Komisja Europejska i Europa Nostra ogłosiły tegorocznych zwycięzców European Heritage Awards / Europa Nostra Awards, finansowanych z unijnego programu Kreatywna Europa. W 2022 roku po raz 20. wręczone zostaną najbardziej prestiżowe nagrody w zakresie dziedzictwa w Europie – w pięciu kategoriach nagrodzono 30 wybitnych osiągnięć z 18 krajów europejskich. Wśród laureatów znaleźli się Polacy.
Zwycięzcy zostaną uhonorowani 26 września w Pradze. Ceremonia wręczenia European Heritage Awards odbędzie się w niedawno odrestaurowanej Operze Narodowej. Współgospodarzami gali będą Europejska Komisarz ds. Innowacji, Badań Naukowych, Kultury, Edukacji i Młodzieży, Mariya Gabriel i Prezydent Wykonawczy Europa Nostra, prof. dr Hermann Parzinger.
– Serdecznie gratuluję wszystkim zwycięzcom tegorocznych nagród European Heritage Awards / Europa Nostra Awards wyjątkowej jakości ich pracy i otwartości na innowacje – mówi komisarz europejska Mariya Gabriel. – Rok 2022 jest rokiem szczególnym, ponieważ obchodzimy 20. rocznicę przyznania Nagrody UE w dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego, która stała się najważniejszą nagrodą dla społeczności dziedzictwa europejskiego. Wiele spośród nagrodzonych inicjatyw świadczy o ogromnym zainteresowaniu i zaangażowaniu młodych ludzi na rzecz naszego dziedzictwa, naszej historii i naszej tożsamości kulturowej, co jest szczególnie istotne w Europejskim Roku Młodzieży. Szczególne myśli kierujemy do dwóch ukraińskich laureatów. Współfinansująca Nagrody Kreatywna Europa skupia się na promowaniu kultury i kreatywności w budowaniu zintegrowanych i spójnych społeczeństw opartych na naszych podstawowych wartościach europejskich.
Prezydent Wykonawczy Europa Nostra, prof. dr Hermann Parzinger, powiedział:
– Tegoroczni laureaci nagrody świetnie pokazują, w jaki sposób nasze dziedzictwo ponownie łączy nas z naturą, pomaga stworzyć poczucie przynależności i miejsca oraz jest integralnym elementem budowania ekonomii cyrkularnej, która wspiera zrównoważony i inkluzywny styl życia. Gratuluję wyjątkowym zwycięzcom – zarówno profesjonalistom, jak i pasjonatom – ich niezwykle potrzebnej i godnej pochwały pracy.
Zwycięzcy European Heritage Awards / Europa Nostra Awards w 2022 roku
Konserwacja i adaptacja
Aachen Battery, West-Flanders (BELGIA)
Akwizgran jest jedyną niemiecką baterią przybrzeżną z czasów I wojny światowej, której zachowane ruiny wystarczają, aby zwiedzający mogli zrozumieć jej strukturę. Restauracja i rewitalizacja tego miejsca ma dzięki temu doniosłe europejskie znaczenie i wartość pedagogiczną.
Villa E-1027, Roquebrune-Cap-Martin (FRANCJA)
Villa E-1027 została zaprojektowana w latach 20. XX wieku przez irlandzką architektkę i projektantkę mebli Eileen Gray wraz z rumuńskim architektem Jean Badovici. Jej całkowita renowacja, wraz ze wszystkimi obiektami i materiałami we wnętrzach, z wykorzystaniem zaawansowanych systemów zapobiegających korozji, stanowi przykład dla przyszłej ochrony architektury modernistycznej.
Monument of Episkopi, Sikinos (GRECJA)
To imponujące rzymskie mauzoleum zostało przekształcone w bizantyjski kościół, który przetrwał w stanie niemal nienaruszonym. Skrupulatne badania połączono z ostrożną konserwacją, co zaowocowało wysokiej jakości projektem konserwatorskim.
Atlungstad Distillery, Ottestad (NORWEGIA)
Założona w 1855 roku, jest najstarszą norweską destylarnią, która pozostaje w użyciu do dnia dzisiejszego. Jej konserwacja objęła ponowne wykorzystanie starych maszyn fabrycznych, przywrócenie budynkowi przemysłowemu charakteru i nadanie mu nowej społeczno-kulturalnej roli.
Convent of the Capuchos, Sintra (PORTUGALIA)
Zbudowany w 1560 roku klasztorny kompleks w lesie Sintry tchnie duchowym oddaniem i ascezą. Wszystkie budynki i ich elementy dekoracyjne zostały odrestaurowane, łącząc tradycyjne techniki i innowacyjne rozwiązania.
House of Religious Freedom, Cluj-Napoca (RUMUNIA)
Ten XV-wieczny budynek jest jednym z najstarszych i najważniejszych w Klużu-Napoce. Po dziesięcioletnim procesie konserwacji kamienica została ponownie otwarta jako centrum kulturalne poświęcone ideałom wolności religijnej i tolerancji.
Illa del Rei, Menorca (HISZPANIA)
Konserwacja Illa del Rei jest wynikiem owocnej współpracy między fundacją założoną przez lokalnych wolontariuszy, którzy przekształcili szpital morski wybudowany w 1711 r. w muzeum, a szwajcarską galerią sztuki, która odrestaurowała i z wyczuciem przekształciła budynki gospodarcze Langara.
St. Andrew’s Church, Kyiv (UKRAINA)
Ta kompleksowa i dobrze udokumentowana konserwacja zwróciła mieszkańcom Ukrainy zabytek o znacznej wartości kulturalnej i duchowej. Obecnie kościół pełni funkcję muzeum, odprawiane są w nim nabożeństwa, odbywają się imprezy naukowe i edukacyjne oraz koncerty muzyki kameralnej.
Badania
Heritage Opportunities/threats within Mega-Events in Europe (HOMEE), (CYPR / WŁOCHY / POLSKA / WIELKA BRYTANIA)
W ramach tego projektu zbadano możliwości i wyzwania związane z organizacją megawydarzeń w miastach dziedzictwa i ustanowiono ważne ramy jakościowe dla przyszłych wydarzeń.
SILKNOW (FRANCJA / NIEMCY / WŁOCHY / POLSKA / SŁOWENIA / HISZPANIA)
W ramach projektu „Horyzont 2020” powstał kompleksowy, inteligentny, wykraczający poza możliwości obecnych technologii projekt, którego celem jest poprawa naszego zrozumienia i wiedzy na temat europejskiego dziedzictwa jedwabiu.
Heritage Quest (HOLANDIA)
Ten zakrojony na dużą skalę obywatelski projekt naukowy w dziedzinie archeologii odkrył nowe obiekty archeologiczne i połączył najnowocześniejsze technologie z ideą budowania społeczności.
Safeguarding of Sicilian Puppet Theatre (WŁOCHY)
Projekt wprowadza środki mające na celu ochronę, promocję i zrównoważone zarządzanie niematerialnym dziedzictwem Sycylijskiego Teatru Lalek.
Edukacja, szkolenia i umiejętności
Masters and Apprentices (FINLANDIA)
W ramach tego projektu młodsze i starsze pokolenia spotykają się na równych zasadach, aby współpracować przy wspólnych działaniach związanych z dziedzictwem kulturowym — jest to nowy model przekazywania dziedzictwa niematerialnego.
International Course on Wood Conservation Technology (NORWEGIA)
Interdyscyplinarne podejście do tego kursu pozwala profesjonalistom z różnych środowisk i krajów pogłębić swoją edukację i wiedzę w dziedzinie dziedzictwa drewnianego.
TISH Jewish Food Festival (POLSKA)
TISZ Festiwal Żydowskiego Jedzenia to wyjątkowe wydarzenie, które przybliża kulturę i historię polskich Żydów poprzez celebrację żydowskiego dziedzictwa kulinarnego. Podczas TISZ Festiwalu, organizowanego przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, wspólne jedzenie otwiera drogę do rozmowy o wspólnej historii, walce ze stereotypami i przełamywaniu barier. Dwie pierwsze edycje Festiwalu, odbywające się w 2018 i 2019 roku, zostały sfinansowane przez Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce oraz darczyńców. W latach 2020 i 2021 Muzeum otrzymało dotacje od Dutch Jewish Humanitarian Fund, Ambasady Królestwa Niderlandów oraz Ambasady Izraela.
Nazwa TISZ Festiwalu zaczerpnięta jest z języka jidysz [jid. „stół”] i nawiązuje do radosnego czasu spędzanego na jedzeniu, piciu i rozmowach przy wspólnym stole. Projekt popularyzuje wiedzę o kulturze kulinarnej Żydów aszkenazyjskich z Europy Środkowo-Wschodniej oraz ukazuje jej migrację do innych części Europy. Ukazuje elementy wspólne dla różnych europejskich kultur kulinarnych, przybliża historie kryjące się za potrawami oraz wskazuje na ich znaczenie dla kultury i historii Żydów.
W każdej edycji TISZ Festiwalu odbywa się cykl warsztatów kulinarnych i degustacji potraw, dzięki którym wiedza o dziedzictwie kulinarnym przenika się z doświadczeniami osobistymi. Muzeum realizuje Festiwal we współpracy z lokalnymi organizacjami żydowskimi i dostawcami żywności. Co roku z Festiwalem współpracuje kilka barów mlecznych w Warszawie; wprowadzając menu w języku jidysz, uwidaczniają pokrewieństwo kuchni polskiej i żydowskiej.
TISZ Festiwal stanowi doskonałą okazję do popularyzacji żydowskiego dziedzictwa kulturowego wśród nowych grup zwiedzających. Dla 40% uczestników Festiwalu był to pierwszy udział w jednym z wydarzeń Muzeum. Z roku na rok rośnie też zainteresowanie tą inicjatywą. Dzięki sukcesowi TISZ Festiwalu w marcu 2022 roku Muzeum POLIN otworzyło pierwszą wystawę czasową poświęconą żydowskiej żywności – „Od Kuchni. Żydowska kultura kulinarna”. Wystawa potrwa do grudnia 2022 roku.
TISZ Festiwal Żydowskiego Jedzenia podkreśla ogromne znaczenie niematerialnego dziedzictwa kulturowego, jakim jest jedzenie i jego zdolność do budowania mostów oraz ukazywania naszych wspólnych tradycji i zwyczajów. Jedzenie stanowi prawdziwie „demokratyczny” temat, w którym każdy może zabrać głos. Jako takie, może stać się istotnym nośnikiem szerszych dyskusji o kulturze, dziedzictwie i historii wspólnoty ludzi, rozproszonych po całej Europie. „TISZ Festiwal ma ogromne znaczenie dla ludzi w całej Europie i stanowi ważny przykład dla innych społeczności o podobnej historii” – podkreśliło Jury Nagrody.
Piscu School Museum and Workshop (RUMUNIA)
Dziedzictwo kulturowe, sztuka współczesna i ceramika łączą się, tworząc centrum kulturalne i edukacyjne na terenie dawnej fabryki ceramiki. Szkoły letnie, warsztaty i wydarzenia kulturalne pomagają przekazywać to fascynujące dziedzictwo kolejnym pokoleniom.
Sewn Signs (RUMUNIA)
Projekt ten pomaga w przekazywaniu umiejętności i wiedzy na temat tradycyjnej rumuńskiej koszuli i stanowi mocny sprzeciw wobec branży „szybkiej mody”.
Symphony (HISZPANIA)
Dzięki wciągającym doznaniom audiowizualnym Symphony podnosi świadomość i uznanie dla dziedzictwa muzyki klasycznej wśród nowych pokoleń.
Zaangażowanie obywateli i podnoszenie świadomości
Rivers of Sofia (BUŁGARIA)
Dzięki interwencjom architektonicznym o charakterze pop-up oraz wydarzeniom kulturalnym i edukacyjnym, inicjatywa ta – po raz pierwszy od 80 lat – uczyniła sztuczne koryta rzek Sofii publicznie dostępnymi i zwiększyła ich widoczność.
Return to the Sámi Homeland (FINLANDIA)
Przemyślany program dialogu publicznego poprzedził zwrot ważnej kolekcji dziedzictwa kulturowego Samów z Narodowego Muzeum Finlandii do Muzeum Samów Siida i stanowi ważny przykład skutecznej restytucji dziedzictwa.
Swapmuseum, Apulia (WŁOCHY)
Swapmuseum umożliwia współpracę między muzeami a młodzieżą w codziennej muzealnej praktyce, której celem jest pomoc w odświeżeniu i wzbogaceniu małych, lokalnych instytucji kulturalnych.
Va’ Sentiero (WŁOCHY)
Trwająca trzy lata, oddolnie zorganizowana wyprawa grupy młodych pasjonatów, którzy przeszli i udokumentowali 8000 km Sentiero Italia, najdłuższego szlaku turystycznego na świecie, wraz z 3000 uczestników z 10 krajów i zaangażowaniem wielu lokalnych społeczności.
“Lumbardhi Public Again” Project, Prizren, KOSOVO
Lumbardhi Public Again to udana inicjatywa mająca na celu uratowanie zabytkowego kina Lumbardhi przed prywatyzacją i wyburzeniem. Jej działalność sprawiła, że kino ponownie stało się miejscem dziedzictwa kulturowego – tętniącym życiem centrum działalności kulturalnej.
Museum in the Village (PORTUGALIA)
Ten program kulturalny łączy muzea, artystów i społeczności, aby cieszyć się sztuką i kulturą, poznawać i ożywiać lokalny folklor i dziedzictwo oraz poprawiać dostęp do działań kulturalnych na obszarach wiejskich.
PAX-Patios de la Axerquía, Córdoba (HISZPANIA)
Jest to innowacyjny system zarządzania budynkami zabytkowymi, który wspiera nowy model rewitalizacji miast poprzez innowacje społeczne na polu dziedzictwa, oparty na rehabilitacji opuszczonych patio-domów (casa de vecinos) w Kordobie.
Wikipedra (HISZPANIA)
Wikipedra wykorzystuje obywatelską naukę do stworzenia bazy wiedzy, która może ocalić przed zapomnieniem dziedzictwo Hiszpanii i regionów przygranicznych za pośrednictwem strony internetowej i aplikacji mobilnej.
To, co zaczęło się jako niewielki studencki zlot, jest teraz dorocznym świętem obchodzonym na całym świecie. Pomaga ono zachować ikoniczną ukraińską haftowaną koszulę (vyshyvanka) jako ważny element dziedzictwa narodu ukraińskiego.
Mistrzowie Dziedzictwa
Costa Carras †, Athens GRECJA (pośmiertnie)
Przez ponad 50 lat Costa Carras niestrudzenie pracował na rzecz dziedzictwa kulturowego i naturalnego Grecji i Europy, aby stworzyć bardziej zrównoważony, włączający i piękny świat dla przyszłych pokoleń. Był konserwatystą z wielką wizją, wybitnym historykiem i prawdziwym Europejczykiem.
La Paranza Cooperative, Naples (WŁOCHY)
Ta spółdzielnia młodych przyjaciół pracowała od początku XXI wieku, aby przekształcić katakumby Neapolu w tętniącą życiem atrakcję dla odwiedzających, przyczyniając się również do namacalnej rewitalizacji dzielnicy Sanità.
Elżbieta Szumska, Złoty Stok (POLSKA)
Swoim niestrudzonym zaangażowaniem Elżbieta Szumska pomogła przekształcić dawną Kopalnię Złota, położoną w małym miasteczku Złoty Stok, w jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Polski.
Ponadto nagroda Europa Nostra przyznawana jest za niezwykłe osiągnięcia w dziedzinie dziedzictwa z kraju europejskiego nieuczestniczącego w programie UE Kreatywna Europa:
Kenan Yavuz Ethnography Museum, Bayburt (TURCJA) (Zaangażowanie obywateli i podnoszenie świadomości)
To muzeum ma na celu zachowanie i ożywienie materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego Bayburtu i Anatolii poprzez zapewnienie odwiedzającym interaktywnych doświadczeń, wymyślonych we współpracy z lokalną społecznością.
Laureatów Nagrody wyłoniło złożone z ekspertów ds. dziedzictwa z całej Europy, po ocenie dokonanej przez niezależnych Komisji selekcyjnych kandydatur zgłoszonych przez organizacje i osoby prywatne z 36 krajów Europy.
Ceremonia wręczenia European Heritage Awards 2022
W dniu 26 września w Operze Narodowej w Pradze odbędzie się uroczystość wręczenia European Heritage Awards, której współorganizatorami będą europejska komisarz ds. kultury i prezydent wykonawczy Europa Nostra. Laureaci Grand Prix i zdobywca nagrody Public Choice, wybrani spośród tegorocznych zwycięskich projektów i nagrodzeni kwotą 10 000 euro, zostaną ogłoszeni podczas Ceremonii. Od połowy sierpnia do połowy września miłośnicy dziedzictwa będą zachęcani do głosowania online na Public Choice Award i wsparcia zwycięzców z własnego lub innego kraju europejskiego.
Ceremonia wręczenia European Heritage Awards będzie punktem kulminacyjnym Europejskiego Szczytu Dziedzictwa Kulturowego 2022, który odbędzie się w dniach 25-27 września w Pradze. Szczyt, który znalazł się w programie czeskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, organizuje Europa Nostra przy wsparciu Komisji Europejskiej.
Nagrody European Heritage Awards / Europa Nostra Awards zostały ustanowione przez Komisję Europejską w 2002 roku i od tego czasu przyznaje je Europa Nostra. Program nagród wspierany jest przez program Creative Europe Unii Europejskiej. Od 20 lat nagrody podkreślają i propagują doskonałość w zakresie dziedzictwa i najlepsze praktyki z nim związane, zachęcając do transgranicznej wymiany wiedzy i łączenia ze sobą interesariuszy dziedzictwa w szersze sieci. Nagrody przyniosły zwycięzcom znaczne korzyści, takie jak większą (między)narodową widoczność, kontynuację finansowania i zwiększoną liczbę odwiedzających. Ponadto nagrody przyczyniły się do większej dbałości o nasze wspólne dziedzictwo wśród obywateli Europy. Nagrody były zatem kluczowym narzędziem promowania wielorakich wartości kulturowego i naturalnego dziedzictwa w społeczeństwie, gospodarce i środowisku Europy.
