Najważniejsze dzieła polskich projektantów i architektów, kultowe przedmioty codziennego użytku i najciekawsze budynki z całego kraju – to wszystko już od 17 grudnia w Muzeum Narodowym w Krakowie. Dwie stałe galerie „Przedmioty. Galeria Designu Polskiego XX i XXI wieku” oraz „Przekroje. Galeria Architektury Polskiej XX i XXI wieku” można zwiedzać w Kamienicy Szołayskich, oddziale MNK.
Nowe galerie pokażą osiągnięcia polskich twórców w dziedzinie designu i architektury ostatnich 120 lat. Na ekspozycjach zostaną zaprezentowane przedmioty użytkowe, makiety architektoniczne, a także projekty i materiały archiwalne. Obie wystawy są zapowiedzią przyszłego muzeum designu i architektury, które powstanie w budynku dawnego hotelu Cracovia.
– Obie dziedziny twórczości nie miały dotąd stałej prezentacji w naszym Muzeum ani nie mają adekwatnej dla swojego znaczenia reprezentacji w muzealnej kolekcji. Otwarcie stałych wystaw w Kamienicy Szołayskich to początek zmian w tym zakresie, a także zapowiedź najważniejszego projektu inwestycyjnego, jaki Muzeum Narodowe w Krakowie realizować będzie w najbliższej przyszłości, czyli adaptacji dawnego hotelu Cracovia na cele nowego oddziału poświęconego architekturze i designowi – mówi prof. Andrzej Szczerski, Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.
Przedmioty. Galeria Designu Polskiego XX i XXI wieku
Po raz pierwszy na wystawie stałej Muzeum Narodowe w Krakowie pokazuje najważniejsze osiągnięcia polskiego designu, doceniając jego znaczenie oraz odrębność wobec sztuk pięknych, jak i rzemiosła artystycznego. Prezentowane są przedmioty codziennego użytku, które dziś uznaje się za kultowe, a także wybitne dzieła polskich projektantów, które na stałe wpisały się do kanonu polskiego wzornictwa.
Zwiedzający mogą zobaczyć eksponaty z okresu od Młodej Polski, przez modernizm i awangardę w II RP oraz czasy PRL, po współczesność. Wybrane ramy czasowe pozwalają docenić osiągnięcia twórców pierwszych polskich stowarzyszeń projektantów z przełomu XIX i XX wieku (Towarzystwo Polska Sztuka Stosowana, Warsztaty Krakowskie), a jednocześnie podkreślić, że kluczowe znaczenie ma dziś dla nas dorobek XX wieku oraz dekad transformacji po 1989 roku.
W pierwszych salach galerii prezentowane są m.in. fotel z barwnym kilimem w stylu zakopiańskim, który jest wariantem projektu Stanisława Witkiewicza z 1902 roku, duży kredens i towarzyszące mu krzesła według projektu Ludwika Pugeta oraz jedyne zachowane meble z mieszkania Zofii i Tadeusza Żeleńskich wykonane według projektów Stanisława Wyspiańskiego.
Dalej zwiedzający mogą zobaczyć tkaniny batikowane, serwis „Kaprys” z Ćmielowa, dwa geometryczne siedziska z sali kinowej z 1929 roku projektu Franciszka Seiferta oraz druki reklamowe, etykiety produktów i opakowania na słodycze.
W salach poświęconych designowi z czasów PRL na gości muzeum czekają m.in. słynna meblościanka, pocztówki dźwiękowe, ceramika z Ćmielowa, fajanse z Włocławka, szkła Zbigniewa Horbowego i aparat fotograficzny Alfa.
Ostatnie sale prezentują polskie wzornictwo po 1989 roku. Można zobaczyć m.in. stołki „Ribbon” Jana Lutyka i „Plopp” Oskara Zięty, szkło z zestawu „Na palec” Agnieszki Bar, a także zabawki z serii „Poor Design” Bartosza Muchy. Tam też znajdują się projekty dla miasta i przestrzeni publicznej, model pociągu firmy PESA, rower miejski, koszulki firmy „Pan tu nie stał” czy gra komputerowa This War of Mine autorstwa 11 bit studios.
Osobne przestrzenie zajmuje sztuka plakatu i moda. Obie te sale będą miały swoje czasowe odsłony. W pierwszej, poświęconej plakatowi, można zobaczyć prace Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana i Warsztatów Krakowskich, a także przykłady plakatu awangardowego i konstruktywistycznego, dzieła polskiej szkoły plakatu oraz przykłady po 1989 roku, pokazujące komercjalizację plakatu oraz niszowe plakaty artystyczne.
Z kolei pierwsza odsłona sali z modą to dwanaście kreacji kobiecych z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. Są to kreacje wizytowe i balowe, utrzymane w jednolitej gamie kolorystycznej, z towarzyszącymi akcesoriami modowymi – torebkami, broszkami, kapeluszami.
Galeria prezentuje łącznie około 350 wyjątkowych obiektów.
Przekroje. Galeria Architektury Polskiej XX i XXI wieku
Galeria została poświęcona historii i współczesności polskiej architektury. Przekrojowość prezentacji, do której nawiązuje tytuł wystawy, odnosi się zarówno do przemian historycznych czy formalnych, jak i do różnorodności funkcjonalnej pokazywanych obiektów, pozwalającej dostrzec znaczenie architektury w projektowaniu różnych obszarów codzienności.
Ekspozycję podzielono na sześć sekcji odpowiadających sześciu zagadnieniom. Są to: Kompozycja, Natura, Technologia, Manifest, Czas i przestrzeń oraz Koszty.
Pojęcie Kompozycji, zarówno na wystawie, jak i w działalności architektonicznej, wyraża się przede wszystkim poprzez plan i odwołuje się do postrzegania architektury jako organizacji zespołu elementów korespondujących ze sobą, z otoczeniem, a także z użytkownikiem obiektu. Kolejne podjęte zagadnienie to Natura, która była zawsze istotnym czynnikiem warunkującym myślenie o architekturze. Ważne są tutaj, co zwiedzający na pewno odkryją też na wystawie, rosnąca na przestrzeni lat świadomość i wrażliwość architektów na kwestie projektowania w relacji z otoczeniem i środowiskiem naturalnym. Część Technologiaodwołuje się z kolei do rozwoju technologii i opracowywania materiałów oraz poszukiwania przez projektantów nowych rozwiązań formalnych i technicznych, czerpania inspiracji z innowacyjnych rozwiązań z zakresu budowy infrastruktury czy pojazdów. Następna część wystawy, Manifest,odwołuje się do potencjału architektury do komunikowania treści ideowych i ideologicznych, ponieważ zarówno pojedyncze obiekty, jak i założenia urbanistyczne dzielnic i miast są rodzajem manifestu idei. Sekcja Czas i przestrzeń nawiązuje do myślenia o architekturze nie tylko jako statycznej materialnej strukturze, ale także jako procesie zachodzącym dzięki ożywianiu tkanki budowlanej przez obecność człowieka czy pomoście łączącym przeszłość z teraźniejszością i przyszłością. Ostatnie zagadnienie podjęte na wystawie to Koszty – taczęść odnosi się do wpływu architektury na jakość życia człowieka oraz do zobowiązań i odpowiedzialności projektantów wobec społeczeństwa i środowiska naturalnego.
Sześć przedstawionych pojęć ma pełnić funkcję drogowskazów dla publiczności w wędrówce przez dzieje architektury polskiej, pozwalają one także poszerzyć obszar refleksji o perspektywę ponadregionalnych i ponadczasowych pytań́.
Wśród omawianych na wystawie problemów podjęte zostały takie zagadnienia jak: mieszkalnictwo, przestrzenie wspólne, odpowiedzialność społeczna architektury czy nowe rozwiązania urbanistyczne, czyli wciąż aktualne dla działalności architektonicznej kwestie mające istotne konsekwencje dla naszej codzienności.
Na wystawie prezentowane są makiety, fotografie oraz materiały multimedialne ukazujące wybrane czołowe realizacje architektoniczne. Pochodzą one przede wszystkim z kolekcji Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki oraz Muzeum Narodowego w Krakowie. Wzbogacone zostały o wypożyczenia z innych instytucji (Muzeum Architektury we Wrocławiu, Muzeum Miasta Gdyni, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) i współcześnie działających pracowni architektonicznych (m.in. BBGK Architekci, KWK Promes, Biuro Projektów Lewicki Łatak).
