowany na wielkoformatowej wystawie ,,Zabytki toru wodnego Szczecin-Świnoujście”. Wystawa powstała pod patronatem i przy współpracy Ministerstwa Infrastruktury oraz dzięki zaangażowaniu i pomocy następujących instytucji i firm: Urzędu Morskiego w Szczecinie, Zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście S.A., Zachodniopomorskiego Stowarzyszenia Dziedzictwo Morza, Stowarzyszenia Miłośników Latarń Morskich, Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, portalu Polska Morska, Klastra Morskiego Pomorza Zachodniego, Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Szczecinie i Wrocławiu oraz konsorcjum wykonawczego robót na torze wodnym DIVO.
Tekst i foto: Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu
