Wspaniałe dzieło złotnictwa – srebrne naczynie na przyprawy w formie kura z ruchomymi skrzydłami – trafiło właśnie do kolekcji solniczek Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka zaliczanej do najcenniejszych na świecie.
Ten niezwykły i bardzo cenny obiekt jest datowany ok. 1720 roku. Został precyzyjnie wykonany ze srebra, częściowo złoconego, w technice odlewu, trybowania, grawerowania i cyzelowania. Naczynie ma postać stojącego kura (koguta) z podniesionym ogonem i złożonymi skrzydłami. Po zdjęciu głowy, ukazuje się wewnętrzne, drugie zamknięcie pojemnika z otworami do sypania. Zdobi go miniaturowa figurka koguta ze srebra złoconego.
Zaskakująca jest konstrukcja naczynia. Chcąc wysypać z wnętrza sól czy inne przyprawy trzeba naczynie przechylić. Wówczas następuje niespodzianka: kogut „ożywa” rozkładając szeroko skrzydła umocowane na zawiasach. To przemyślane, zaskakujące użytkowników, rozwiązanie włącza obiekt w grono żartobliwych naczyń reprezentacyjnych, które były zjawiskiem znanym w dworskiej kulturze stołu. Zwłaszcza w złotnictwie niemieckim popularne były takie zdumiewające, czasem ruchome naczynia i urządzenia do gier i zabaw.
Zakup solniczki dofinansowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Małe arcydzieła sztuki w Zamku Żupnym w Wieliczce
Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka gromadzi solniczki od 1973 roku. Obecnie kolekcja liczy ponad 1000 obiektów. Pochodzą prawie ze wszystkich kontynentów (z wyjątkiem niezamieszkałej Antarktydy). Wiele spośród nich wyróżnia się wysokim poziomem artystycznym. Liczne są dzieła unikatowe w skali światowej, stanowiące prawdziwe rarytasy kolekcjonerskie, dlatego ta niezwykła kolekcja zaliczana jest do wyjątkowych i najcenniejszych na świecie.
Wielicki zbiór solniczek daje okazję do studiów nad historią sztuki dekoracyjnej oraz obserwacji przemian zarówno formalnych, jak obyczajowych.
Wykonane z różnych materiałów: złota, srebra, porcelany chińskiej i miśnieńskiej, agatu, kryształu górskiego, masy perłowej, szkła iryzowanego, cyny, … .. . Najstarsze w zbiorach naczynie, w kształcie kielicha z przykrywką wykonane z agatu i srebra, pochodzi z końca XV w.
Wśród szczególnie cennych znajdują się dwie agatowe solniczki oprawione w srebrne opaski w kształcie kielichów (koniec XV w. i początek XVI w.); imponujący, jeden z największych na świecie, rokokowy, porcelanowy serwis przyprawowy (Höchst, XVIII w.); srebrny serwis przyprawowy z pojemnikami na cytryny (Augsburg, XVIII w.); para srebrnych solniczek zdobionych scenami polowania (Augsburg, koniec XVI w.); wykonane z majoliki (Urbino, XVI w.), luksusowe naczynia Louisa Comforta Tiffany’ego (Nowy Jork, początek XX w.); solniczki z Limoges we Francji ze scenami prac mitycznego Herkulesa. W tym gronie znajdzie się również zakupiony srebrny kur z ruchomymi skrzydłami.
Najcenniejsze, najciekawsze, wyjątkowe naczynia przyprawowe prezentowane są na wystawie stałej „Solniczki – małe arcydzieła sztuki” w Zamku Żupnym w Wieliczce.
Małgorzata Bogucka
