Wśród budowli rezydencjonalnych władców europejskich w dobie Renesansu królewski pałac na Wawelu wyróżnia się m.in. tym, że dzieje jego powstawania i użytkowania w czasach świetności można prześledzić na podstawie zachowanych i w większości opublikowanych, rachunków dworskich oraz archiwaliów miejskich i kościelnych. Waga tych materiałów, jest tym większa, że renesansowy pałac opuszczony przez dwór królewski w początku XVII wieku, długo zaniedbywany i niszczony pożarami, w tym zwłaszcza w latach 1595 i 1702, uległ ostatecznej dewastacji w czasie gdy go przerobiono na koszary wojska austriackiego. Natomiast po odzyskaniu zamku przez społeczeństwo polskie podczas wieloletnich prac restauracyjno-konserwatorskich, które z przerwą wojenną trwały niemal cały wiek dwudziesty, wspomniane materiały źródłowe z różnych powodów nie zostały w pełni wykorzystane. Toteż dzisiejsza postać dawnej rezydencji królewskiej mimo okazałości, do której przyczynia się zwłaszcza wspaniała kolekcja arrasów Zygmunta Augusta, jest bardzo odległa od tej, jaką pałac wawelski miał w czasach swej świetności, pod koniec panowania Zygmunta Starego.
Wieloletnie badania profesora Stanisława Mossakowskiego (trzy książki wydane w latach 2013, 2015 i 2020 – w druku) pozwoliły na ukazanie różnic między dzisiejszym wyglądem pałacu a jego stanem w szesnastym wieku. Podjętą przez autora próbę rekonstrukcji pierwotnego wyglądu i sposobu użytkowania rezydencji zygmuntowskiej, w sposób przystępny dla niefachowego czytelnika, przedstawia niniejszy przewodnik. Jego układ dostosowany został do tradycyjnego sposobu zwiedzania pałacu. Kolejne rozdziały zawierają zatem omówienia: budynku bramy wejściowej, dziedzińca arkadowego, a następnie wnętrz pałacu w kolejności powstawania jego renesansowych skrzydeł, od zachodniego po południowe (są to: Dom Królowej, czyli obecna ekspozycja Sztuki Wschodu i wystaw czasowych, prywatne apartamenty królewskie i pokoje gościnne na pierwszym piętrze, reprezentacyjne apartamenty królewskie i pokoje gościnne drugiego piętra oraz pomieszczenia wielkorządców krakowskich na parterze skrzydła wschodniego). Osobna cześć przewodnika obejmuje budowle niezachowane (kolejne gmachy starostwa, dom królewien przed katedrą, kuchnie królewskie, łazienki króla i królowej, piekarnię i infirmerię Bony oraz jej pawilon letni pod zamkiem). Całość kończy krótka informacja o twórcach renesansowej rezydencji zygmuntowskiej.
Liber Pro Arte, Warszawa 2020
ss. 112, il. 11, tabl. 5.
ISBN 978-83-65631-26-8
cena: 25,- zł
Zamów http://www.ispan.pl/pl/wydawnictwa/sprzedaz-wydawnictw-is-pan
