Henryk Stażewski, postać-legenda, należał do grona autentycznych pionierów awangardy lat 20. i 30. poprzedniego stulecia. Tytułowa wystawa „późny styl”, której symptomy obserwujemy już w latach 50., pokrywa się w znacznej mierze z jego twórczym ujęciem powojennej rzeczywistości, kiedy to zmagał się wyzwaniem bycia artystą w zmieniających się warunkach społeczno-politycznych i kulturowych oficjalnie chwalony, staje się ważną postacią dla opozycji lat 80., do której się zbliżył. Wystawa przygotowana przez brytyjskiego kuratora Dawida Crowleya pomyślana jest jako podróż przez czasy, nurty, kierunki, w celu odpowiedzi na pytanie: jaki kształt przybrała imaginowana (jeszcze) w awangardowej twórczości przedwojennej – PRZYSZŁOŚĆ.
„(…) Wyzwania związane z byciem artystą w Polsce Ludowej wyznaczają początek i koniec wystawy. W opresyjnych późnych latach 40. XX wieku, kiedy kultura kształtowała się według ideologicznego schematu, Stażewski szukał sposobów wyrażenia swojego zaangażowania w sztukę abstrakcyjną stawiając sobie za zadanie narodową odbudowę. W latach 80. jego działalność była zgodna z kulturowymi przejawami opozycji, mimo że był postacią wychwalaną przez oficjalne kręgi. Przez wszystkie lata Stażewski był artystą niestrudzenie pomysłowym, zawsze zaangażowanym w pytania o cel i efekty sztuki. W latach 60. badał współczesne idee dotyczące ucieleśnionej percepcji, tworząc reliefy i environmenty, aby zachęcić widzów do poczucia doświadczenia widzenia. W latach 70. jego twórczość wykazywała bliskie pokrewieństwo z nowymi nurtami minimalizmu, sztuki konceptualnej i tekstowej, obejmując niektóre z najsłynniejszych polskich dzieł sztuki XX wieku, w tym Kompozycję pionową nieograniczoną, dziewięć kolorowych wiązek światła rzucanych przez reflektory wojskowe na nocne niebo nad Wrocławiem w 1970 roku. W późniejszych latach tej samej dekady badał psychologiczne efekty koloru, łącząc w swoich artystycznych eksperymentach psychiczne i fizyczne przestrzenie wewnętrzne.
Stażewski miał szczególny talent do przyjaźni, pozostając w bliskich stosunkach z wieloma innymi artystami, a także poetami, pisarzami i filozofami. Jego życie twórcze i jego prywatny świat splatały się w mieszkaniach-pracowniach, które dzielił z innymi artystami, m.in. Marią Ewą Łunkiewicz-Rogoyską, a później Edwardem Krasińskim. Prace obojga artystów można oglądać na wystawie Henryk Stażewski. Późny styl. Artyści neoawangardowi – związani z warszawską Galerią Foksal i łódzkim Warsztatem Formy Filmowej – widzieli w Stażewskim żywy łącznik z autentyczną awangardą z przeszłości i wzór artystycznej autonomii w teraźniejszości. Wystawa pokazuje artystyczne związki i koleżeństwo łączące Stażewskiego z Andrzejem Dłużniewskim, Krzysztofem Wodiczko, Marią Stangret-Kantor, Barbarą Kozłowską, Ryszardem Waśko, Ludmiłą Popiel, Zbigniewem Gostomskim, Andrzejem Partumem, Zdzisławem Jurkiewiczem, Stanisławem Dróżdżem i Zbigniewem Dłubakiem.
Wystawa Henryk Stażewski. Późny styl czerpie ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi i Muzeum Narodowego w Warszawie oraz innych kolekcji prywatnych i publicznych, prezentując najszerszy od co najmniej 30 lat przegląd dzieł Stażewskiego. Wystawa stanowi powrót artysty do instytucji, jaką jest Muzeum Sztuki w Łodzi, w której tworzeniu odegrał kluczową rolę jako jeden z założycieli Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej w latach 30. XX wieku. Internacjonalizm był zawsze uważany przez Stażewskiego za cnotę, nawet wtedy, gdy Polska była odcięta od świata przez politykę o ograniczonych horyzontach.
Na wystawie znalazły się także rzadko prezentowane dotąd prace, m.in. szkice artysty do paneli propagandowych na Wystawę Ziem Odzyskanych we Wrocławiu w 1948 roku, kopia suprematystycznego obrazu Kazimierza Malewicza z 1915 roku wykonana przez Stażewskiego w latach 60. oraz wysublimowany bezprzedmiotowy projekt, który stworzył na wystawę w warszawskiej galerii-mieszkaniu prowadzonej przez Andrzeja i Emilię Dłużniewskich w Warszawie w stanie wojennym w 1982 roku.” – David Crowley
ms1, Więckowskiego 36 (wejście od Gdańskiej 43)
otwarcie wystawy: 21 kwietnia 2023, godz.18.00
wystawa będzie czynna do 27 sierpnia 2023.
Źródło: Katarzyna Szklarek-Zarębska, Dział Komunikacji Muzeum Sztuki w Łodzi
