Kompleks Pamięci Ludobójstwa Ormian, Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիր – zbudowany w 1967 roku na wzgórzu Cicernakaberd (Ծիծեռնակաբերդ, „Twierdza Jaskółki”) w Erywaniu. Najważniejszym elementem monumentalnej konstrukcji jest wieczny ogień umiejscowiony 1,5 metra w głębi ziemi i symbolizujący 1,5 miliona ofiar ormiańskiej zagłady.
Płonący 24 godziny na dobę płomień, otoczony jest dwunastoma kamiennymi blokami. Symbolizują one dwanaście straconych przez Armenię prowincji, które znajdują się obecnie w granicach Turcji. Nad całością góruje wysoki, czterdziestoczterometrowy obelisk reprezentujący odrodzenie narodowe Ormian. Wzdłuż parku widoczna jest ponad stumetrowa ściana z wyrytymi nazwami miast i wsi, w których odbywały się masakry i deportacje. Z tyłu umieszczone są tablice z nazwiskami polityków, dyplomatów, pisarzy oraz naukowców, którzy otwarcie potępili i zaprotestowali przeciwko ludobójstwu Ormian. Na przestrzeni lat pomnik odwiedziło wielu polityków, artystów, muzyków, sportowców i osobistości religijnych z całego świata.
W 1995 roku został otwarty Instytut Muzeum Ludobójstwa Ormiańskiego. Zaledwie w trzech salach wystawowych zawarta została narracja o „pierwszym ludobójstwie XX wieku”. W pierwszej sali ekspozycyjnej umieszczono wielką mapę płaskowyżu ormiańskiego i sąsiednich krajów. Mapa ilustruje również osadnictwo ormiańskie w Zachodniej Armenii i w Imperium Osmańskim, które istniało aż do „marszów śmierci”, czyli do 1915 roku.
Ekspozycje tworzą zdjęcia, artefakty i dane o populacji Ormian w Otomańskiej Turcji. Przedstawiają codzienne życie Ormian przed ludobójstwem. W drugiej sali wystawione zostały świadectwa i dokumenty dotyczące rzezi i okrucieństw dokonywanych wobec Ormian. Fotografie ofiar i sprawców, rozmaite archiwalia z lat 1915-1922 wypełniają całą przestrzeń.
Trzecia sala uzmysławia zwiedzającym skalę Genocydu, określa liczbę deportowanych i zabijanych. Specjalna część ekspozycji zawiera oryginalne dokumenty potępiające ludobójstwo Ormian wydawane przez parlamenty obcych państw czy organizacji międzynarodowych. W posadzce umieszczono kryształowe wazony wypełnione ziemią z historycznych regionów Armenii. Pomnik i Muzeum Ludobójstwa Ormian w Erywaniu jest z pewnością miejscem wyjątkowym. Każdego roku, w dniu 24 kwietnia, odbywają się tutaj uroczystości państwowe, które na żywo relacjonowane są w armeńskiej telewizji. Zwiedzanie kompleksu martyrologicznego jest także obowiązkowym punktem wizyt dla niemal wszystkich oficjalnych delegacji zagranicznych przebywających gościnnie w Armenii. Organizowane są liczne wycieczki dla diaspory ormiańskiej z całego świata. Pomnik i Muzeum Ludobójstwa Ormian pełni rolę instytutu, w którym funkcjonuje biblioteka i czytelnia, urządzane są wykłady, konferencje i lekcje edukacyjne dla młodzieży.
Dla Narodu Polskiego również doświadczonego w XX wieku zbrodnią ludobójstwa, pamięć o traumatycznej i tragicznej zbrodni ludobójstwa, której doświadczył Naród Ormiański jest wyrazem solidarności i braterstwa między naszymi narodami. Dlatego polsko-ormiańska Fundacja Instytut Inicjatyw Kulturalnych „NUR” zaprasza na uroczystość upamiętnienia ofiar ormiańskiego Genocydu, która odbędzie się w dniu 24 kwietnia 2024 r. przy Skwerze Ormiańskim na warszawskiej Sadybie o godz. 14.00. W trakcie uroczystości złożone zostaną wieńce i wiązanki kwiatów przy chaczkarze – ormiańskim krzyżu wotywnym. Zapraszamy do udziału w uroczystości zarówno społeczność ormiańską w Polsce jak i Polaków zarówno z Warszawy jak i pozostałych regionów Polski.
https://www.facebook.com/events/805555631497458?ref=newsfeed
tekst: Arkadiusz Miksa
Fundacja Instytut Inicjatyw Kulturalnych NUR
@ nur.foundation24@interia.pl
strona na FB: https://www.facebook.com/profile.php
Zdjęcia: http://www.genocide-museum.am/arm/
Źródło: A Pomieciński (2017), Od pamięci stłamszonej do pamięci odzyskanej: Pomnik i Muzeum Ludobójstwa Ormian w Erywaniu.
