FOTOGRAFIA INDUSTRIALNA W GABINECIE FOTOGRAFII

Wnętrza fabryk, rozwój kolei, budowa mostów, wiaduktów i tam rzecznych – to tylko niektóre z tematów nowego pokazu w Gabinecie Fotografii w Galerii Sztuki XIX Wieku. Można zobaczyć ponad 60 unikalnych zdjęć z drugiej połowy XIX i początku XX wieku. To kolejna z cyklu fotograficznych prezentacji Muzeum Narodowego w Warszawie.

Dokumentacja postępu
Wątki industrialne pojawiły się w fotografii już w samych początkach jej istnienia. Jako jeden z kluczowych XIX-wiecznych wynalazków idealnie spełniała funkcję rejestrowania intensywnych zmian w ówczesnym świecie. Utrwalała śmiałe modernistyczne realizacje, ale też dynamicznie zmieniające się otoczenie człowieka, charakter miast i krajobraz naturalny. Nowe, przemysłowe tematy dostarczane przez „wiek pary i elektryczności”, były atrakcyjnymi i pobudzającymi
wyobraźnię obrazami. Fotografia była rzeczowym reportażem. Oswajała też ówczesnego człowieka z dokonaniami XIX-wiecznej rewolucji przemysłowej, m.in. dzięki reprodukcjom w popularnej prasie. Dziś zdjęcia te mają wartość
dokumentalną, pozwalają poznać i zrozumieć przeszłość. Dostarczają też wielu doznań estetycznych.

Zainteresowanie konstrukcją
Potrzeba rejestrowania postępu nie wykluczała powstawania intrygujących wizualnie obrazów. Fotografowie, wywodzący się często ze środowisk artystycznych, kładli duży nacisk na estetyczny aspekt kompozycji. Z biegiem czasu wytworzył się jednak nowy typ fotografa-inżyniera, który skupiony był bardziej na prezentacji samej konstrukcji i dokumentowaniu procesu jej powstawania. Takie różne podejścia widzimy, porównując na przykład wykonane w latach 60. XIX wieku w Warszawie fotografie z budowy mostu Kierbedzia z późniejszymi o 40 lat odbitkami, dokumentującymi wznoszenie mostu Poniatowskiego. Na zdjęciach można też odnaleźć katastrofy budowlane, wypadki i pożary – nieuniknione elementy rozwoju przemysłowego.

Nowatorskie spojrzenie
Fotografia industrialna zapoczątkowała tworzenie się nowego języka formalnego. Nowoczesne kadry, często zaskakujące sposobem ujęcia, budowane z precyzją i dbałością o kompozycję, pokazują nie tylko zmieniający się świat, lecz także
narodziny nowej percepcji i estetyki. Fotografowie dostrzegli piękno w przenikających się liniach kratownic mostów, w rytmie konstrukcji rusztowań i arkad wiaduktów. Zestawienie kadrów powstałych w tym samym czasie w różnych częściach świata, np. ujęcia mostu w Tczewie przez Karola Beyera i tamy na Nilu autorstwa Jamesa Robertsona i Felice Beato, pokazuje obecną wśród ówczesnych twórców wspólnotę myślenia o fotograficznym obrazie.

Fotograficzna podróż do XIX wieku
W Muzeum Narodowym w Warszawie znajduje się unikatowa w skali kraju kolekcja fotografii. Znaczną część zbioru tworzą zdjęcia z 2. połowy XIX wieku. Ich wybór można zobaczyć w Gabinecie Fotografii. To kameralna przestrzeń
wydzielona w stałej Galerii Sztuki XIX Wieku. Ze względów konserwatorskich fotografie są prezentowane rotacyjnie, w trzymiesięcznych odsłonach. Każdy z pokazów w Gabinecie, opartych na autorskich scenariuszach, pozwala
prześledzić związki między fotografią a innymi dziedzinami sztuki XIX wieku.
Twórczyniami piątej odsłony „Fotografia industrialna” są Magdalena Bajbor i Anna Masłowska ze Zbiorów Ikonograficznych i Fotograficznych MNW.