Na wystawę stałą w Muzeum Bursztynu trafiła cygarniczka arcyksięcia Rudolfa Habsburga-Lotaryńskiego. Przedmiot wykonano z piany morskiej, złota, srebra, jedwabiu oraz bursztynu bałtyckiego.
– Muzeum Bursztynu wzbogaciło się o nowy, wyjątkowy eksponat. To cygarniczka z początku lat 80. XIX wieku, która należała do syna austriackiej monarchini Elżbiety Bawarskiej. Jej ciekawe życie doczekało się wielu ekranizacji, w tym na jednej ze znanych platform streamingowych pod tytułem „Cesarzowa Sissi” – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – Jest to przedmiot, który praktycznie nie ma odpowiedników dla schyłku XIX wieku. Tego typu obiekty, a mówimy tu o przedmiocie osobistym należących do członka ówczesnej elity Europy, nie często pojawiają się w obiegu. Z tego względu musiał znaleźć się w Gdańsku, Światowej Stolicy Bursztynu.
Bursztyn bałtycki wykorzystano do produkcja ustnika i niektórych elementów dekoracyjnych, np. lamp karocy. W okresie XIX wieku wierzono, że ustnik z bursztynu ma właściwości prozdrowotne i oczyszcza dym z niepożądanych toksyn i zanieczyszczeń.
Wyjątkowo efektowna cygarniczka składa się z bursztynowego ustnika i precyzyjnie rzeźbionego w piance morskiej (sepiolicie) kominka przedstawiającego arcyksięcia Rudolfa Habsburga siedzącego w powozie zaprzężonym w dwa konie, powożonym przez woźnicę i wojskowego z orderami. Rozbudowana, dynamiczna grupa prezentuje bardzo wysoki poziom artystyczny i realistycznie sportretowane postacie. Po bokach powozu zamocowane zostały za pomocą srebrnych obręczy bursztynowe latarnie. W dolnej części kominka, pod kołami powozu wyrzeźbiony został herb Habsburgów – dwugłowy orzeł. Cygarniczka znajduje się w oryginalnym skórzanym etui, ze złotą literą ,,R” i koroną, wnętrze etui wyłożone niebieskim aksamitem i białym jedwabiem również ze złotą literą ,,R” i koroną oraz datą ,,1883”.
– W XIX wieku Wiedeń był światowym centrum wytwarzania niezwykle popularnych wówczas fajek i cygarniczek z pianki morskiej i bursztynu. Często takie przedmioty stawały się małymi dziełami sztuki. Za materiał idealny uznano sepiolit, ponieważ dawał on twórcom ogromne możliwości rzeźbienia rozbudowanych scen rodzajowych. W połączeniu z bursztynowymi ustnikami spełniały wszystkie warunki, które powinna spełniać cygarniczka idealna, często stawały się również przedmiotem kolekcjonowania – mówi Renata Adamowicz z Muzeum Gdańska, kierowniczka Muzeum Bursztynu. – Ta, którą pozyskaliśmy jest bezpośrednio związana z osobą arcyksięcia Rudolfa Habsburga, następcy tronu Austro-Węgier. Nie budzi wątpliwości oryginalne etui na cygarniczkę z monogramem arcyksięcia Rudolfa – ,,R” i zamkniętą koroną oraz wyrzeźbiony herb Habsburgów i postać w powozie, która wykazuje podobieństwo z portretami arcyksięcia.
Eksponat znajduje się na wystawie stałej w Muzeum Bursztynu w Wielkim Młynie.
Arcyksiążę Rudolf Habsburg (1858 – 1889), następca tronu Austro-Węgier był synem cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety, słynnej ,Sissi”. Urodził się w 1858 r., jako pierwszy syn i trzecie dziecko cesarskiej pary. W 1881 r. ożenił się z belgijską księżniczką Stefanią Klotyldą, a w 1883 r. urodziło się ich jedyne dziecko, arcyksiężniczka Elżbieta Maria. Zmarł w 1889 r. w niewyjaśnionych okolicznościach, na zamku w Mayerling, w towarzystwie Marii Vetsery.
dr Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
