Wystawa będąca elementem projektu „Inscenizowana inność. Pokazy etnograficzne w Europie Środkowej i Wschodniej, 1850–1939” prezentuje nieznany materiał źródłowy na temat pokazów ludów pozaeuropejskich, organizowanych w metropoliach regionu w drugiej połowie XIX i w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku.
Wystawa dostępna od 17.04 do 14.05.2023 r.
Materiały źródłowe, które zostaną zaprezentowane na wystawie, dotyczą praktyki publicznego wystawiania na pokaz przedstawicieli pozaeuropejskich grup etnicznych w miastach Europy Środkowej i Wschodniej, określanego jako pokazy etnograficzne, pokazy ludów (niem. Völkerschauen), czy ludzkie zoo. Na podstawie materiałów zgromadzonych i opracowanych przez badaczy z sześciu krajów regionu, ukazana została skala i zasięg fenomenu kulturowego, popularnego w drugiej połowie XIX i pierwszych dziesięcioleciach XX wieku, a także funkcje oraz logika kulturowa, która stała za rozwojem tej formy wizualnej rozrywki, która przyciągała tysiące widzów.
Na wystawie będzie można zapoznać się z informacjami na temat form i scenariuszy pokazów organizowanych z udziałem żywych ludzi, sprowadzanych do Europy z Afryki, Azji, Australii, Ameryki oraz z reakcjami widzów odnotowywanymi w miastach ówczesnego Imperium Niemieckiego, Rosyjskiego i Austro-Węgierskiego, w tym między innymi we Wrocławiu, Poznaniu, Warszawie, Krakowie, Lwowie, Pradze, Ljubljanie, Budapeszcie, Wiedniu, Rydze, Moskwie, czy St. Petersburgu.
Wyselekcjonowane przez badaczy z Polski, Rosji, Łotwy, Czech, Austrii oraz Słowenii materiały ukazują, na czym opierał się sukces pokazów etnograficznych „wynalezionych” w epoce intensywnej modernizacji, kolonializmu, zainteresowania odległymi światami, który to fenomen zawładnął wizualną wyobraźnią masowego odbiorcy również w krajach nie posiadających kolonii zamorskich. Jednocześnie wystawa zwraca uwagę na fakt, że w krajach Europy Środkowej i Wschodniej współczesna wiedza o pokazach etnograficznych jest znikoma oraz że zostały one zapomniane, skłaniając do zastanowienia się nad przyczynami takiego stanu rzeczy.
Na wystawie będzie można obejrzeć zdjęcia, pocztówki, mapy, zapoznać się z opisami pokazów etnograficznych w ówczesnej prasie, czy reakcjami ówczesnych widzów wyrażanymi w formie listów pisanych do przedstawicieli ówczesnych władz miejskich.
Zapraszamy na wystawę „Inscenizowana inność. Pokazy etnograficzne w Europie Środkowej i Wschodniej, 1850–1939”, której otwarcie odbędzie się 17 kwietnia 2023, o godz. 18:00. Wernisażowi wystawy towarzyszyć będzie spektakl pt. „Gutta”, w reżyserii Ludomira Franczaka. Tytułowa bohaterka, która przemierzała Europę w grupie „Amazonek z Dahomeju”, zmarła we wrześniu 1892 roku w trakcie pokazów etnograficznych w Pradze. Dwa lata po jej śmierci, antropolog Jindřich Matiegka wykopał jej szczątki i włączył je w skład kolekcji uniwersyteckiej. Następnie trafiły one do kolekcji muzealnej. Spektakl Franczaka dotyka nieoczywistej historii Gutty, a co za tym idzie, dziedzictwa pokazów etnograficznych.
Organizator: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
Partner: Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
Źródło: Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
